|
سی وچند روز است که تهران مرز هشدار آلودگی را رد کرده وپایتخت در حالت نیمه تعطیل است، با این حال خیمه سنگین سرب از فراز شهر کنار نرفته است. این وضعیت خسارت های سنگینی در پی داشت؛ هر چند هنوز آمارهای رسمی منشر نشده است. با این حال چند روز پیش یک مقام شهری گوشه ای از این خسارت ها را روشن ساخت. وحید نوروزی، مدیر عامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران، روز چهارشنبه در وبلاگ خود از مرگ بیش از دو هزار و ۵۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا در تهران خبر داد. او نوشت: "حداقل فوتی در اثر ذرات معلق در سال در تهران ۲۶۵۸ نفر، منوکسید کربن ۱۵ نفر، ازون ۷۲ نفر و دی اکسید گوگرد ۸۹۶ نفر است ."
و او تنها نیست؛ خبرگزاری فارس هم نوشت:" نگرانی از افزایش آلودگی هوای تهران در حالی عمیق‌تر میشود که از دیدگاه برخی کارشناسان شهری احتمال بروز فاجعه 1952 لندن در تهران وجود دارد. در این حادثه به علت ساکن شدن هوا در شهر لندن، بیش از چهار هزار شهروند در عرض سه روز جان خود را از دست دادند، با توجه به تعدد آلاینده و موقعیت جغرافیایی تهران از نظر قدرت پالایندگی، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند پایتخت نیز دچار فاجعه‌ای مشابه شود."
به گفته کارشناسان بهداشت، هر فرد به طور متوسط روزانه 20 هزار لیتر هوا تنفس میکند که در تهران به علت وجود آلاینده‌های صنعتی این معادله برعکس است و مردم روزانه همین مقدار گازهای سمی وارد ریه‌های خود می‌کنند. در این فرایند ذرات درشت دود در قسمت‌های فوقانی دستگاه تنفسی جمع و موجب اختلال در ترشحات بینی و سینوس‌ها می‌شوند؛ ذرات ریز نیز در راه‌های عمیق‌تر ریه‌ها نفوذ می کند و حجم بالای این ذرات باعث اشکال در تنفس افراد مبتلا به آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم و دیگر بیماری‌های ریوی میشود و در بسیاری از موارد به مرگ زودرس سالمندان نیز می‌انجامد.
اما، هوای تهران سالهاست که آلوده است. به طور سنتی در توضیح علت آلوده بودن هوای تهران، مدیریت شهری، تا 80درصد، تردد خودروها را عامل اصلی میدانست. امابه تازگی عامل تازه ای ـ هر چند در ابتدا به صورت شایعه وسپس جدی تر ـ وارد معادلات آلودگی هوای تهران شد:بنزین خودکفایی. در واقع پس از تشدید محدودیت‌های بین‌المللی در مورد واردات بنزین، وزارت نفت به منظور تامین بنزین مورد نیاز کشورف از شهریور امسال با اجرای طرح ضربتی تولید بنزین، اقدام به تولید ۱۷ تا ۲۰ میلیون لیتر بنزین (معادل ۳۰ درصد نیاز داخلی) در ۶ مجتمع پتروشیمی کرد. همزمان با تولید و ورود این محصول به چرخه مصرف سوخت، این شائبه وجود داشت که این سوخت تازه وارد که از نظر سیاسی، برگ برنده جمهوری اسلامی در مقابله با تحریم بنزین محسوب می‌شد، نسبت به بنزین پالایشگاه‌ها از کیفیت کمتر و قدرت آلایندگی بیشتری برخودار است. این زمزمه باعث شد که اوایل مهر ماه، مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی در پاسخ به برخی اظهار نظرات مبنی براینکه بنزین تولید شده در پتروشیمی‌ها دارای مواد آلاینده بالا هستند، بگوید: "این اطلاعات کذب است ."
این در حالی بود که براساس پیگیری‌های صورت گرفته در خصوص نحوه تولید بنزین در مجتمع‌های پتر وشیمی، این بنزین دارای آروماتیک بالایی است. به گفته کارشناسان اگر آروماتیک موجود در بنزین نهایتاً 6 درصد باشد مشکلی ایجاد نخواهد کرد اما بیش ازاین رقم می‌تواند ناراحتی‌های سطحی چون سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و خستگی مستمر ایجاد کند و در نهایت استنشاق مستمر آن می‌تواند نتیجه‌ای چون سرطان خون به همراه داشته باشد .
این بررسیها از ان گزارشگر سایت خبر آن لاین است که در ادامه مینویسد: "این موارد در حالی است که کارشناسان هواشناسی عدد آروماتیک موجود در بنزین تولیدی پتروشیمی را 14 درصد اعلام می‌کنند ."
در این بین نباید از خاطر برد که MTBE موجود در بنزین نیز بر افزایش این الودگی نقش بسیار مهمی دارد. MTBE که این روزها بسیاری آن را ماده ای سرطان زا می‌دانند و اروپا و آمریکا مصرف آن را ممنوع اعلام کرده‌اند، ماده‌ای است که مسئولان نفتی جمهوری اسلامی برای رساندن بنزین به اکتان بالا (94 درصد) و سوختن راحت‌تر بنزین از آن استفاده می‌کنند. البته تاکنون سرطان زا بودن این ماده به طور کامل تأیید نشده اما ایجاد بیماری‌های پوستی این ماده مورد تأیید قرار گرفته است .
نبود تکنولوژی‌های به روز برای تولید بنزین با کیفیت در پالایشگاه‌های ایرانی دلیل اصلی استفاده از MTBE در سوخت خودروها است.. این ماده نیز به صورت بخار و گاز در هوا معلق میشود و دارای قدرت جذب خیلی سریع است به گونه‌ای که بسیاری از سفره‌های زیر زمینی به دلیل نشت همین ماده در آنها بلا استفاده شده ند. این ماده می‌تواند بیماری‌های پوستی شدیدی ایجاد کند؛ کارشناسان معتقدند یکی از اصلی‌ترین علل افزایش بیماری‌های پوستی در کشور طی سال‌های گذشته استفاده از این ماده در سوخت کشور است.
براین اساس روزانه حدود 20 میلیون لیتر بنزین تولیدی پتروشیمی در باک خودروهای ایرانی می‌سوزد؛ بنزینی که اگرچه مسئولان نفتی تأثیر مخرب آن بر هوا را به طور کامل رد می‌کنند اما گذری بر فرایند تولید آن نیز حکایت از افزایش ترکیبات آلی فرار معلق در هوا دارد. ترکیباتی که این روزها از افزایش بیش از 130 واحدی آن گزارش داده میشود. با این احوال اما رویانیان، سرداربه تازگی مدیر شده در دولت، اعتقادی به آلودگی بنزین های خودکفایی ندارد. وی معتقد است: "آبگرم کن های خانگی وهمچنین بخاری های گازی درخانه ها آلودگی بیشتری دارند ."
از سوی دیگر براساس گفته حسن اصیلیان، معاون سابق محیط زیست انسانی و عضو هیأت عملی دانشگاه تربیت مدرس به ایلنا، "سوختن آروماتیک در باک خودروها و خارج شدن آن از اگزوز هر خودرو به شکل گاز و بخار در بخش ترکیبات آلی فرار محاسبه میشود که طی چند ماه اخیر به شدت افزایش یافته است ."
اینگونه است که کاظم ندافی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اعلام میکند: "پنج هزار نفر از تهرانی‌ها هرساله براثر آلودگی هوا روانه بهشت زهرا می‌شوند ."
به گفته او بیشتر افرادی که بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند به بیماری های قلبی، عروقی و تنفسی مثل آسم مبتلا یا افراد سالخورده بودند .
این آمار رسمی در حالی است که براساس گزارش های محرمانه کشته های آلودگی هوا در ایران سالانه 54هزار نفر است. در همین حال محمدهادی حیدرزاده، مشاور زیست محیطی شهردار تهران آمار کسانی را که در هشت سال گذشته براثر آلودگی‌ها در تهران فوت کرده اند بیشتر از آمار کشته شدگان هشت سال جنگ تحمیلی می‌داند. وضعیت به گونه ایست که به گزارش فرارو، محمدرضا وکیلیان، مدیر دفتر پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور اعلام کرده امکان طرح شکایت برای این خانواده‌ها وجود دارد. این مسئله را او سال گذشته نیز اعلام کرده بود. اما وکیلیان یک امای بزرگ دارد: "اما اینکه آیا این شکایت مصداق جرم است یا خیر جای بحث و بررسی دارد و تشخیص آن با دادگاه و قاضی است ."
اواعتقاددارد که آلودگی هوای کشور در چند سال اخیر تقریبا در حد ثابت بوده اما در آلاینده‌های ذرات معلق، منواکسیدکربن و ازن از استانداردها بیشتر شده است. البته بهمن کشاورز، رئیس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای ایران می‌گوید: "اگر مردم در مورد آلودگی هوای تهران شکایت کنند قطعا دستگاه قضایی موظف به پیگیری است. "
رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور نیز از آمادگی این سازمان برای بررسی شکایات خانواده متوفیان ناشی از آلودگی هوا خبر می‌دهد. این موضوع مورد اشاره دادستان تهران نیز قرار گرفت؛ وی هفته گذشته در جمع خبرنگاران گفت:" مردم می توانند در صورت بروز هر گونه نقض حقوق شهروندی شان به علت آلودگی هوای تهران به دادسراها شکایت کنند .& quot;
در پاسخ به این مقام قضایی، صادق زیبا کلام در یاد داشتی که در سایت خبر آن لاین منتشر شد، نوشت: "جناب جعفری دولت آبادی! در هیچ کجای دنیا این وظیفه شهروندان نیست که تحقیق کنند آیا میزان آلاینده ها در آبی که می نوشند، هوایی که استنشاق می کنند، نانی که می خورند چقدر است. و بر حسب آن علیه دولت ها، مسئولین یا صاحبان صنایع اقامه دعوی نمایند. در همه جای دنیا این رسالت بر عهده موجوداتی به نام مطبوعات و رسانه می باشد. همان که در جامعه ما متاسفانه با یک تلفن معاونت محترم وزارت ارشاد تعطیل می شود. دومی(رسانه) هم که اساسا بلند گو و روابط عمومی دولت است و هم خیال خودش و هم خیال مردم را بالمره راحت نموده.... در وهله بعدی، این وظیفه مجلس است که به عنوان وکلای مردم از حقوق آنان دفاع نماید. دفاع از حقوق موکلین صرفا محدود به دفاع از حقوق مدنی آنان نمی شود. تازه آن هم پیشکش وکلای مان. اما لااقل از حق برخورداری موکلینشان از آب سالم و هوای پاک که می توانند دفاع کنند؟ یا نه، ممکن است در انتخابات بعدی رد صلاحیت شوند و از خیر آن بایستی بگذریم؟
