محمد جراحی، نقاش ساختمان و عضو سندیکای نقاشان ساختمانی و فعال کارگری بود. او در سال های گذشته به خاطر فعالیت‌های صنفی بارها بازداشت شده بود.
محمد جراحی خرداد ماه سال۹۰ توسط اداره اطلاعات تبریز دستگیر و پس از نزدیک به دو ماه بازداشت، از سوی دادگاه انقلاب تبریز به پنج سال حبس تعزیری محکوم شد.او در زندان تبریز به سرطان تیرویید مبتلا و در همان زمان برای عمل جراحی و برداشتن قسمتی از غده تیرویيد به بیمارستان منتقل شد اما با وجود توصیه پزشکان، مسوولان زندان از دادن مرخصی به او برای ادامه درمان خودداری کردند.
دکتر «س. محمدی»، متخصص غدد در تهران به «ایران وایر» می‌گوید: «سرطان تیرویید یکی از سرطان‌هایی است که اغلب قابل درمان است اما نکته مهم، مراقبت‌ها و پی گیری‌های بعد از درمان است. حتی پس از تکمیل درمان، بیمار باید هم چنان تحت نظر پزشک خود باشد و مراجعات پس از درمان به پزشک بسیار دارای اهمیت است.»
در طول این مراجعات، پزشک در مورد علایم بیمارخواهد پرسید، او را معاینه خواهد کرد و ممکن است آزمایش خون یا آزمایش تصویربرداری مانند اسکن ید، رادیواکتیو و یا سونوگرافی برای وی تجویز کند: «پی گیری پس از درمان برای پیش گیری ازعود سرطان یا گسترش آن و هم چنین مانیتور عوارض جانبی احتمالی درمان های خاص در بیمار بسیار اهمیت دارد.»
یک منبع آگاه در مورد وضعیت محمد جراحی به «ایران وایر» می‌گوید: «او بارها برای پی گیری و ادامه روند درمان درخواست مرخصی کرد اما با مرخصی‌های او موافقت نمی‌شد.»
خودش هم سال 92 در نامه‌ای خطاب به ریاست سندیکای نقاشان ساختمانی، این موضوع را شرح داده بود: «بیش از دو سال است در زندان مرکزی تبریز مشغول گذراندن محکومیت خود هستم. در طول این مدت به دلیل شرایط سنی (۵۵ سال) و وضعیت نامناسب زندان تبریز ازنظر تغذیه و بهداشت، به بیماری‌هایی اعم از سرطان تیرویید، دیابت و چربی خون دچار شده‌ام.»
او یک بار جراحی می شود. طبق نظر پزشکان متخصص، مراحل درمانی وی باید در بیرون از زندان پی گیری می شده است. برای همین، پرونده پزشکی خود را تكميل و به پزشکی قانونی جهت صدور نظرکارشناسی مبنی بر «عدم تحمل حبس» ارسال می كند ولی جوابی نمی گيرد: «این جانب در طی دو سال گذشته از مرخصی بهره نبرده‌ام و حتی پس از عمل جراحی تیرویید و علی رغم نظر پزشکان مبنی براستراحت کامل، مسوولین زندان از اعطای مرخصی استعلاجی به بنده خودداری (می کنند) و بلافاصله پس از عمل جراحی به زندان منتقل شده‌ام.»
دکتر محمدی در مورد تاثیر شرایط زندان بر بروز سرطان تیرویید می گويد: «مهم ترین علت ابتلا به سرطان تیرویید، قرار گرفتن در معرض اشعه رادیواکتیو است. این موضوع ثابت شده است. منابع چنین اشعه‌هایی شامل درمان های پزشکی خاص و اشعه‌های ناشی از حوادث نیروگاه و یا سلاح های هسته ای هستند. رژیم‌های غذایی کم ید هم در ابتلا به نوعی از سرطان تیرویید موثر هستند. احتمالا عوامل دیگری هم تاثیر دارند؛ مثلا در بعضی تحقیقات نشان داده شده است فشارهای عصبی در ابتلا به انواع سرطان موثر است اما هنوز مورد تایید عمده دانشمندان قرار نگرفته است. با این حال، همان طور که اشاره کردم، پی گیری بعد از درمان، در درمان قطعی و عدم شیوع بیماری بسیار موثر است.»
سال٩٠ اولین باری نبوده که محمد جراحی بازداشت شده است. یکی از دوستان او به «ایران وایر» می‌گوید: «از سال٨٦ به خاطر داشتن بولتن اتحادیه کارگری بازداشت شد و این بازداشت‌ها و رفت و آمد به دادستانی و زندان مدام ادامه داشت. به خاطر داشتن همین بولتن، به چهارماه حبس محکوم شد. البته بعد از یک ماه آزادش کردند اما همان موقع به خاطر این که در عسلویه کار می‌کرد و یک ماه سرکار نرفته بود، از کار اخراج شد.»
محمد جراحی سال ٩٠ همراه با «شاهرخ زمانی»، دوست و همکارش دستگیر و به اتهام «تلاش برای ایجاد تشکل غیرقانونی» و «تبلیغ علیه نظام» به زندان محکوم شد: «محمد همیشه می‌گفت حکمش ناعادلانه است و او فقط فعایت صنفی کرده است. از زمانی که او را دستگیر کردند، حدود٧٠ روز انفرادی بود. او خیلی اذیت شده بود. بعد در شعبه یک دادگاه انقلاب تبریز به ریاست قاضی "حملبر"، به پنج سال زندان محکوم شد. شاهرخ زمانی را هنگام دستگیری، متهم ردیف اول عنوان کردند و 11 سال حبس برایش بریدند. با این که هم محمد و هم شاهرخ به احکام خود اعتراض داشتند اما در دادگاه تجدیدنظر احکام آن ها عینا تایید شد.»
شاهرخ و محمد در زندان تبریز به بند هشت کاردرمانی، بند ویژه معتادان انتقال یافتند: «آنها در بند متادون بدون اصل تفکیک جرایم نگه داری می‌شدند و بارها در اعتراض به این موضوع دست به اعتصاب غذا زدند.»
شاهرخ زمانی، رفیق محمد جراحی از زندان تبریز به زندان‌های یزد و سپس رجایی شهر منتقل شد. او سال٩٤ در سن 51 سالگی، در حالی که دوران محکومیت خود را بدون یک روز مرخصی می‌گذراند، در زندان رجایی شهر در گذشت. بهداری زندان علت مرگ او را سکته مغزی عنوان کرد.
محمد اما در نهایت، مردادماه سال٩٥ و پس از تحمل پنج سال حبس بدون گرفتن مرخصی از زندان آزاد شد: «از روزی که آزاد شد، مدام دنبال مداوا بود. قرار بود چهارشنبه دوباره جراحی شود اما حالش خیلی بد شد و کار از کار گذشت.»
محمد جراحی روز گذشته در سن 59 سالگی در بیمارستان درگذشت. او حتی روی تخت بیمارستان هم از گفتن درباره حق و حقوق کارگران و تلاش‌های صنفی برنمی‌داشت. فیلمی از وی به جا مانده که او را با لباس بیمارستان و روی تخت نشان می‌دهد. جراحی در این فیلم می‌گوید: «در رابطه با مسایل کارگری کارگران، وقتی دولت جمهوری اسلامی تمام مزایایشان را از بین برده و کاری نمی‌کند، فعالان صنفی و حقوق کارگران باید هم دیگر را یاری کنیم. دیگر از همه جا بریده‌ایم، کسی را نداریم و باید تا آن‌جا که می‌توانیم، هم دیگر را یاری کنیم.»
