حساب سازي و دستکاري در صورت هاي مالي موضوعي است که سهامداران را اين روزها به خود مشغول کرده است؛ سهامداراني که با برنامه هاي کوتاه يا بلندمدت اقدام به خريد سهام شرکتي مانند ايرالکو کرده اند و پس از حضور در شرکت متوجه شده اند تمام شنيده هاي گذشته آنها مانند رويايي بر باد رفته است و حناي خصوصي سازي ديگر براي آنها رنگي ندارد. به علاوه با مشاهده اتفاقات شرکت فولاد خوزستان و مشکلات پيش آمده براي شرکت هايي که چند صباحي از حضورشان در بازار مي گذرد، نمي توان انتظار داشت سرمايه گذاران از عرضه هاي عمده و اوليه استقبال کنند. صدرا نيز يکي ديگر از شرکت هايي است که سهامداران خود را به درون اين گرداب کشيده است؛ صدرايي که در سال 82 با هزاران اميد و آرزو پا به عرصه بازار سهام گذاشت تا تحولات عظيمي را در اين بازار رقم زند، اما نه تنها به آرزوهاي اميدوارنه خود نرسيد، بلکه شرايط نامناسبي را براي سهامداران خود رقم زد تا لقب جوجه اردک زشت بورس را با خود يدک بکشد. در عين حال، شرکت هاي گروه لوازم خانگي، سيماني ها، گروه نساجي، شرکت هاي پتروشيمي و توليدکنندگان مواد غذايي نيز تعريف چنداني ندارند و بسياري از اين شرکت ها به دلايلي مانند عدم پرداخت مطالبات معوقه واردات بي رويه، سياست هاي نادرست دولت به همراه تصميم گيري هاي نامناسب و نفوذ سلطان هاي کالايي با مشکلاتي عديده مواجه شده اند. اما وجود دارند شرکت هايي مانند صدرا که اطلاعات نادرستي را به بازار منعکس مي کنند يا ايرالکو که بندهاي حسابرس را به سهامداران اطلاع نمي دهد يا فولاد خوزستان که اجازه نفس کشيدن در هيات مديره را هم به سهامدار حقيقي خود نمي دهد. بحران مالي جهاني پيش آمده و افت قيمت محصولات معدني و فولادي نيز روزگار تيره يي را براي فعالان اين صنعت رقم زده است. ميان شرکت هاي کوچکي مانند پرميت، پارس پامچال، پارس متال، بسته بندي پارس و سموم علف کش که از ابتداي سال 87 تاکنون بازدهي هاي منفي بالاي 70 درصدي را براي سهامداران خود به ارمغان آورده اند، شرکت هايي مانند آلومينيوم ايران و ايران خودرو در آستانه ورشکستگي قرار گرفته اند و سهامداران خود را نيز همراه کرده اند. صنعتي دريايي ايران نيز که از ابتداي حضور خود در بازار سهام همواره از خبرسازهاي بورس بوده است، اين روزها داد سهامداران خرد و عمده خود را درآورده است و عدم پاسخگويي مديران شرکت به شرايط پيش آمده داغ سنگيني را بر دل سهامداراني که روزي با هزاران اميد هر سهم اين شرکت را با مبلغ 2400 تومان خريداري کرده اند، گذاشته است.
صنعتي دريايي ايران (صدرا )
نخستين خصوصي سازي بزرگي که يکي از تلخ ترين خاطرات بازار سهام را رقم زد، واگذاري صدرا بود. امسال هم پس از برگزاري مجمع سالانه اين شرکت سودي را ميان سهامداران خود تقسيم نکرد تا کام تلخ شان، طعم شيريني را نچشد. در اين بين سهامداران اين شرکت خواستار رسيدگي به حقوق از دست رفته خود و همچنين محاکمه مديران سابق اين شرکت هستند. البته پرونده تخلف اين شرکت به دليل عدم رعايت مقررات مربوط به افشاي اطلاعات در کميته تخلفات سازمان بورس و اوراق بهادار مفتوح است و صدرا تنها يک ماه فرصت دارد که درخواست تجديد نظر کند. بسياري از مسوولان خصوصي شدن صدرا، عدم وجود پروژه هاي هنگفت را دليل اوضاع نابسامان اين شرکت اعلام کردند اما سردار رستم قاسمي که به نمايندگي از قرارگاه خاتم الانبيا در مجمع شرکت حضور داشت، دليل شرايط فعلي صدرا را مديران شرکت دانست نه عدم وجود پروژه. در اين بين حسابرس شرکت هم بي تقصير نيست. هرچند حسابرس معتقد است گزارش کامل حسابرسي را به همراه يادداشت ها به مدير وقت شرکت تحويل داده اما شرکت از ارائه آنها به بورس خودداري کرده است.
آلومينيوم ايران (ايرالکو)
زيان در کارخانه آلومينيوم ايران به جايي رسيده است که هيات دولت براساس مصوبه يي دستور تعطيلي خطوط قديمي واحد احياي کارخانه آلومينيوم ايران را ظرف چهار ماه آينده صادر کرد.اين در حالي است که پس از واگذاري بخشي از سهام کارخانه آلومينيوم ايران در بورس، مشکلات افزايش يافت. از يک سو مديريت شرکت به طور کامل به بخش دولتي واگذار نشد و از سوي ديگر دولت خود را مالک اين کارخانه نمي دانست، به طوري که معاون معدني وزير صنايع درباره مشکلات و زيانده بودن ايرالکو گفته اين کارخانه به بخش خصوصي واگذار شده و خود بايد بتواند مشکلاتش را مديريت کند. البته در صورت اعلام نياز وزارت صنايع به اين شرکت کمک خواهد کرد.
اين در حالي است که کاهش 50 درصدي قيمت فلزات در بازارهاي جهاني، اختلاف قيمت ميان آلومينيوم توليدي و فروشي و بروز رکود و بحران مالي در جهان، بر مشکلات ايرالکو افزوده شد. اين ميزان زيان و نزديکي شرکت به زمان ورشکستگي در حالي است که پيش از عرضه سهام اين شرکت مشمول اصل 44، سود هر سهم شرکت براي سال 86 معادل 300 تومان و براي سال گذشته 400 تومان پيش بيني شده بود که هيچ سنخيتي با زيان فعلي ندارد. اين روند در سود و زيان پيش بيني شده شرکت، اين شبهه را ايجاد مي کند که سازمان خصوصي سازي و بورس در عرضه سهام اين شرکت شفاف عمل نکردند و واقعيت به بازار منعکس نشده است به طوري که سهامداران ايرالکو سال گذشته نه تنها سود 400 توماني را دريافت نکردند، بلکه زيان 340 توماني را در پرونده دارايي هاي خود ثبت کردند.
پيش بيني زيان 80 تا 100 ميليارد توماني و تيم فوتبال شرکت نيز داستان خود را دارد. سال گذشته تيم فوتبال به تنهايي پنج ميليارد تومان هزينه را بر گردن شرکت زيانده ايرالکو گذاشته است. البته مسوولان اين شرکت نيز قدرتي در مقابل تيم نداشته و گويا مراجعي غير از مديران شرکت، مسوول تصميم گيري در زمينه تيم ورزشي ايرالکو هستند. به طوري که تلاش هاي مسوولان و سهامداران عمده براي تعطيلي اين تيم راه به جايي نبرد و در ازاي تلاش هاي بيشتر براي حذف اين هزينه، از جانب مقامات محلي تهديد به بازپس گيري شرکت از اين بخش شدند. در اين شرايط انتظار مي رود دولت حمايت هاي خود را از اين شرکت تازه خارج شده از آغوش مادر قطع نکرده و با وضع سياست هايي به نجات ايرالکو بيايد به طوري که در اين بين وضع تعرفه هاي وارداتي براي آلومينيوم، اعطاي فرصت بيشتر براي بازپرداخت اقساط و غيره عامل مهمي براي خروج از وضعيت فعلي شرکت به شمار مي رود. اما در غيراين صورت بايد منتظر تعطيلي زودهنگام اين شرکت بود.
ايران خودرو
«جنرال موتورز اعلام ورشکستگي کرد.» اين جمله يي بود که چندي پيش همزمان با بروز بحران جهاني به مهم ترين خبر جهان تبديل شد. شرکتي خودرويي که با وجود تلاش هاي فراوان سرانجام نتوانست خود را سرپا نگه دارد. اما در مقابل شاهديم که اين روزها خبر ورشکستگي ايران خودرو در هر مجلسي مطرح مي شود و با وجود دلايل واضح، شرکت ايران خودرو آن را انکار مي کند؛ انکاري که در صورت هاي مالي شرکت به گونه يي ديگر رخ نمايانده است. اين شرکت براي هر سهم خود 40 تومان زيان را پيش بيني کرده است و قصد دارد از محل فروش سهام و ساير دارايي هايش به شيوه يي غير از فروش توليدات خود، درآمد کسب کند. زيانده بودن سايت هاي خارجي اين شرکت به رغم تبليغات گسترده در اين زمينه مهم ترين عامل انباشت هزينه هاي شرکت است، هر چند ايران خودرو معتقد است سايت هاي داخلي شرکت سودده بوده و بررسي در مورد زيانده بودن سايت هاي خارجي هنوز به نتيجه قطعي نرسيده است. تغييرات گسترده در ايران خودرو و تلاش مديران شرکت به منظور خروج از منجلاب فعلي کار را به قراردادي کشاند که بين ايران خودرو و شرکت خودران وفا به ارزش 370 ميليارد تومان منعقد شد تا از اين پس محصولات ايران خودرو به صورت ليزينگ از طريق اين شرکت به فروش برسد.
براساس ماده 141 قانون تجارت، چنانچه زيان انباشته شرکت بيش از 50 درصد سرمايه ثبت شده باشد، شرکت ورشکسته است. حال نکته اينجا است که ايران خودرو تقريباً 9 برابر سرمايه ثبتي خود به بانک ها بدهکار است، با اين منطق که ما به ازاي اين زيان دارايي دارد و مبلغ يادشده زيان انباشته است نه بدهي، خود را ورشکسته نمي داند. ايران خودرو در سال گذشته نيز اوضاع بهتري را تجربه نکرد به طوري که در سال مالي 87 با زياني معادل 177 ميليارد تومان مواجه بود. عمده ترين دليل اين زيان تعديلات نوساني شرکت اعلام شد که بالغ بر 370 ميليارد تومان است، اما از آنجا که در سال هاي گذشته اين ذخيره محاسبه نشده است، بزرگ ترين خودروساز خاورميانه را پس از 45 سال فعاليت در موقعيت بدي قرار داد. به هر حال نکته اين است که ايران خودرو با مشکل مواجه شده است و اين مشکل به راحتي قابل حل نيست. به طوري که سال ها است کارشناسان فرياد مي زنند تا زماني که دولت دست از سر خودروسازان برندارد، اوضاع اين شرکت ها به همين روال خواهد بود.
رزونامه اعتماد