عزیزالله خوشوقت؛ فقیهی رازآمیز در حلقه محرمان رهبر ایران

حسین باستانی

عزیزالله خوشوقت با خامنه ای ارتباط تنگاتنگی داشت که برای مخاطبان عام رسانه ها شناخته شده نبود

"حضرت آقا فرمودند تنها به علم و اراده خودتان تکیه نکنید، طوفان‌ها زیاد است و این طوفان‌ها گاهی اوقات سخت می‌شود و در این طوفان‌ها نمی‌توانید خود را حفظ کنید و باید در این اوقات خودتان را به کسی و یا جایی وصل کنید که شما را حفظ کند. بعد بنده به حضرت آقا گفتم از چه کسی استفاده کنیم؟ رهبر معظم انقلاب در پاسخ گفتند در طوفان ها خود را به آیت الله خوشوقت وصل کنید."

این توصیف، که گوینده آن کاظم صدیقی از ائمه جمعه تهران است و در توضیح توصیه های اخیر آیت الله خامنه ای به "تعدادی از طلاب" بیان شده، به خوبی جایگاه رازآلود عزیزالله خوشوقت را، که امروز درگذشت، در حلقه اطرافیان رهبر نشان می دهد.

هرچند جایگاه "آیت الله" خوشوقت در لایه های ناآشکار سیاست ایران، برای آگاهان به روابط درونی حکومت ناشناخته نیست، اما وقتی دو ماه پیش کاظم صدیقی برای اولین بار به بیان نقل قول فوق از آیت الله خامنه ای پرداخت، خیلی ها منتظر انتشار اصلاحیه ای از سوی دفتر رهبری ماندند. اصلاحیه ای که هرگز منتشر نشد و امروز آقای صدیقی با تکرار روایت خود برای دومین بار، بر مضمون آن پافشاری کرده است.
عزیزالله خوشوقت، که نزدیکان رهبر ایران او را از مراجع تقلید می دانند و منتقدانش او را در جایگاه مرجعیت نمی بینند، پدر همسر مصطفی خامنه ای، یکی از پسران رهبر ایران، بود. امروز چهارشنبه، آقای خامنه ای در پیام تسلیتی که به مناسبت درگذشت پدر عروس خود منتشر کرده، او را "عالم ربانی، سالک الی‌الله و عارف بالله" دانسته، از "مجاهدت کم نظیر [او] در تربیت نفوس مستعد و دلهای مشتاق" تجلیل کرده و درگذشتش را "مصیبتی اندوهبار" و "ثلمه‌ای بزرگ" توصیف کرده است.

سیاست از پس پرده

با وجود جایگاه بسیار بالای عزیزالله خوشوقت در حلقه نزدیکان آیت الله خامنه ای و همچنین در میان اعضای هیات های مذهبی، نام وی برای اکثر دنبال کنندگان عادی اخبار سیاسی در ایران شناخته شده نیست.

"[همسرم] یک بار پیش آیت‌الله خوشوقت رفته بودند و از ایشان پرسیده بودند که 'ظهور چقدر نزدیک است؟'؛ آقای خوشوقت فرموده بودند: این بستگی به این دارد که شما در نطنز چه کار می‌کنید"

همسر مصطفی احمدی روشن از متخصصان هسته ای ایران

این گمنامی نسبی، ناشی از گرایش سابقه دار این روحانی به پرهیز از حضور علنی در سیاست بوده است. در حقیقت با وجود تاثیر قابل توجه او بر بسیاری از نیروهای رفت و آمدکننده به هیات های مذهبی تهران و از جمله اعضای نیروهای نظامی و شبه نظامی، وی معمولا علاقه ای به انتشار اظهارنظرهای سیاسی خود در سطح رسانه ای نداشت و در مواردی نیز که اظهار نظری مرتبط با فضای سیاسی کشور از او منتشر می شد، عمدتا در قالب توصیه های مذهبی بود.
به عنوان نمونه، این روحانی دیدگاه های سختگیرانه ای در مورد نحوه اطاعت از ولی فقیه داشت. آقای خوشوقت در فروردین ماه گذشته در توصیه ای به نمایندگان مجلس نهم گفته بود: "یکی از دستورالعمل‌های دین این است که باید دید پرچم دست چه کسی است، باید همه طرفدار او باشند، همه مطیع و پشت سر او باشند... اگر این نباشد مجلس به درد نمی خورد."
به عقیده او، سایر ارکان حکومت ایران هم باید چنین رابطه ای را با رهبری داشته باشند: "تمام مناصب باید پشت سر این مقام بزرگ باشند، هرچه گفتند همه یکصدا همان را بگویند."
نام این روحانی، برای اولین بار در دومین سال ریاست جمهوری محمد خاتمی و پس از آن در خارج از هیات های مذهبی پایتخت خبرساز شد که منابع نزدیک به اصلاح طلبان، او را متهم کردند که یکی از فتوا دهندگان قتل های زنجیره ای روشنفکران و منتقدان حکومت ایران در دهه ۱۳۷۰ خورشیدی بوده است. اتهامی که عزیزالله خوشوقت و نزدیکانش، هرگز تمایلی به پاسخگویی به آن نشان ندادند.
پدر عروس آیت الله خامنه ای، یک بار دیگر هم در دی ماه ۱۳۹۱ متهم به صدور فتوای قتل مخالفان شد و آن زمانی بود که در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، از "کافر و مرتد" بودن رهبران معترضان به انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ - که توسط نزدیکان رهبر ایران سران "فتنه" نامیده می شوند- سخن گفت.

"فتنه ٨٨ تطهیر نمی‌شود. فتنه‌گران کافر و مرتد هستند و تطهیر نمی‌شوند"

عزیزالله خوشوقت

وی در پاسخ به پرسشی راجع به اظهارات حبیب الله عسگراولادی، از سیاستمداران محافظه کار، راجع به "فتنه گر" نبودن میرحسین موسوی و مهدی کروبی تاکید کرد: "باید بر روی فتنه‌گران خط قرمز کشید. فتنه ٨٨ تطهیر نمی‌شود. فتنه‌گران کافر و مرتد هستند و تطهیر نمی‌شوند."
این اظهارات از آنجا مورد توجه رسانه ها قرار گرفت که مطابق دیدگاه مذهبی مشهور محافظه کاران حاکم بر ایران، افراد "کافر" و "مرتد" واجب القتل تلقی می شوند. با خبر ساز شدن این اظهارات، آقای خوشوقت، خبر منتسب به خود مبنی بر مرتد و کافر بودن فتنه گران حوادث پس از انتخابات ۸۸ را به شدت تکذیب کرد. اما خبرگزاری تسنیم فایل صوتی مصاحبه با این روحانی را منتشر کرد که نشان می داد او واقعا چنان سخنانی را بر زبان رانده است.
در یک نقل قول خبرساز دیگر از عزیزالله خوشوقت، فاطمه کاشانی، همسر مصطفی احمدی روشن، یکی از متخصصان هسته ای ایران که ترور شد، به نقل جمله ای از او پرداخت که نشان دهنده نوع نگاه این روحانی نسبت به فعالیت های حساس هسته ای ایران بود.
همسر آقای احمدی روشن، که ظاهرا از شاگردان درس اخلاق این روحانی بود، در اواسط دی ماه گذشته به خبرگزاری تسنیم گفت: "[همسرم] یک بار پیش آیت‌الله خوشوقت رفته بودند و از ایشان پرسیده بودند که «ظهور چقدر نزدیک است»؛ آقای خوشوقت فرموده بودند: این بستگی به این دارد که شما در نطنز چه کار می‌کنید."
هرچند گوینده این نقل قول توضیح بیشتری در مورد نگاه آقای خوشوقت به ارتباط میان غنی سازی اورانیوم در نطنز و ظهور امام غایب شیعیان نمی داد، اما به نظر می رسید که این روحانی، به نوعی سرنوشت فعالیت های حساس هسته ای ایران را در آنچه "جنگ آخرالزمان" خوانده می شود موثر می داند.

"جبهه پایداری هر هفته روزهای دوشنبه و چهارشنبه جلسه تشکیل می‌دهد و مطالب آن به خدمت آیت‌الله مصباح و آیت‌الله خوشوقت می‌رسد و مطالبی که مورد تایید آنها قرار گیرد مورد عمل ما نیز قرار خواهد گرفت"

کامران باقری لنکرانی، از موسسین جبهه پایداری انقلاب اسلامی

آقای خوشوقت در انتخابات ریاست جمهوری نهم و دهم از حامیان سرسخت محمود احمدی نژاد بود. او در انتخابات مجلس نهم، به همراه محمدتقی مصباح یزدی دیگر نظریه پرداز نزدیک به رهبر ایران، به حمایت از "جبهه پایداری انقلاب اسلامی" پرداخت که بیشتر اعضای آن را حامیان سابق رئیس جمهور تشکیل می دهند و اکنون، وی را به ناهمسویی با رهبر جمهوری اسلامی متهم می کنند.
وی در بحبوحه درگیری جبهه پایداری با بزرگترین ائتلاف انتخاباتی رقیب آن درداخل جناح محافظه کار، "جبهه متحد اصولگرایان"، در یک سخنرانی در جمع اعضای گروه اول، به شیوه خود به حمایت از آن پرداخت: "بنده این جمع را بهتر از آن جمع می دانم."
کامران باقری لنکرانی، وزیر بهداشت سابق محمود احمدی نژاد، حدود یک هفته قبل از درگذشت عزیزالله خوشوقت اعلام کرد: "جبهه پایداری هر هفته روزهای دوشنبه و چهارشنبه جلسه تشکیل می‌دهد و مطالب آن به خدمت آیت‌الله مصباح و آیت‌الله خوشوقت می‌رسد و مطالبی که مورد تایید آنها قرار گیرد مورد عمل ما نیز قرار خواهد گرفت."
این اظهارات نشان می داد که آقای خوشوقت، علی رغم پرهیز از حضور رسمی در عرصه سیاست ایران، در زمان حیات خود تا چه حد در تحولات کلان جناح محافظه کار حضور و دخالت داشت.
این در حالی است که ظاهرا در مواردی که پای اصلاح طلبان در میان بود، دخالت های عزیزالله خوشوقت به شیوه ای شدیدتر صورت می گرفت.
به گزارش منابع نزدیک به آقای خوشوقت، وی حتی رابطه قدیمی خود با یکی از روحانیون پرطرفدار محافل مذهبی پایتخت، محمود امجد، را به خاطر حضور برخی از اصلاح طلبان در جلسات مذهبی آقای امجد متوقف کرده بود. به نوشته این منابع، آقای خوشوقت از این آشنای قدیمی خود خواسته بود اگر نمی تواند جلوی حضور اصلاح طلبان در مجلس مذهبی خود را بگیرد مجلس خود را تعطیل کند و چون آقای امجد حاضر به انجام این کار نشده، ارتباط خود با او را به کلی قطع کرده بود.

توانایی های "فوق بشری"

گروهی از هواداران عزیزالله خوشوقت، برای او توانایی های فوق بشری قائل بودند.

"عزیزالله خوشوقت فقیهی بود که پیش بینی او در مورد وقوع زلزله در تهران، باعث هشدارهای محمود احمدی نژاد در این مورد و اعلام برنامه های جدید دولت برای خروج پنج میلیون نفر از پایتخت شد "

کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران، از جمله این افراد بود که اعتقاد داشت " ایشان فوق آن چیزهایی است که ما فکر می کنیم."
وی حتی در خطبه های نماز جمعه، با اشاره ای غیرمستقیم به آقای خوشوقت او را یکی از "اولیاى الهى" خواند که "از دست مبارک حضرت امیر در عالم مکاشفه، جامی گرفته و بینش خاصی نسبت به قرآن پیدا کرده است". آقای صدیقی از قول او به مردم توصیه کرد که "پسِ پرده را جدی بگیرند"و "توبه عمومی کنند" وگرنه به خاطر گناهان خود و از جمله بی حجابی، دچار زلزله می شوند.
این اظهارات پس از آن بیان می شد که که محمود احمدی نژاد نیز گفته بود "یکی از علمای تهران" از او خواسته‌ نسبت به خطر زلزله هشدار بدهد و از مردم بخواهد تهران را ترک کنند.
رئیس دولت دهم بر همین مبنا در اظهار نظری دیگر، با اشاره به گسل های شهر تهران و احتمال وقوع زلزله هشدار داد: "الان باید گسل‌های زیر شهر فعال باشد که به لطف دعای مردم فعال نیستند، اما نمی‌توان تضمین کرد که چه زمانی در تهران زلزله می‌آید و این گسل‌ها فعال می‌شود."
وی حتی تاکید کرد که "اقلا ۵ میلیون نفر باید از تهران بیرون بروند" و افزود: "بنده به وقتش از مردم خواهش خواهم کرد تا تهران را ترک کنند".
در آن زمان، برخی سایت های محافظه کار اعلام کردند که روحانی مورد استناد رئیس جمهور آقای خوشوقت بوده که پیش از آن نیز در سال ١٣٧۶، بروز خشکسالی در کشور را مجازات رأی دادن به محمد خاتمی دانسته بود.
در همان موقع، حتی یک سایت نزدیک به روحانیون سنتی قم، شیعه آنلاین، نوشت که که پس از اعلام خبر احتمال وقوع زلزله در تهران، "تعدادی از طلاب و مریدان آیت الله خوشوقت مقدمات لازم برای خروج از تهران، همچون تهیه منزل در شهرهای دیگر به ویژه قم را آغاز کرده اند."

سه روحانی نزدیک به رهبر

"عزیزالله خوشوقت در سال ١٣٧۶، بروز خشکسالی در کشور را مجازات رأی دادن به سید محمد خاتمی دانسته بود"

عزیزالله خوشوقت، تنها یک ماه و نیم پس از مرگ مجتبی تهرانی، دیگر فقیه نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی ایران، از دنیا رفته است.
از این دو روحانی نزدیک به هیات های مذهبی تهران، در کنار محمدتقی مصباح یزدی، به عنوان مبلغان و نظریه‌پردازان مورد اعتماد آیت الله خامنه ای در دوران رهبری او یاد شده است.
یک ویژگی مشترک این سه روحانی، نفوذ آنها بر محافلی مذهبی است که محل تردد شبه نظامیان - یا حتی نظامیان - علاقه‌مند به سیاست بوده اند.
این سه روحانی، همچنین از سوی منتقدان حکومت ایران به تئوریزه کردن مفاهیمی متهم شده اند که مبنای تندروی وابستگان حکومت در عرصه های سیاسی و امنیتی تلقی می شوند.
با درگذشت دو نفر از این روحانیان در عرض هفت هفته، اکنون از حلقه روحانیون محبوب آیت الله خامنه ای و هیات های مذهبی منسوب به او، تنها یک نفر، محمدتقی مصباح یزدی، باقی مانده است.
باید دید از نسل جوان‌تر روحانیون حامی آیت الله خامنه ای، چه کسانی جای خالی نظریه پردازان پرده نشین هیات های مذهبی را خواهند گرفت.