بهروز سورن: در اعماق چه می گذرد؟ - بخش اول
بخش غالب این طیف هدفمند و ارگانیک با هویت اصلی یا جعلی برای ارتباط با منابع محلی و یا کسب اطلاعات و تبدیل شدن به منبع اطلاعاتی به نقاط دیگر گسیل می شوند. بخش بزرگی از آن ها منابع اطلاعاتی محلی دارند که مزدور هستند. بدین معنا که در برابر دریافت های مالی یا امکاناتی اطلاعات خود را در اختیار جاسوس گسیل شده قرار می دهند. اعتقادات ایدئولوژیک یا سیاسی نیز میتواند در تبدیل یک فرد به جاسوس نقش بازی کند. در بسیاری از مخاصمات و جنگ ها تعدادی از جاسوسان را در کشور خودشان بعنوان قهرمان ملی نام برده اند
*****
بخش اول
خواندن چند خبر و نوشته های روزنامه نگاران در اتریش درباره مقوله جاسوسی بین المللی در این کشور محرک من برای این نوشتار است. این مطالب تنها کلیاتی از حضور پدیده جاسوسی بین المللی در کشور اتریش و بویژه شهر وین است و نگاهی گذرا به بهره برداری گسترده جمهوری اسلامی از موقعیت این کشور و بویژه شهر وین دارد.
مختصری درباره اتریش
شهر وین مرکز کشور اتریش با جمعیتی حدود یک میلیون و هشتصد هزار نفر یکی از زیباترین و پاکیزه ترین شهرهای اروپاست. شهرداری این شهر مدت های مدیدی است که توسط سوسیال دمکرات ها اداره میشود و هم اکنون حزب سبزهای این شهر نیز در اداره امور آن دخیل هستند.
در نظر اول امور اداری شهری بارامی هر چه تمامتر پیش میرود و روزها از پگاه صبح تا نیمه های شب بشکل کاملا عادی سپری میشوند. بنظر میاید که همه چیز سر جای خودش است و هر از گاهی ناهنجاری های اجتماعی در سطح شهر نیز دیده می شوند و با فرارسیدن شب سکوتی دلپذیر شهر را فرا می گیرد و شهروندان به اشکال مختلف مهیای آغاز روزی دیگر می شوند. اما تصور اینکه در چنین مکانی اتفاقاتی بسیار مهم و پنهان میافتد, بسیار دشوار است. ظاهرا به برکه ای ساکن می ماند ولی زیر سطح راکد آب امواجی جریان دارند که در جهت یابی های سیاسی و اقتصادی بین المللی نقش بسیار بزرگی بازی کرده و می کنند. آرامش ظاهری و امنیت نسبی این نقطه شاید از دلائل مهم برگزاری نشست ها و کنفرانس های بین المللی است. بلحاظ فرهنگی و هنری نیز شهر وین در کنار شهرهای دیگر اتریش نظیر گراتز و سالزبورگ جایگاه ویژه ای در اروپا به خود اختصاص داده است.
بنابر تاریخچه و نقش این کشور در جنگ جهانی دوم و بویژه پس از آن, دول حاکم پسا جنگی ناچار به در اختیار گرفتن سیاستی بیطرفانه, غیر نظامی و خنثی شدند و به تبع آن از بسیاری از بحران ها, مخاصمات و مصائب سیاسی نیز بدور ماندند. کشور اتریش موقعیتی ویژه نیز در میان کشورهای اروپایی دارد. حد فاصل میان اروپای غربی و شرقی, اتریش را بلحاظ ترانزیت و همچنین ارتباطات دیگر در وضعیت بسیار مناسبی بلحاظ اقتصادی قرار داده است.
این شرایط بلحاظ اقتصادی و جاذبه های توریستی اش کمک های بسیاری به شکوفائی آن در گذشته کرده است. نهادهای سوسیالیستی و نهادینه شده آن در مناسبات اجتماعی علیرغم فشارهای جناح راست سیاسی در این کشور اما هنوز حفظ خود کرده است. اهرم های دمکراتیک موجود تا حدودی بر احزاب حاکم نظارت داشته اند و مانع از ریخت و پاش ها و سرقت منابع ملی این کشور شده اند. بخش های ناسیونالیست و راسیست این کشور اگر چه در طول سه دهه اخیر با رشد دائم و ملموسی مواجه بوده اند اما با نیرویی متحد و مقاوم از سوسیال دمکرات ها و چپ مارکسیست و سبزهای این کشور مواجه و از بدست گیری اهرم های حکومتی جز در دوره ای کوتاه همراه با حزب خلق اتریش, غالبا دور مانده اند. آرامش و امنیت نسبی مشخصه کشور اتریش و همچنین شهر وین بوده است.
جاسوسی به کدام معنی!
جاسوس را با معانی متعددی در لغت نامه ها و فرهنگ ادبیاتی مردم کشورمان معادل دانسته اند. از جمله جستجو کننده و خبر چین و در فرهنگ عامیانه بطور کلی صفتی ناشایست است که به فرد یا افراد لقب داده می شود. نوعی ناسزا تعبیر شده و هم از اینرو نشاندهنده جایگاه منفور ان نزد مردم است. صفتی است بد که اغلب بعنوان فحش سیاسی یا اجتماعی نیز بکار گرفته می شود. از دیرباز این واژه با زشتی برابر شده است.
سعدی میگوید:
منه در میان راز با هرکسی
که جاسوس همکاسه دیدم بسی
که جاسوس همکاسه دیدم بسی
(بوستان )
نقش جاسوسان در جنگ ها و مخاصمات ملی و قومی برخا تعیین کننده بوده است و دول متخاصم بر آن ارزش گذاری خاصی کرده اند. اما کمتر اهمیت دارد که جاسوسی بنفع کی؟ یا کدام گروه سیاسی و اجتماعی بکار گرفته شود. بطور کلی عمل پلیدی است. چه در دوران صلح و یا جنگ باشد به هر رو بد است. شاید از اینرو که این عمل را می توان در برابر آزادی های فردی یا گروهی, قومی و ملی در نظر گرفت.
جاسوس را بعنوان خائن و یا خیانت پیشه نیز تعریف می کنند. فرد یا افرادی که برای دریافت مواجب و روزی خود افراد یا گروه های سیاسی و اجتماعی دیگر را در خطر قرار می دهند و یا قربانی می کنند و به تعبیری مسیر خود را از روی ایجاد محدودیت و یا حتی جسد دیگران باز می کنند.
جاسوس ها معمولا اسامی مستعار دارند و به انحاء مختلف تلاش می کنند که هویت اصلی خود را از انظار عمومی پنهان کنند و ظرفیت های جنایی بالائی نیز دارند. هویت جعلی این افراد برای پنهان نگاه داشتن چهره حقیقی آنها است. آنها معمولا مدارک و پاسپورت های متعدد و مستعار دارند. استثناء نیز موجود است. جاسوسان محلی که به دلائل مختلف در زادگاه خود شناخته شده اند و مرتکب این عمل ناشایست می شوند.
بخش غالب این طیف هدفمند و ارگانیک با هویت اصلی یا جعلی برای ارتباط با منابع محلی و یا کسب اطلاعات و تبدیل شدن به منبع اطلاعاتی به نقاط دیگر گسیل می شوند. بخش بزرگی از آن ها منابع اطلاعاتی محلی دارند که مزدور هستند. بدین معنا که در برابر دریافت های مالی یا امکاناتی اطلاعات خود را در اختیار جاسوس گسیل شده قرار می دهند. اعتقادات ایدئولوژیک یا سیاسی نیز میتواند در تبدیل یک فرد به جاسوس نیز نقش بازی کند.
در بسیاری از مخاصمات و جنگ ها تعدادی از جاسوسان را در کشور مطبوعشان بعنوان قهرمان ملی نام برده اند. نانسی ویک خبرنگار فرانسوی یکی از مشهورترین جاسوسان زن علیه آلمان نازی بود که برای سر او گشتاپو دو میلیون دلار جایزه گذاشته بود و پس از جنگ, پنج کشور انگلیس, فرانسه, استرالیا, آمریکا و نیوزلند از او تقدیر کردند.
چنانچه پیش تر ها اطلاعات دریافتی جاسوسان به اشکال ابتدائی صورت می گرفت اما در دنیای پیشرفته الکترونیکی کنونی تغییر شکل داده است و تصاویر و فیلم و استیک و امکانات مدرن دیگر جای آنرا گرفته است. هم از اینرو میتوان امروزه جاسوسان را با لپ تاپ همراه خود در نظر گرفت که در محل دریافت اطلاعات از منابع محلی صحت و سقم آنرا ازمایش کنند و با سرعت انتقال دهند.
جاسوسان منابع خبری خود را معمولا در پاتوق های مخصوص, خلوت خانه های رستوران ها, هتل ها و اماکن عمومی دیگر ملاقات می کنند. بخشا جاسوس هایی که به مناطق دیگر ارسال و مستقرمی شوند, محمل های شغلی معمولی اختیار می کنند. این نکته به ادامه کاری دراز مدت آنها کمک می کند.
جاسوس ها در ازای انتقال و تحویل اطلاعات کسب شده خود غالبا دریافت های مالی و امکاناتی دارند. نوع انتقال این دریافت ها برای این مزدوران بسیار متنوع است. گفته شده است که بخشا بصورت پول نقد و بشکل غیر مستقیم به انها داده میشود. از طریق شخص ثالث و یا قرار دادن آن در محل اقامت و هتل جاسوس صورت می گیرد.
موج پناهندگی چند ساله اخیر بنابر گزارشات متعدد برای کشورها و بالاخص گروههای درگیر در مخاصمات خاورمیانه جذابیت بسیاری داشته است. گسیل جاسوسان و تروریست های انتحاری برای زمان مورد لزوم ارقامی بسیار بالا داشته است که هم اکنون مشغله سرویس های اطلاعاتی کشورهای اروپای متحد و بخشا بخش های شرقی این قاره شده است.
ادامه دارد
بهروز سورن
12. 12. 2016
