سرمايه داري در چين: نويسنده پل گاور

سرمايه داري در چين: نويسنده پل گاور - مترجم عليرضا ثقفي

http://kanoonmodafean1.blogspot.com/2012/10/blog-post_16.html#more  

1 سپتامبر20012

اگر كارخانه هاي توليد پنبه در منچستر نماد سرمايه داري قرن 19 و خط توليد كارخانه فورد نماد اصلي سرمايه داري در قرن بيستم بود، كمپاني فاكس  كان (FOXCONN  ) نماد سرمايه داري در اوايل قرن بيست و يكم است .

اين كمپاني، در 30 مجتمع كارخانه هاي غول پيكر، يك ميليون و دويست هزار كارگرجوان چيني را در استخدام خود دارد و بيش از 50 درصد از محصولات الكترونيكي معروف را در سراسر جهان توليد مي كند.

ارتشي از مردان و زنان جوان با كاري يكنواخت و تكراري، تحت نظم و انضباط شبه نظامي با حداقل 60 ساعت كار در هفته و حداقل حقوق در آن مشغول به كار هستند . فاكس كان تحت كنترل شخصي بنام "تري گو" ميلياردر تايواني، بزرگترين صادركننده چين و شصتمين شركت بزرگ جهاني با درآمد سالانه 79 ميليارد دلار است. بزرگترين مشتري آن، شركت اپل  (APPLE) است. اما ساير شركت هاي الكترونيكي جهاني نيز كارهاي نهايي مونتاژ قطعات توليدي خود را از كره جنوبي  اروپا و ايالات متحده به چين مي فرستند كه پس از تكميل در چين، دوباره به كشورهاي مختلف صادر مي شود و حدود يك درصد از دستمزد مونتاژ نهايي به كارگران چيني پرداخت مي شود. بخشي از همان يك درصد به مديران فاكس كان و سهام داران چيني تعلق مي گيرد.

فاكس كان ركن اصلي مهم ترين توليدات الكترونيكي جهان و سودآورترين بخش سرمايه داري جهاني است ودر عين حال سود خود را از صرفه جويي هاي اپل و ساير شركت هاي جهاني به دست مي آورد و مديون موقعيت استراتژيك خود در چين است.

اما پاي جالوت از خاك رس است.(1) دانشجويان و دانش پژوهان در سرزمين اصلي چين و هنگ هنگ به كمك كارگران فاكس كان شتافتند تا شرايط كارگران را تغيير دهند. آنها برخي پيروزي هاي جالب به دست آوردند كه مي تواند با كمك بيشتر ما اين پيروزي ها گسترش يافته و تحكيم شود .

تاريخچه

فاكس كان با كوشش زياد اولين باردر  منطقه آزاد تجاري شنزن (Shenzhen ) تاسيس شد. در آن جا دو كارخانه بزرگ را به راه انداخت كه در مجتمع هاي عظيم خوابگاهي آن  نيم ميليون كارگر اقامت داشتند.99 درصد كارگران، مهاجران خارجي از استان هاي ديگر بودند. آن ها تحت چنين شرايطي به صورت از خود بيگانه و درفضاي سركوب گرانه كار مي كردند، به گونه اي كه در سال 2010 تعدادي از كارگران فاكس كان خود را از خوابگاه به بيرون پرت و يا از سقف حلق آويز كردند. متاسفانه اين خودكشي دسته جمعي انعكاس كمي در مطبوعات بين المللي و چين داشت . فاكس كان در اطراف خوابگاه ها حصارهايي كشيد و چند روانشناس را استخدام كرد، اما ساعت هاي كار طولاني و فشارهاي وارده بر كارگران را تغيير نداده و همچنان محيط نظامي و انضباط خشك را نگه داشت .

زماني كه براي مقابله با افزايش هزينه هاي زندگي در شهرهاي چين دستمزد افزايش يافت، فاكس كان نيز مجبور به افزايش پايه حقوق بر مبناي نرخ افزايش دستمزد در ناحيه شنزن شد. با اين افزايش حقوق، فاكس كان براي توليدات جديد برنامه ريزي كرد. فاكس كان طرفداران جديدي در ميان مقامات سياسي سيچوان يافت. در دوران ركود سال هاي 2010-2011 مقامات محلي، جاده هاي بزرگ و فرودگاه ها را مشمول معافيت هاي مالياتي كردند. همچنين ساخت و ساز مجتمع هاي كارخانه اي و مسكوني از معافيت هاي مالياتي برخوردار شدند كه اين معافيت ها شامل سرمايه گذاري هاي جديد اپل براي راه انداختن خط توليد آيفون ها و آي پدها بود .

در حال حاضر، در مناطق چنگدو چانگينگ كارگران از ساكنان روستايي و استان هاي داخلي همجوار با دستمزدهاي پايين انتخاب مي شوند .

مقامات شهري از جمله مديران دانشكده فني، به عوامل بازسازي نيروي انساني براي بخش هاي مختلف فاكس كان تبديل شده اند و صدها هزار نفر از كارگران مونتاژ را براي صنايع مهندسي جديد در يك مدت كوتاه، در شركت هاي كوچك تر آموزش مي دهند .

در سال 2011، در طي چند ماه، آي پدها و آيفون هاي جديدي در مناطق چنگدو و چانكينگ در مقياس وسيع ساخته شدند و كمك كردند كه اپل به سود آورترين شركت جهاني تبديل شود. هنوز فاكس كان و اپل به طور كامل نتوانسته اند خودشان را از نظارت عمومي خلاص كنند .عده اي از دانشگاهيان چيني و دانشجويان از سرزمين اصلي چين و هنگ كنگ با شهامت و مصمم براي بهبود شرايط كار در فاكس كان مبارزه مي كنند .

در تابستان سال 2010 بيش از 60 نفر از دانشجويان و دانش آموختگان مطالعات ميداني را در 12 كارخانه فاكس كان در سراسر چين انجام دادند. آن ها با بيش از 2000 كارگر مصاحبه كرده  و پرسشنامه هايي نيز پركردند. 14 نفر از آن ها براي چند هفته در خطوط مونتاژ فاكس كان كار كردند تا خود از نزديك شاهد شرايط كار باشند. تحقيقات محدود تري دوباره در سال 2011 و 2012 انجام شد و مشخص شد كه فاكس كان بايد در پاسخ به افزايش حساسيت عمومي مردم تغييراتي را به وجود آورد .

يك ان جي او كوچك هنگ كنگي به نام مجمع دانشجويان و پژوهشگران براي مقابله با سوء رفتار شركت ها، (SACOM) ،  فشار همه جانبه اي را در برابر فاكس كان و اپل سازمان دهي كرد كه بخشي از مبارزات براي بهبود شرايط كاركارگران چيني در صنايع الكترونيك بود .

در سال 2011 (SACOM) يك هشدار عمومي را در مورد كارگران فاكس كان منتشر كرد. در آن گزارش گفته شده بود كه كارگران فاكس كان در معرض مسموميت گرد و غبار آلومينيوم  و مواد قابل انفجار قرار دارند. اين گزارش از كارگاه آي پد در كارخانه جنكو جديد داده  شده بود. فاكس كان اين گزارش را ناديده گرفت و 2 هفته بعد يك انفجار مهيب در آن كارخانه رخ داد كه تعدادي از كارگران كشته و مجروح شدند.  پس از آن فكس كان اعلام كرد كه شرائط بهبود يافته است، اما دو ماه بعد انفجار ديگري ناشي از گردو غبار آلومينيوم در يكي ديگر از كارخانه هاي فاكس كان رخ داد. در طي سال 2011 و اوايل سال 2012 (SACOM) همچنان گزارش هاي دقيقي درباره طولاني بودن ساعت كار و نارسايي خدمات درماني كارآموزان ارائه كرد.

 كنترل هاي خشن نظامي همچنان اعمال مي شد و شرايط ناسالمي براي زندگي كارگران فاكس كان وجود داشت به خصوص آن قسمت هايي كه براي اپل كار مي كردند. گزارشگران نيويورك تايمزنظير چارلز و ديويد باربزا، گزارش مفصلي در مورد اين وضعيت در يك سري مقاله ارائه دادند كه در مورد توليدات اپل در چين بود. اين گزارش در ژانويه 2012 منتشر شد.

غريب بودن اين اطلاعات براي مردم آمريكا، نياز به كسي همانند مايك ديزي داشت كه در مقاله اي با عنوان "عذاب و هيجان استيو جابز" آن را براي مردم امريكا توضيح دهد. اين گزارش در راديو سراسري بين المللي شنيده شد كه بيانگر اين زندگي امريكايي در ژانويه 2012 بود. گرچه تصورات ديزي درباره داستان محتمل فاكس كان بازهم توليد و باز هم گزارش شد. اين زندگي امريكايي تحت تاثير واقعيت هاي موجودي قرار گرفت كه مجددا ايجاد شد و در نتيجه در مارس سال 2012 بازهم نشان داده شد . اما يكي از بنيان گذاران اپل به نام استيپ ووز نياك در يك شوي تلويزيوني كه در ژانويه 2012 نشان داده شد، اعلام كرد كه اپل تصميم گرفته است براي جلوگيري از خطر و ايجاد تبليغات سوء درباره آن به انجمن حمايت از كار (FLA) بپيوندد و از آن انجمن بخواهد از كارخانه هاي فاكس كان به طور كامل بازرسي كند .

گرچه اپل بازرسي از كارخانه هاي تامين كننده قطعات خود را انجام داد اما اطلاعات آن را براي عموم مردم منتشر نكرد و هيچ حركتي براي بهبود شرايط كار انجام نداد. ارائه نتايج بازرسي هاي عمومي در 2 گزارش (FLA) از 3 كارخانه فاكس كان با 170 هزار كارگر صحت گزارش هاي ارائه شده توسط (SACOM) را تاييد كرد و همچنين گزارش گروهي از پژوهشگران و دانشجويان چيني تاييد شد. از آن پس گزارش هاي ارائه شده مي توانست مورد استفاده قرار گيرد و همچنين بررسي براي تغييرات وعده داده شد .

كارورزان دانشجويي: آزمايش پيروزي

(SACOM)  اظهار داشت كه رفتار با كارورزان دانشجويي نمونه اي ازسوء رفتار است و خواهان تصحيح فوري اين رفتار شد.

در سال 2010 و2011 نزديك به صد هزار دانشجوي كارورز در سنين ميان 16 تا 18   سال كه توسط مدارس حرفه اي آموزش ديده بودند، در كارخانه هاي فاكس كان به كار گرفته شدند، بدون آن كه مهارت هاي آموزشي آنان درنظر گرفته شود. آن ها در محل هاي مختلفي به كار گرفته شدند تا كارهاي تكراري كامپيوتري و غيره انجام دهند و از اين طريق همبستگي دانشجويي آنان را از ميان ببرند . درعين حال آن ها حداقل حقوق را دريافت مي كردند وبه هيچ وجه از پوشش قانون كار برخوردار نبودند. كارورزان دانشجويي در حقيقت مورد سوء استفاده قرار گرفتند، زيرا با پرداخت شهريه مدرسه، هزينه هاي گزافي را تحمل مي كردند. به خاطر فشار تبليغات خارجي (گزارش FLA و نقش SACOM) سياست ها و شيوه هاي فاكس كان در مورد كارآموزان دانشجويي به تفصيل 2 بار مورد بازرسي قرار گرفت.

نتيجه عملي آن بود كه فاكس كان كارورزان جديد دانشجويي را در تابستان 2012 استخدام كرد، اضافه كاري را متوقف كرد، در نتيجه منابع مورد استفاده وحدتي از كار ارزان قيمت و قابل استفاده بود.

بهداشت و ايمني كار: اصلاحات فني و بازسازي ابزار كار

بسياري از گزارش هاي ارائه شده در مورد كارخانه هاي فاكس كان مربوط به ايمني كار بود. بعضي مسائل خاص بهداشت و ايمني تصويب شد و كمپاني قول داد كه بهبود مسائل را تحت نظارت قرار دهد. در عين حال گزارش هاي جديد تاكيد مي كرد كه تنها كميته هاي ايمني و بهداشت، نمايندگان خط توليد را انتخاب كرده اند و مي توانند گزارش هايي متناسب با روند مهندسي محيط ارائه دهند. جالب است در اين بخش ياد آور شويم كه مديران كارخانه مرتبا خاطر نشان مي كردند كه قبل از بازرسي هاي اپل نياز به اصلاح اين تخلفات نبوده است.

نظم و انظباط خشن و مديريت نظامي :

يكي از قول هاي عملي فاكس كان آن بود كه انگشت نگاري از كارگراني ملغي شود كه با اعلام اسمشان در تابلو اعلانات مورد تنبيه قرار مي گرفتند. توصيه هاي زيادي در مورد ايجاد شيوه روشن تر براي مقابله با نارضايتي كارگران ارائه شد. نارضايتي هايي كه در حال حاضر فقط كانال هاي خاصي براي حل آن وجود دارد .آنچه  به نظر مي رسد شيوه هاي مرسوم در فاكس كان روش هاي معمول اتحاديه اي نيست و توسط كارفرما از هر گونه هماهنگي ميان كارگران و ايجاد اتحاديه جلوگيري مي شود و تاكيد بر آن است كه كارگران مسائل شخصي شان را بايد به طور فردي حل كنند و به آن ها اجازه داده نمي شود كه عضو اتحاديه كارگران شوند، اين مساله حتي از طرف مسئولان بالاي اتحاديه هاي رسمي پذيرفته شده است.

مقاومت كارگران در فاكس كان به صورت پراكنده و معمولا انفرادي است بسياري از كارگران در وسط ماه كاري، محل كار را ترك مي كنند (در نتيجه براي ساعت هاي كار انجام داده، هيچ حقوقي دريافت نمي كنند). گاهي اوقات ممكن است به طور خود به خودي يك حركت آرام شكل بگيرد كه سبب بركناري يك سرپرست بدرفتار شود.

در ابتداي سال 2012 به يادبود خودكشي وحشتناك و غم انگيز سال 2010 ، يك گروه متشكل از 200 نفر كارگران فاكس كان دور هم جمع شده بودند و در پشت بام ووهان (WUHAN) تهديد به خودكشي دسته جمعي كردند. آن ها توانستند امتيازاتي به دست آورند اما 45 تن از آن ها اخراج شدند.

ساعت كار و اضافه كاري :

گزارش نهاد غير دولتي (SACOM) مورد تاييد قرار گرفت كه كارگران هفته اي بيش از60 ساعت كار مي كردند. اين مساله بيشتر در دوره هاي اوج مصرف صورت مي گرفت و حتي در هفته يك روز هم مرخصي نداشتند. زمان صرف شده در جلسات كاري  يا گوش دادن به سخنراني در حالت ايستاده جزو ساعت كار محسوب نمي شد . تنها 30 دقيقه اضافه كاري محاسبه مي شد. بنابر اين كارگري كه 29 دقيقه اضافه كاري كرده بود، بابت آن دستمزدي دريافت نمي كرد و كسي كه 59 دقيقه كار مي كرد، تنها 30 دقيقه اضافه كاري مي گرفت . فاكس كان موافقت كرد كه كار را به هفته اي 60 ساعت تقليل دهد و اعلام كرد كه مقررات اپل او را وادار به اين كار مي كند و نه اين كه قوانين چين چنين چيزي را بخواهد. در نتيجه اضافه كاري را به 36 ساعت در ماه محدود كرد .

فاكس كان قول داد در جولاي 2013 سعي كند قوانين چين را براي اضافه كاري اجرا كند. مشكل فاكس كان اين است كه اگر بخواهد ساعت كار را به 49 ساعت در هفته تقليل دهد بايد هزاران كارگر را استخدام كرده و خوابگاه هاي جديدي بسازد . هر چند فاكس كان به لحاظ نظري پذيرفته بود كه به FLA قول دهد كه كارگران در ساعت هاي طولاني كار براي انجام توليد بيشتر مورد فشار كمتري قرار گيرند و تسهيلات بيشتري برايشان ايجاد شود اما هيچ اعتمادي وجود ندارد كه اپل و ساير مشتريانش قيمت بيشتري براي مونتاژ قطعات توسط فاكس كان بپردازند. بدين ترتيب فاكس كان شروع به برنامه ريزي براي رباتيزه كردن بخشي از خط توليد و يا انتقال بخشي از كار را به كشورهاي ديگري نظير ويتنام با قوانيني كمتر سخت گيرانه كرد .

از طرفي ديگر بسياري از كارگران مهاجر در "شنزن "از آن بيم دارند كه كاهش ساعات اضافه كاري بدون افزايش دستمزد سبب كاهش درآمد آنان گردد . زيرا بسياري از آنان انتظار دارند كه با سخت كار كردن براي به دست آوردن پول بيشتر در شنزن و فرستادن پول به خانه هايشان زندگي بهتري داشته باشند و خواهان تشكيل خانواده در سرزميني نيستند كه درآن هيچ حقوق سياسي و منافع اجتماعي ندارند. آن ها وقت آزاد زيادي پس از كار لازم ندارند.

اتحاديه هاي كارگري و قراردادهاي دسته جمعي:

گزارش بازرسي تاكيد مي كند كه بسياري از كارگران فاكس كان معتقدند كه اتحاديه چيزي بي فايده و بي ربط است و به طور كلي از وجود و عدم اتحاديه بي اطلاع هستند .

در مواردي كه نياز به وجود اتحاديه است تمام اعضاء كميته اتحاديه (با درنظر گرفتن 2 نماينده اي كه به وسيله مديريت انتخاب شده اند) اكثرا يا مديران هستند و يا سرپرستان .

و روساي اتحاديه به طور عادي مديران منابع انساني شركت هستند . FLA تنها تغييرات تدريجي را مي پذيرد كه بر طبق آن اجازه داده مي شود برخي از كارگران در سال 2014 به عضويت كميته اتحاديه درآيند (اين انتخاب به طور شك برانگيزي بايد با حضور شاهدان و ناظراني از اتحاديه هاي مخالف اپل انجام شود) بدين ترتيب كارگران نماينده اي را براي مسايل اتحاديه انتخاب نمي كنند كه بتواند مسايلي را همانند رابطه بين دستمزد و اضافه كار را مورد بررسي قرار دهد . مسايلي كه به نظر مي رسد با قراردادهاي دسته جمعي غيرقابل حل است . به نظر مي رسد كه پيشنهاد براي گشودن نهاد اتحاديه اي مشكلات را حل كند . در جريان اعتصاب موفقيت آميز در كارخانه چم هوندا (CHAM HONDA) كه يك كارخانه وسائط نقليه است، در سال 2010 كونگ زانگ هونگ، (KONg XOnghong)،  معاون رئيس فدراسيون اتحاديه استان كانگ دانگ ، به حمايت از كارگران در يك قرارداد دسته جمعي موفق شد مقدار زيادي دستمزد را افزايش دهد و به دنبال آن توانست در يك انتخابات براي اتحاديه هاي محلي نمايندگاني انتخاب كند. شاهدان خارجي علاقه مند نظير من ، هر حركت كوچكي را در جهت اصلاح اتحاديه هاي بروكراتيك چيني با خوشحالي دنبال مي كنند ، اما هم چنان هنوز اميد كمي وجود دارد كه ساختار اتحاديه هاي چيني بتوانند و يا بخواهند نقش اساسي را از جانب كارگران فاكس كان ايفا كنند .

در فقدان اتحاديه هاي واقعي ، اپل توانست (SACOM) و ساير نهاد هاي غيردولتي طرفدار كارگران را براي بازديد از كارخانه هاي فاكس كان انتخاب كند تا كارگران را به حقوق خود آشنا كند .

شركت هلوت پاكارد HewLeett Packard)) 3 سال قبل با چنين وركشاب هايي در 2 كارخانه احداث شده در چين موافقت كرد و نتايج مثبتي به دست آورد. ان جي او هايي نظير (SACOM) يك استراتژي طولاني مدت را براي ساختن تشكل هاي خود كارگران تنظيم كردند به جاي آن كه صرفا حمايتي را از خارج براي مبارزات آنان ترتيب دهند.

در يك سند عجيب در 23 مارس 2012 با عنوان " به كارگران اپل براي آينده شان امكان اعتراض بدهيد "  (SACOM) در اين زمينه با ساير ان جي او هاي بين المللي هم گام شد و اي تي يو سي (سازمان حامي اتحاديه هاي كارگري در سطح جهان) و فدراسيون فلز كاران بين المللي (IMF- همبستگي جهاني اتحاديه اي كه در برگيرنده كارگران الكترونيك نيز مي باشد) خاطر نشان كردند كه اتحاديه هاي مستقل و قراردادهاي دسته جمعي پيگيري مي كنند و آرزومند همكاري و پيگيري در زمينه حقوق كارگران هستند.

همان گونه كه بازرسان(FLA) و يا هيات نمايندگي (Mike Daisey) مي توانند مفيد واقع شوند هم چنان آن ها مي توانند درك مناسبي از ديناميزم سرمايه جهاني ارائه دهند . در فاكس كان و اپل ما با سوئيت شاپ هاي ديكنزي جدا افتاده مواجه نيستيم، بلكه با يك سيستم توليد جهاني مواجهيم كه در مركز سرمايه داري جهاني قرار دارد . اپل نمي تواند كارخانه هاي فاكس كان را به عنوان عرضه كننده  به طور جدي تهديد كند . نه اپل و نه ساير شركت هاي الكترونيك جهاني نمي توانند تقاضايشان را براي عرضه هاي ارزان قيمت فاكس كان متوقف كنند. بدين ترتيب يك فشار دائمي براي تحميل دستمزدهاي نامناسب و هم چنين شرايط كار نامناسب در فاكس كان وجود دارد . اين فشار به ساير كارگران مونتاژ كار وسائل الكترونيكي نيز تحميل مي شود .

ما چه كار مي توانيم انجام دهيم:

در يك جلسه با شوراي كار سانفرانسيسكو چن وي گانگ، (Chen Weiguang) رئيس فدراسيون اتحاديه هاي شهرداري، اعلام كرد كه كارگران آمريكا پشتيبان اصلاحات در فاكس كان هستند و خواهان آن هستند كه اپل مبلغ بيشتري به فاكس كان براي مونتاژ توليداتش بپردازد. اگر در حقيقت خريداران اروپايي و امريكايي بتوانند به طور سازمان يافته از اپل و ساير شركت هاي بزرگ جهاني الكترونيك بخواهند تا موافقت كنند كه دستمزد بيشتري به فاكس كان و ساير عرضه كنندگان بپردازند، كارگران مونتاژ كار مي توانند بدون اضافه كارهاي طولاني مدت زندگي بهتري داشته باشند . اين امر مي تواند كمك كند تا پروسه قرارداد هاي دسته جمعي و اصلاحات اتحاديه اي در چين آسان تر شود .

ما نياز داريم كه تاكتيك هاي مبارزاتي و خلاقانه اي را در پيش بگيريم تا همبستگي بيشتري ميان كارگران و طرفداران آن ها در سطح جهاني به وجود آيد .

در نظر بگيريم كه همكاران كارگران فاكس كان در سطح جهاني يعني كارگران الكترونيك طرحي را در امريكاي شمالي اروپا و ژاپن به اجرا درآورند كه اپل مجبور شود 5 دلار از قيمت فروش هر آي پد يا آيفون، يعني بخش كوچكي از سودهاي كلان شركت ها را به كارگران مونتاژ كننده چيني، براي جبران دستمزدشان بپردازد . براي آن كارگران اين عمل به مفهوم تفاوت ياس و اميد براي آينده است. اين مساله حتي ممكن است به موازنه مجدد اقتصاد جهاني به وسيله افزايش عمومي قدرت خريد داخلي در درون چين كمك كند و اعتياد چيني ها را به صادرات كاهش دهد . در غير اين صورت ما همچنان خودمان را معتاد مصرف اسباب بازي هاي الكترونيكي گران قيمت مي كنيم. (آيا اين مشابه جنگ ترياكي نيست كه چيني ها را براي دهه هاي زيادي برده غربي ها كرد؟) چيزي كه براي بيان مجدد افكار انساني همبستگي بشر مناسب نيست؟

چگونه ما مي توانيم جنبشي را از همبستگي انسان ها سازمان دهيم كه كارگران را با شهروندان جهاني پيوند دهد تا خواسته هايشان را به طور ساختاري به سرمايه داري جهاني منتقل كنند ؟ ما نياز داريم تا افكار قرن بيست و يكمي ماركس را  با شهامت و شجاعت دانش جويان و دانشگاهياني بيان كنيم كه در حال سازمان دادن ديگ جوشان  سرمايه داري جهاني معاصر هستند.

براي شروع پر فروغ چنين سنتز هائي  ،مي توان به جزواتي كه در زير آمده و به وسيله پان نگاي، (Pun ngai) و همكاران او در هنگ كنگ و فعالان دانشگاهي آمريكا  مانند (eli frid man  ) تدوين شده است و در فهرست زيرآمده  ،مراجعه كرد.

 فهرست

Bibliography
Pun Ngai and Jenny Chan, “Global Capital, the State, and Chinese Workers: the Foxconn Experience,” MODERN CHINA, 38(4) 383-410, 2012 SAGE Publications
Pun Ngai and Lu Huilin, “The Foxconn Production Model and the New Era of Student Workers,” Industrial Democracy in China, China Social Studies Press, Shanghai and Guangzhou, China, 2011
Charles Duhigg and David Barboza, “In China, Human Costs are Built Into an iPad,” New York Times, January 25, 2012
Eli Friedman, “China in Revolt”, Jacobin Issue 7-8 (2012) , http://jacobinmag.com/2012/08/china-in-revolt/
Fair Labor Association, Foxconn Status Verification Report, August 21, 2012. www.fairlabor.org/report/foxconn-remediation-verification
SACOM, “FLA Audit Shows Some Policy Changes at Foxconn but Few Improvements for Workers,” August 24, 2012, www.sacom.hk

(1)اشاره است به داستان حضرت داوود و جنگ او با جالوت