۱۳۹۹ مرداد ۲۳, پنجشنبه
آمار فاش‌شده از کرونا در ایران: تشدید فقر و نابرابری بر اساس آمار ارسال‌شده برای زمانه، تا ۱۵ تیر سال جاری، ۳۵ هزار و ۳۴۴ تن بر اثر کرونا در ایران فوت کردند. شمار مبتلایان نیز ۳۹۳ هزار و ۸۴۱ تن است. اما وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران ۱۵ تیر شمار کل مبتلایان را
آمار فاش‌شده از کرونا در ایران: تشدید فقر و نابرابری
بر اساس آمار ارسال‌شده برای زمانه، تا ۱۵ تیر سال جاری، ۳۵ هزار و ۳۴۴ تن بر اثر کرونا در ایران فوت کردند. شمار مبتلایان نیز ۳۹۳ هزار و ۸۴۱ تن است. اما وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران ۱۵ تیر شمار کل مبتلایان را ۲۴۰ هزار و ۴۳۸ تن و شمار فوت‌شدگان را ۱۱ هزار و ۵۷۱ تن اعلام کرد.
آمار اعلام‌شده از فوت‌شدگان به صورت رسمی، کمتر از یک سوم آمار رسیده به دست زمانه است. با این وجود، ارقام و آمار ارسالی برای زمانه در واقع بر اساس ظرفیت‌های محدود تست‌گیری و بیمارستانی تهیه شده است که باز هم نشان‌دهنده آمار واقعی سرتاسری نخواهد بود.
کرونا و فقر مطلق
از ابتدای شیوع کرونا، تحلیل‌گران و کارشناسان به آسیب‌پذیری هر چه بیشتر فقرا در برابر شیوع یک اپیدمی گسترده چون کووید‌ـ۱۹ اشاره کردند.
این ارتباط به در دسترس نبودن امکانات اولیه ضروری همچون مسکن، آب پاکیزه، غذای کافی و خدمات بهداشتی برای فقیران بازمی‌گردد.
تصویر زیر نقشه شیوع کرونا را در کنار نقشه توزیع فقر مطلق در استان‌های ایران نشان می‌دهد:
هر چه رنگ آبی پررنگ‌تر می‌شود، شدت کرونا و شدت فقر مطلق افزایش مییابد. مقایسه چشمی دو نمودار تا حد خوبی نشان می‌دهد که چه‌طور می‌توان بین فقر مطلق و کرونا رابطه‌ای متصور شد.
با وجود این، استانی همچون سیستان و بلوچستان که جمعیت فقیر و محروم آن زیاد است، بر اساس آمار ثبت‌شده کرونا در ایران چندان درگیر این بیماری نیست. بر اساس آخرین آمار رسمی اعلام‌شده در چهارشنبه ۲۲ مرداد/ ۱۰ اوت هم سیستان و بلوچستان در میان استان‌های وضعیت قرمز یا هشدار نیست.
اگر این آمار درست نباشد، دلیل آن می‌تواند عدم دسترسی بسیاری از شهروندان سیستان و بلوچستان به خدمات درمانی و بهداشتی و تست کرونا مربوط باشد. همچنین در این استان درصد جمعیت شهروندان غیررسمی فاقد تابعیت ایران بالاست که آنها هم از دسترسی به خدمات اولیه ضروری و بهداشتی محرومند.
اقتصاددانان در دانشگاه آکسفورد رابطه مستقیم معکوسی بین دستمزد کارگران و میزان فاصله فیزیکی آنها از یکدیگر در محل کار یافته‌اند: هرچه شغل‌تان دستمزد بالاتری داشته باشد، با آدم‌های کمتری طرف هستید و هر چه دستمزد پایین‌تری داشته باشید، در محل کار نزدیک‌تر به دیگر همکاران‌تان هستید. به علاوه، دستمزد بالاتر به معنای امکان بیشتر برای کار از خانه نیز هست.
بنابراین تعجبی ندارد که در مناطق دارای فقر مطلق بالاتر ــ یعنی شمار بیشتر افراد کم‌درآمد ــ حتی کارگران و کارمندان بیشتر در معرض ابتلاء به ویروس جدید کرونا باشند.
سه اقتصاددان نیز در پژوهشی برای رسانه «واکس» نشان داده‌اند که فقرا و کشورهای جنوب جهانی (کشورهای درآمدپایین‌تر و در حال توسعه) از توانایی کمتری برای مراقبت از خودشان در برابر ویروس جدید کرونا برخوردار هستند.
شاخص فقر مطلق در کل ایران برابر با ۱۶,۷ درصد است.
کرونا و خشکسالی
هم‌زمان با شیوع کرونا در فصل گرما در ایران، بحران آب نیز به مشکلات افزوده شده است. برای نمونه، در کرمانشاه و کرمان مشکل بی‌آبی حادتر شده است. خبرگزاری «مهر» در گزارشی به شهرک مطهری در غرب شهر کرمان اشاره می‌کند که چه‌طور مردم برای شستن دست‌شان در دوران بحران کرونا به صف می‌ایستند.
شست‌و‌شوی دستان به مدت ۲۰ ثانیه یکی از اصلی‌ترین توصیه‌های بهداشتی برای مقابله با کرونا است. شست‌و‌شوی اجناس خریده‌شده از سوپرمارکت‌ها در ایران کار معمولی است. و همین موضوع مصرف آب را در مناطق پرجمعیت شهری همچون تهران و مشهد به شدت افزایش داده است.
تصویر زیر نقشه شدت شیوع کرونا در استان‌ها را در کنار نقشه شدت خشکسالی در هر استان نشان می‌دهد.
در نقشه خشکسالی، هر چه رنگ از سبز به سمت قهوه‌ای می‌رود، سطح درگیر با خشکسالی در استان بیشتر است. به نظر می‌رسد بار دیگر می‌توان رابطه‌ای بین خشکسالی و شدت توزیع کرونا مشاهده کرد.
بسیاری نسبت به این موضوع هشدار دادند؛ از جمله جلال رشیدی کوچی، نماینده مرودشت که در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی «خانه ملت» جیره‌بندی آب برای شهری با ۱۵۰ هزار تن جمعیت را «بسیار نگران‌کننده» توصیف کرد و گفت که «بحران بی‌آبی تشدید بیماری منحوس کرونا در مرودشت، ارسنجان و پاسارگاد را در پی خواهد داشت.»
شاخص خشکسالی برای کل ایران نیز به ۸۷,۹ درصد می‌رسد.
کرونا و نابرابری خدمات بیمارستانی
یکی دیگر از عواملی که به شدت گرفتن همه‌گیری کرونا در یک ناحیه کمک می‌کند، کمبود دسترسی به امکانات بهداشتی است.
در مقابله با کووید‌ـ۱۹، یکی از مهم‌ترین این امکانات بهداشتی فراهم بودن تخت‌های بیمارستانی است. درصد قابل توجهی از بیماران کرونایی در گروه‌های حساس در بیمارستان بستری می‌شوند.
عدم وجود تخت بیمارستانی کافی، نه تنها شیوع کرونا و مرگ‌باربودن آن را افزایش می‌دهد، بلکه برای بیماران دیگری که نیاز به بستری شدن دارند، خطرآفرین می‌شود.
در تصویر زیر نقشه شدت شیوع کرونا در هر استان در کنار نقشه سرانه تخت بیمارستانی هر استان (شمار تخت به ازای هر صدهزار نفر) آورده شده است.
شاخص سرانه تخت بیمارستانی برای کل ایران ۱۵۵ تخت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است. کمبود تخت بیمارستانی معضلی جدی در ایران و به ویژه در شهرهای حاشیه‌ای‌تر و مناطق کم‌درآمدتر است.
برای نمونه، در آلمان و ترکیه که جمعیتی تقریباً مشابه با ایران دارند، سرانه تخت‌های بیمارستانی به ترتیب به بیش از ۸۰۰ و ۲۸۰ تخت به ازای هر صدهزار تن می‌رسد. این رقم در ژاپن و کره جنوبی به ترتیب ۱۴۷۰ و ۱۲۰۰ است.
قم چرا مرکز کرونا شد؟
اگر بار دیگر نگاهی به نقشه‌های بالا بیندازید، یک استان در دو نقشه نخست جزو پررنگ‌ترین استان‌ها و در نقشه سوم یکی از استان‌های کم‌رنگ‌تر است: قم. این رنگ‌ها به معنای گستردگی شیوع کرونا، شدت بالای فقر و خشکسالی و کمبود تخت‌های بیمارستانی در مرکز تشیع جمهوری اسلامی است.
قم نخستین شهری بود که کرونا در ایران بر اساس اعلام رسمی قربانی گرفت. هرچند از ابتدای بهمن خبرهایی مبنی بر شیوع کرونا در ایران منتشر شده بود، وزارت بهداشت و دیگر مسئولان حکومتی آن را تکذیب می‌کردند.
بالاخره محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم بعد از ظهر چهارشنبه ۳۰ بهمن خبر مرگ دو بیمار مبتلا به کرونا در قم را تایید کرد. قدیر اما یک شب پیش از آن در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایلنا» اخبار مبنی بر ابتلای دو بیمار در قم به کرونا را نادرست خوانده بود و روز بعد در پاسخ به پرسش این خبرگزاری درباره دلایل تکذیب خبر گفت: «نتایج آزمایش امروز به دست ما رسیده است.»
همان زمان یک پزشک قمی در توضیحاتی که زمانه به طور اختصاصی منتشر کرد، از وخامت اوضاع خبر داده بود و گفته بود پزشکان بیمارستان‌های ایران از انجام تست کرونا منع شده بودند: «گفتند کسی حق ندارد اطلاع‌رسانی کند و نباید در جامعه ترس بیندازید.»
با توجه به نقشه‌های بالا، اینکه قم به مرکز کرونا در ایران بدل شد، جای شگفتی ندارد. اگر شاخص فقر مطلق در کل کشور ۱۶,۷ درصد است، در قم این شاخص به ۳۶,۹ درصد می‌رسد. و در حالی که سرانه تخت بیمارستانی در کل ایران ۱۵۵ تخت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است، قم تنها ۱۴۴ تخت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر دارد.
قم همچنین با ۷,۸ مورد ابتلا در هر ۱۰۰۰ نفر از شدت شیوع بالای کرونا رنج می‌برد و نرخ خشکسالی در آن نیز ۱۰۰ درصد است.
هم اکنون بنا به آمار رسمی اعلام‌شده، مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور تا چهارشنبه ۲۲ مرداد/ ۱۰ اوت به ۳۳۳ هزار و ۶۹۹ نفر و مجموع جان باختگان این بیماری به ۱۸ هزار و ۹۸۸ نفر رسیده است.
گزارش‌های دیگر از آمار فاش‌شده کرونا در ایران:
کانون نویسندگان ایران kanoon nevisandegane iran
خــب-----------------
توقیف روزنامه پس از انتشاریک گفت‌وگو
روزنامه «جهان صنعت» پس از مصاحبه با محمدرضا محبوب‌فر عضو ستاد مقابله با کرونا توقیف شد.
هیئت نظارت بر مطبوعات، روزنامه‌ی جهان صنعت را به سبب انتشار یک گفت‌وگو پیرامون آمارهای ارائه شده از سوی وزارت بهداشت توقیف کرد. در این گفت‌وگو که با محمدرضا محبوب‌فر، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا، انجام گرفته از نادرستی آمارهای ارائه شده‌ی وزارت بهداشت صحبت شده بود.
محمدرضا سعدی، مدیر مسئول روزنامه جهان صنعت، با تأیید توقیف این روزنامه گفته است گزارشی با عنوان «به آمار دولتی اعتماد نیست» علت توقیف روزنامه بوده است.
محمدرضا محبوب‌فر که اپیدمیولوژیست نیز هست گفته بود آمارهای وزارت بهداشت ایران از تعداد مبتلایان و مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا،«مهندسی‌شده» و «یک بیستم آمار حقیقی است» و به آن نمی‌توان اعتماد کرد و صرفاً «بر اساس ملاحظات سیاسی و امنیتی به جامعه تزریق می‌شود».
کانون نویسندگان ایران kanoon nevisandegane iran
یــــادداشــت رســیــــده
-----------------------------
اعتلای فرهنگی جامعه با آموزش کودکان نسبتی مستقیم دارد. به گفته‌ی دست‌اندرکاران آموزشی چند میلیون دانش‌آموز به سبب نداشتن تبلت و گوشی هوشمند از آموزش مجازی در شرایط کرونایی محروم بوده‌اند و این جز آن میلیون‌ها دانش آموزی است که از تحصیل بازمانده‌اند. احمد زاهدی لنگرودی عضو کانون نویسندگان ایران پیرامون محرومیت کودکان از آموزش یادداشتی نوشته و برای این صفحه فرستاده است. با تشکر از ایشان.
(توجه:مطالب درج شده در این زیرصفحه نظرهای نویسندگان آنهاست و لزوما نظر کانون نویسندگان ایران نیست).
*******
پیرامون بازماندن بیش از چهار میلیون دانش‌آموز از تحصیل
در هفته‌ی گذشته معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزشوپرورش جمهوری اسلامی، گفته است: «سه میلیون و ۲۲۵ هزار دانش‌آموز این مقطع، به جهت نداشتن تبلت یا گوشی هوشمند تلفن همراه، نتوانستند آموزش مجازی ببینند. وی از آمار چهار میلیون و ۸۱۷ هزار دانش‌آموز نیز نام برده که اصلاً عضو شبکه‌ی شاد نشدند و اگر این امکان وجود نداشته باشد که از فضای فناوری استفاده کنند، عملاً این خطر وجود دارد که آنها به جمع بازماندگان از تحصیل بپیوندند.» بیش از پانزده میلیون دانش‌آموز در سال تحصیلی جاری در کشور ثبت‌نام کرده‌اند، اما همان معاونت وزارت آموزشوپرورش پیش از شیوع بیماری کرونا و لزوم آموزش مجازی و... گفته بود: «آمار دقیقی از دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل مشخص نیست.» و با توجه به اینکه نشانه‌هایی از افزایش اپیدمی کرونا در پاییز امسال و خطر بازگشایی مدارس برای دانش‌آموزان وجود دارد، احتمالاً آموزش مجازی در سال تحصیلی پیش رو نیز ادامه خواهد داشت؛ درحالیکه معاونت مذکور یکشنبه ۱۹ مرداد «پویش ملی تهیه‌ی تبلت» راه‌انداخته و گفته است در جلسه‌ای با حضور نمایندگان بانک‌ها، شرکت‌های پتروشیمی، بازرگانان و بنیادها پیشنهاداتی پیرامون «کاهش شکاف برخورداری از فضای مجازی» مطرح شد که امیدواریم نتیجه بخش باشد.(۱)
در دوران کنونی تاثیر تعیین‌کننده‌ی آموزش و پرورش کودکان بر اعتلای فرهنگی جامعه انکارناپذیر است و محرومیت از تحصیل، عقب‌ماندگی فرهنگی را تسهیل می‌کند؛ چرا که هم می‌تواند با گرفتن مهارت از دانش‌آموزانی که نیروی کار آینده را تشکیل می‌دهند، آنان را آسیب‌پذیر سازد و هم از آن‌رو که کیفیت فعالیت بازماندگان از تحصیل در آینده کاهش مییابد و آنان به حاشیه رانده می‌شوند، به شکاف طبقاتی بیش از پیش منجر خواهد شد. همچنین در صورت امکان جبران در آینده، هزینه‌ی گزافی به بازماندگان و بستگانشان تحمیل می‌شود که با منطق بهره‌وری و کسب سود حداکثری بازرگانان و بانک‌ها، شرکت‌ها و بنیادهای اقتصادی طرف مشورت و کمک وزارت آموزشوپرورش همخوانی ندارد.
علاوه بر آن‌که با آموزش خواندن و نوشتن و فراگیری علوم، امکان برقراری ارتباط انسانی در جامعه هرچه بیشترممکن می‌شود، فرهنگ، تاریخ، بهداشت و سلامتی و ارزش‌های جامعه با "پرورش" به کودکان و نوجوانان منتقل می‌شود. رشد فرهنگی و پروردن نسلی بالنده از دیگر وظایف آموزشوپرورش حقیقی و غیرایدئولوژیک است. چنین است که آموزشوپرورش حقیقی توان فرهنگ‌سازی و ارتقای فرهنگی جامعه را دارد.
کمک به اعتلای فرهنگی جامعه، یکی از هدف‌های کانون نویسندگان ایران است. چنانکه اشاره شد، مسئله‌ی آموزشوپرورش با اعتلای فرهنگی جامعه ارتباط مستقیم دارد و عدم دسترسی چهار میلیون و ۸۱۷ هزار دانش‌آموز (یعنی25 درصد کودکان) در دوران ما به امکان آموزش مجازی، و بازماندن بیش از سه میلیون تن از آموزش ابتدایی، می‌تواند آسیب جدی و جبران ناپذیری بر آینده‌ی فرهنگ جامعه و آینده و اکنون این نسل وارد آورد. در نتیجه و با نظر گرفتن اینکه در اساسنامه‌ی کانون نویسندگان ایران بررسی مسائل روز در محدوده‌ی منشور کانون و اعلام نظر کانون درباره‌ی آنها همواره مورد توجه است، نمی‌توان نسبت به آینده و ضرورت‌های اعتلای فرهنگی جامعه بی تفاوت بود؛ اگر به هر دلیلی بخشی از افراد جامعه نتوانند همپا و همانند دیگران از آموزشوپرورش بهره‌مند شوند، رشد جامعه ناقص و ارتباط انسانی در آن الکن خواهد شد؛ ادبیات و فرهنگ منزوی شده و زمینه برای بروز انواع اشکال تبعیض و ستم بیشتر فراهم می‌شود. همچنان که سانسور و حذف فرهنگی و ممانعت از آزادی اندیشه و بیان جامعه را عقب‌نگه‌داشته و از رشد لازم و درخور بازداشته است، چنانچه بی‌عدالتی و بی‌توجهی به نیازهای دانش‌آموزان ادامه و تعداد بازماندگان از تحصیل افزایش یابد، فرهنگ جامعه آسیب‌های جدی‌تر می‌بیند.
این در حالی است که اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی که دست‌نوشته‌ی حاکمان است تصریح دارد: «دولت موظف است وسائل آموزشوپرورش رایگان را برای همه‌ی ملت تا پایان دوره‌ی متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور به طور رایگان گسترش دهد.»
پر واضح است که «وسائل آموزشوپرورش» در هر دوره با پیشرفت علم و اصول آموزشی، تغییر و تکامل مییابد و اگر امروزه بنا بر مقتضیات زمان، نیاز به استفاده از تبلت و گوشی هوشمند تلفن همراه برای آموزش دانش‌آموزان ضروری است، دولت «موظف است وسائل آموزشوپرورش رایگان را برای همه‌ی ملت» تهیه و توزیع کند.
کمتر از یک ماه به آغاز سال تحصیلی جدید باقی مانده و در حالیکه هنوز در بخش گسترده‌ای از کشور زیرساخت‌های مخابراتی ضعیف است، هنوز امکانات آموزشی تهیه نشده و مقامات به بیان «امیدواریم نتیجه بخش باشد» در جلسات متداول اداری مشغولند، هیچ طرح و برنامه‌ی مشخصی اعلام نشده و میلیون‌ها دانش‌آموز سرگردان و در معرض رهاشدگی آموزشی هستند.
آموزش کودکان نباید به وضعیت طبقاتی و خانوادگی آنها گره بخورد. تامین هر گونه لوازم و وسایل و امکانات آموزشی در حد عالی برای همه‌ی کودکان با دولتهاست و عدول از این وظیفه ضمن زیر پا گذاردن حق اولیه‌ی کودکان، به عقب‌ماندگی فرهنگی جامعه دامن می‌زند.
احمد زاهدی لنگرودی
--- --- ---
۱) منبع اخبار، آمار و نقل قول‌های رضوان حکیم‌زاده از خبرگزاری ایرنا است.
