با یادی از زنده نام دکتر علی اصغر حاج سید جوادی
نوشتاری است از زنده یاد دکتر علی اصغر حاج سید جوادی که گویا در فراموشی گم شده بوده است و تا کنون در جائی منتشر نشده و به دید عام نرسیده است. اکنون توسط خانم همسرش یعنی خانم «کیان کانوزیان» در اختیار من قرار گرفته و من هم به یاد آن سفر کرده گرامی و گرانمایه به دیار نیستی، آن را به دید عموم خواهم رسانید تا سودی و وقوفی عاید خوانندگان شود.
چون مطلب نوشتار بسیار مهم است و تعریفی جالب از روشنفکر است، اکنون من بنا دارم آن را دوباره نویسی کرده و به دید همگان برسانم.
با تقدیم ارادت به روان پاک آن بزرگوار و دانش و دانائی اش، امید است برای خواننده سودمند باشد. دکتر م.ع. مهرآسا.
«روشنفکر برملا کننده و یا دیده بان برج تاریخ است»
علی اصغر حاج سید جوادی
«دیدن روی تو را دیده ی جان بین باید.
وین کجا مرتبه چشم جهان بین من است
حافظ
دیدگان جان بین و چشم جهان بین.
دونوع روشنفکر: روشنفکر برملا کننده و روشنفکر نظاره گر!
هر انسان در صورتی روشنفکر است که به ارزشهای کهنه و نا هنجار مستقر در جامعه ی خود اعم از سیاسی- اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی واقف و آگاه باشد. فکر روشن یعنی وقوف.
اما هر واقفی الزاماً برملا کننده ناهنجاری ها نیست. به سخنی دیگر:
روشنفکر الزاماٌ واقف به ناهنجاریها است؛ اما هر واقفی الزاماً بر ملا کننده ناهنجاری نیست.
روشنفکر واقف اگر برملا کننده نا هنجاری ها باشد، به صورت وجدان جامعه در می آید. زیرا جامعه در جمع در محدوده ی قدرت محبوس است و به مناسبت های مختلف برملا کننده نیست. بنابراین روشنفکر برملا کننده، خود به خود در برابر قدرت و مخالف با قدرت قرار می گیرد.
در این صورت هر روشنفکر برملا کننده به نظر من بالقوه یک روزنامه نویس است.
یعنی هر روشنفکر برملا کننده به نسبت میزان وقوف خود یعنی مرز و حد عمق و اندیشه ی خود و اینکه افشاکردن ناهمواری های جامعه را در زمینه ای از اندیشه فلسفی و جامعه شناختی پیش می برد، خواه ناخواه در موضع یک معاینه گر بالینی از وضع کنونی حاکم بر جامعه قرار می گیرد. به هر صورت وظیفه ی او حتی در صورت پرداختن به ریشه و عمق تاریخی ناهمواری، باید به نگاهی به وضع کنونی ختم شود. و این مطلوب حکومت نیست.
وظیفه ی روزنامه نویس نیز جز انعکاس واقعیّات در حوادث و رویدادها و آشنا کردن خواننده و شنونده به ریشه تاریخ (نه فقط روایت حوادث) نیست.
روشنفکر برملا کننده، یک دیده بان و نگهبان برج تاریخ جامعه ی خویش است»
لازم است به استحضار خوانندگان برسانم گرچه مطلب کوتاه است و اشاره ای است به یک مهم، اما همین نوشتار کوتاه کلی آگاهی در اختیار خواننده می گذارد.
دکترعلی اصغر حاج سید جوادی روشنفکری به کمال بود که با هر گونه استبداد و دیکتاتوری سر ناسازگاری داشت و می رزمید. هنوز چهار ماه از انقلاب نگذشته بود که فریادش علیه استبداد خمینی بلند شد و دست رهبر انقلاب را رو کرد. خمینی هم در پاسخ در یکی از آن سخنرانیهای دهاتی وارش فریاد زد:
«بشکنید این قلمها را»
دکتر حاج سید جوادی که به مخفی گاه رفته بود، و از همان جا پاسخی برای خمینی نوشت و پخش کرد و نوشت:« این قلم را شاه نتوانست بشکند شما خیلی از او کوچکتر و بیچاره ترید که چنین ادعائی بکنید…» و پس از چند ماه از راه کوه های کردستان به فرانسه رفت. البته شاید کمکهای آقای دکتر بختیار در این سفر شامل او هم شد.
یادش گرامی و راهش پر رهرو باد…
کالیفرنیا – دکتر محمدعلی مهرآسا – ۱۵/۳/۲۰۲۰
