اين گلها را به نشاني قدرداني،
بيش از نيم قرن آزاديخواهي،
مبارزه، تحقيق، انتشار و و۰۰۰۰
تقديم به" خسرو خوبان " شاکری
عزيز مينمائيم.
"باز آفريني...."
کتابی تحقيقی پيرامون
سرگذشت و سياست های قوام السلطنه (حضرت اشرف)،
نقدی بر تاريخنگاری ايدئولوژيک
به خامه ی
خسرو شاکری (زند)
بزودی منتشر خواهد شد
علاقمندان می توانند اين کتاب را با ارسال نامه به نشانی زير سفارش دهند؛ علاقمند به تاريخ نهضت ملی نيز می توانند تعداد بيشتری ازين کتاب را با پيش خريد را برای همشهريان خود سفارش دهند.
اين کتابی است در نقد تاريخنگاری مکتبی (ايدئولوژيک) که بهترين نمونه آن به فارسی در تيررس تاريخ. زندگی سياسی قوام السلطنه (حميد شوکت، تهران، 1386) است. اين کتاب مفصل آن نوشته ی مکتبی، متدولوژی و محتوای آن را – که به طرز بيسابقه ای بر پايه ی تحريف از طريق حذف اسناد، انتحال (سرقت متن)، جعل، مداحی و ستايش از يک سياستمدار بنا شده است – بر اساس اسناد آرشيو های بريتانيا، ايالات متحده ی آمريکا، فرانسه، شوروی پيشين (مسکو و باکو)، و با بهره گيری از کتبی تحقيقی به قلم تاريخنگاران و تاريخشناسان آکادميک و همچنين بسياری اسناد به زبان فارسی منتشر شده طی سه دهه ی اخير، بدون تعارف های معمول نقد می کند. هدف ازين کتاب شناساندن متدولوژی علمی تاريخنگاری برای بازسازی تحليلی تاريخ و طرح و نقد شيوه های نادرستِ ايدئولوژيک کوشش در تاريخنگاری است، که تاريخنگاری را در خدمت مقاصد سياسی می نهد.
در اين کتاب همچنين نشان داده می شود که کسانی که در باره ی کتاب مورد نقد – سرگذشت قوام – بجای نقد به مداهنه ی مؤلف پرداخته اند، خود از دانش تاريخی و متدولوژی نقد کتاب در زمينه ی تاريخ بی بهره اند و خوانندگان خود را به بيراهه «هدايت» کرده اند.
عنوان های بخش های مختلف اين کتاب عبارتند از:
متُدولوژي ادعايي و مسائل مؤلف:
«شکاکيت شفاف» يک ستايشگر؛ مسئله ي پانويسي و رعايت مباني ارجاع مؤلف؛
نقد محتواي كتاب و برخورد مؤلف به بازسازي تاريخي؛
پيشينه ي قوام چه بود؟، خلع سلاح مجاهدان مشروطه، دو سند تاريخي:نشان فراماسونري قوام السلطنه و نامه ی قوام السلطنه به وزير مختار بريتانيا در تهران (۱۳۰۰)؛
کودتاي سوم اسفند و قوام:
نخستين صدارت قوام، قتل کلنل محمد تقي خان پسيان، دشمني قوام با مطبوعات آزاد، صدارت قوام و خدمات او به قدرت هاي بيگانه؛
از شهريور ۱۳۲۰ تا سي ام تير ۱۳۳۱:
همكاري قوام با آلمان هيتلري و دولت نظامي و تجاوزگر ژاپن، بازگشت قوام به نخست وزيري پس از شهريور ۱۳۲۰، بحران آذربايجان زمينه ي نخست وزيري قوام، ششمين دوره ي نخست وزيري قوام و «حلّ» بحران آذربايجان، اولتيماتوم ترومن به استالين، تسليم شدن استالين و امر او باقراُف را براي جمع کردن بساط فرقه ی دموکرات، تشكيل حزب قوام به نام «دموكرات ايران،» مخالفت عمومي با تقلبات انتخاباتي دولت قوام براي مجلس پانزدهم و نقش مصدق، مجلس مخلوق تقلبات انتخاباتي و سرنوشت قول هاي او به شوروي، قوام در رأس «بند جيمي ها»؛
سي ام تير ۱۳۳۱ و غروب شوکت قوام:
بازگشت کوتاه قوام به ايران، بازگشت قوام به قدرت و كوشش براي سركوب نهضت ملي در ۳۰ ام تير ۱۳۳۱، شاه در برابر نهضت ملي، برنامه ي سرنگوني مصدق از نخستين ماه هاي نخست وزيري او، قوام نخست وزير درشتخو و سنگدل، اختلاف کاشاني با مصدق، «پاک کردن» قوام خيابان ها را از «عوام»، قتل رزم آرا و افسانه ي پيرامون آن، روايت سرهنگ مصوّر رحماني از قتل رزم آرا، دفاع از يک ديکتاتور و مصدق آماج حملات ناروا، باز هم مصدق همچون «نافي» عُرفيت، باز هم درباره ی مصدق و نقش مخرب باند سه-گانه، مغازله ی چه کسی؟ با فدائيان اسلام و قشريّـون؟
مصدق و قانون:
چه کسي نقض قانون مي کرد: مصدق يا کاشاني؟، مصدق و اختيارات، بازهم پيرامون کاشاني و مصدق، توطئه ي نهم اسفند، لندن، واشنگتن، واختلاف کاشاني با مصدق، «ورشـکستگي» سياست اقتصادي مصدق؟، مفهوم ناجي در تاريخ ايران، نهضت ملي و افسران ارتش؛
جنگ سرد ... و مسئله ی نفت ايران:
آمريکا و مسئله ي نفت، آغاز همدستي کامل آمريکا با بريتانيا، مصدق و حزب توده، حزب توده و کودتا، قوام و «دکترين» سياسي وي؛
نامه ي قوام السلطنه به پرزيدنت آيزنهاور؛
وضعيت دولت کودتايی زاهدی-شاه، جانشين دولت قوام؛
خلقيات و روحيات قوام؛
نتيجه گيري؛
پيشگفتار:
۱- نگرش استالينيستي به حزب توده، ۲- توجيهي در پاسخ به منقدان،۳- تکرار همان پوچ گوئي ها در سفر هاي تبليغاتی؛
نكاتي پيرامون نوشتار کتاب؛
کـتـابـنـامه
همراه با اصل اسناد مورد استفاده و گراوُرهای چهره های از بازيگران سياسی دوره ی مورد مطالعه:
اسنـــاد تاريخی (نامه ها)
دو نامه و سه سند منسوب به قوام خطاب به آقا عبدالله بهبهانی
دو تلگراف قوام‌السلطنه به مشيرالدوله
مکتوب شخصی وزير مختار بريتانيا به نخست وزير قوام
پاسخ قوام السلطنه به نامه ی شخصی وزير مختار بريتانيا
نامه ی قوام السلطنه به وزير مختار بريتانيا سر پرسی لورِين
تلگراف والی آذربايجان دكتر مصدق به رئيس‌الوزراء قوام
تلگراف دوم والی آذربايجان دكتر مصدق به قوام‌السلطنه
نامه ی رئيس مجلس شورای ملی مؤتمن المللک به قوام
نامه ی نخست وزير قوام السلطنه به علماء
در باره ی بستن روزنامه های ميهن و پژوهش
نامه ی دكتر مصدق به نخست وزير قوام‌السلطنه
به مناسبت انتخابات مجلس پانزدهم
نامه ی سرگشاده ی دكتر مصدق به نخست وزير قوام‌السلطنه
به مناسبت توقيف سيد ضياء الدين طباطبائی
نامه های احمد قوام به علي اميني
نامه ی نخست قوام السلطنه به محمد رضا شاه
نامه ی دوم قوام السلطنه به محمد رضا شاه
تلگراف احمد قوام به مظفر فيروز
نامه ی دكتر مصدق در جواب مرقومه ی ابوالقاسم كاشاني
يادداشت قوام پيرامون دکترين او برای ايران
نامه‌ي بقايي به محمدرضا پهلوي پس از کودتای 28 مرداد
نامه ی قوام السلطنه به رئيس جمهور آيزنهاور و پاسخ آن
فهرست گراوُرهای اسناد
1 - نامه ي منسوب به احمد قوام خطاب به سيد عبدالله بهبهاني، شوال 1324 قمري/نوامبر 1906
2 - نامه ي قوام السلطنه به سيد محمد طباطبائي سنگلجي، 1285
3 - تلگراف والي خراسان قوام به نخست وزير در باره ي کلنل پسيان و مهدی قلی خان، 5 ميزان (مهر) 1299
4 - تلگراف والي خراسان قوام به نخست وزير در باره ي کلنل پسيان، 7 جدي (دي) 1299
5 - نامه ي مأمور اينتليجنس سرويس سمارت به سيد ضياء، 7 آوريل 1921/18 فروردين 1300
6 - وزارت جنگ به نخست وزير سيد ضياء پيرامون کلنل پسيان، 29 حمل (فروردين) 1300
7 - تلگراف قوام به کلنل پسيان، 13 جوزا (خرداد) 1300
8 - نامه ي سرّي قوام از زندان سيد ضياء به وزير مختار بريتانيا، [ارديبهشت 1300]
9 - نامه ي قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون دفع کلنل پسيان 7 سنبله (شهريور) 1300
10 - نامه ي قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون دفع کلنل پسيان، 12 سنبله (شهريور) 1300
11 - نامه ي قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون دفع کلنل پسيان، 18 سنبله (شهريور) 1300
12 - نامه ي دوم قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون دفع کلنل پسيان، 18 سنبله (شهريور) 1300
13 - وزيرمختار بريتانيا بريجمن به نخست وزير قوام پيرامون روزنامه عصر آزادی شيراز ، 1921/1300
14 - نامه ي قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون دفع کلنل پسيان، 11 ميزان (مهر) 1300
15 –نامه ي کلنل پسيان برای دريافت کمک از انقلابيون خارجی،10 ميزان (مهر) 1300
16 - نامه ي قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون توقيف روزنامه شفق سرخ، 3 سنبله (شهريور) 1301
16 - نامه ي قوام به وزير مختار بريتانيا پيرامون توقيف روزنامه شفق سرخ، 18 سنبله (شهريور) 1301
17 - نامه ی وزيرمختار بريتانيا به رضاخان در باره ی توقيف مطبوعات، 3 اسد (مرداد) 1303
18 - گزارش سفارت آمريکا پيرامون کابينه ي قوام، 1343/1322
19 - گرده ي سرگذشت قوام، سفارت بريتانيا، 1944/1323
20 – گزارش دفتر خدمات استراتژيک آمريکا پيرامون دولت قوام، 27 ژوئيه 1944
21 - گزارش محمد حجازي به سفارت بريتانيا در باره ی قوام و شاه، 1322
22 - نامه ی چهار تن از وزرای قوام پيرامون پيگرد رشيديان و شرکاء بخاطر توطئه در همکاری با عامل اينتليجنس سرويس مستر ترآُت، 4 مهر 1325
23 – نامه ی قوام به مظفر فيروز پيرامون تحويل اسلحه ياغيان و توطئه ی رشيديان ...، 1325
24 - گرده ي سرگذشت قوام، سفارت بريتانيا، 1946/ 1325
25 - نامه ي قوام به حسين علاء در باره ي شکايت به شوراي امنيت، 1946/1325
26 - صفحه 1 ترجمه ي انگليسي برنامه ي حزب دموکرات قوام, 1325
27 – نامه ی دکتر مصدق به قوام پيرامون انتخابات مجلس پانزدهم، آبان 1325
28 - استعفاي وزاري قوام، 1326
29 – نامه ي قوام به علی اميني، 16 اسفند 1326
29 – نامه ي قوام به علی اميني، 7 فروردين 1327
29 – نامه ي قوام به علی اميني، 21 اسفند 1327
30 - عنوان جزوه ي حزب دموکرات قوام در باره ي اختيارت شاه، 1327
31 - گرده ي سرگذشت قوام، سفارت بريتانيا، 1949/1328
32 - صفحه ی آخر نخستين نامه ي قوام به شاه، 26 اسفند 1328
33 - نامه ي دوم قوام به شاه، 25 خرداد [1329؟]
34 –نامه ي مصدق به مجلس پانزدهم پيرامون مسئله ي نفت، 30 تير 1328
35 - يادداشت قوام در باره ي دکترين اش، اواخر 1329
36 - نامه ي ابوالقاسم کاشاني به حسن تقي زاده، 13 آبان 1330
37 - مذاکره ی واسطه ی قوام با هندرسون، 18 ژوئيه 1952
38 - مذاکره ي سفارت آمريکا با واسطه ي قوام، 12 سپتامبر 1951
39 - گزارش سفارت بريتانيا در باره ي فدائيان اسلام، مارس 1952/1331
40 - سرمقاله ی رزم، نشريه ی سازمان جوانان حزب توده درباره ی نخست وزير مصدق, 30 تير 1331
41 - نامه ي مصدق به خانواده ي شهداي سي ام تير، 1331
42 – تشريح وضعيت ايران توسط وزارت خارجه ي آمريکا برای رئيس جمهور، در فرداي سي ام تير، 21 ژوئيه 1952
43 - گزارش سفارت آمريکا پيرامون کابينه ي مصدق پس از سي ام تير، 30 ژوئيه 1952
44 - تحليل وزارت خارجه ي آمريکا پيرامون وضعيت سياسي ايران پس از سي ام تير، 9 اوت 1952
45 - نامه ي ابوالقاسم کاشاني به شاه، نهم اسفند 1331
46 - گزارش سفارت آمريکا پيرامون رابطه ي مصدق و شاه پس از نهم اسفند 1331
47 - نامه ي منسوب به کاشاني ارسالي براي مصدق، 27 مرداد 1332 (در متن کتاب)
48 - نامه ي قوام به پرزيدنت آيزنهاور، دهم ژانويه 1954/ 20 دی 1332
49 - صفحه يکم ترجمه ي نامه ي قوام به پرزيدنت آيزنهاور، دهم ژانويه 1954
50 - پاسخ وزارت خارجه ي آمريکا به نامه ي قوام به پرزيدنت آيزنهاور، نهم فوريه 1954/ 20 بهمن 1332
51 - نامه ي قوام به سردار فاخر حکمت در باره ي ضبط اموالش، 26 ارديبهشت 1333
52 - نامه ي بقايي پس از کودتاي 28 مرداد به شاه به زبان فرانسه، 24 آبان 1333
53- گزارش سفارت بریتانیا در باره ی مقاصد قوام برای ایجاد دیکتاتوری
نويسنده ي کتاب، خسرو شاکري، استاد بازنشسته تاريخ
تدريس در مؤسسه ي تحقيقات عالي علوم اجتماعي،
Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, , Paris
محقق مهمان در مؤسسه ي تحقيقاتي جورج کِنان:
Resident Scholar, Kennan Institute for Advanced Russian Studies,
W. Wilson International Center for Scholars Washington, D.C.
استاد مهمان در دانشگاه کاليفرنيا، لوس انجلس (UCLA) استاد مهمان دانشگاه دو پال، شيکاگو: (DePaul University, Chicago)
محقق مهمان در دانشگاه هاي هاروارد و شيکاگو
نايب ويراستار دانشنامه ي ايرانيکا؛ دانشگاه کلمبيا (Encylopaedia Iranica) [94-1992]
عضو هيئت تحريريه و يکي از سه ويراستار کتاب جمعه، زير نظر احمد شاملو، تهران
برخي از آثار:
ميلاد زخم. جنبش جنگل و جمهوري شوروي سوسياليستي ايران، تهران، ۱۳۸۶
The Soviet Socialist Republic of Iran, 1920‑1921: Birth of the Trauma, Pittsburgh Univ. Press, Pittsburgh, 1995.
پيشينه هاي اقتصادي-اجتماعي جنبش مشروطيت و انکشاف سوسيال دموکراسی
در آن عهد، تهران ۱۳۸۴
