خشونت در قبال معترضین در ایران

نیکی محجوب

بی بی سی فارسی

اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران از روزهای نخست به خشونت کشیده شد. تعداد زیادی مجروح شدند و تعدادی نیز در جریان درگیری های خیابانی یا پس از انتقال به بازداشتگاه ها کشته شدند.

تصاویر مختلفی از کشته ها و مجروحان در رسانه های مختلف منتشر شد اما نخستین تصویری که این اعتراضات را به شکل متفاوتی در دنیا خبرساز کرد، فیلمی از جان باختن ندا آقا سلطان دختر ۲۶ ساله ایرانی در کوچه های اطراف خیابان امیر آباد بود.

هاجر رستمی مطلق، مادر ندا، در گفت و گو با بی بی سی می گوید "در جواز دفن ندا علت مرگ را اصابت گلوله ذکر کردند و در پزشکی قانونی از پدر ندا پرسیدند که شما از کسی شکایت دارید و پدر ندا هم گفت بله شاکی هستیم."

مادر ندا می گوید "ما هنوز پیگیری در مورد ندا انجام ندادیم و بعد از برگزاری مراسم چهلم دخترم به دنبال پرونده اش می رویم."

با وجود ممنوعیت های مختلف برای خبر رسانی در مورد حوادث اخیر ایران، افرادی که در تجمع ها و یا اعتراضات شرکت داشتند اقدام به ضبط تصاویر با موبایل و ارسال آن برای سایت های اینترنتی کردند.

برخی از خانواده های کشته شدگان نیز در ابتدا به دلایل مشکلات مختلف تمایلی به گفت و گو نداشتند و تنها در مجالس فرزندانشان یا مصاحبه با رسانه های دولتی ایران سخنانی را بیان داشتند. مصطفی غنیان دانشجوی مهندسی دانشگاه شریف از همین جوانانی است که پدرش در مجلس ختم او گفت "پروردگار عزیز من، مرا به سخت ترین روش آزمودی و در فاصله کمتر از پنج دقیقه که پسرم مصطفی از من جدا شد او را در حالی که به سرش گلوله خورده بود در روی پشت بام طبقه هشتم ساختمان غرق در خون در آغوشم افکندی." آقای غنیان در مشهد به خاک سپرده شده است.

کیانوش آسا، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی شیمی در دانشگاه علم و صنعت ایران بود. او در جریان ناآرامی های روز ۲۵ خرداد ناپدید شد و در سوم تیرماه خانواده پیکرش را در سردخانه شناسایی کردند. مراسم خاکسپاری این جوان در کرمانشاه برگزار شد.

بعضی از خانواده ها برای برگزاری مراسم عزاداری نیز با ممانعت از سوی مقامات ایران روبرو شدند. خانواده مسعود هاشم زاده یکی از این نمونه ها هستند. میلاد هاشم زاده به بی بی سی گفت که به دلیل بازداشت، امکان حضور در مراسم خاکسپاری برادرش را، که در ۳۰ تیر با اصابت گلوله جان باخت، نیافت. ضمن اینکه خانواده اجازه برگزاری مراسم را نیز پیدا نکرد.

در این میان مهدی کروبی و میر حسین موسوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری با انتقاد از برخوردهای خشن و ممانعت از برگزاری مراسم ترحیم برای کشته شدگان به همراه محمد خاتمی رئیس جمهوری پیشین از آیات عظام در قم درخواست کمک کردند.

این در خواست بی پاسخ نماند. از جمله آیت الله یوسف صانعی خواستار آزادی فوری تمامی زندانیان و "اجازه برگزاری مراسم به خانواده شهدای حوادث اخیر" شد و گفت که آمرین، عاملین و محرکین این حوادث باید توبه کنند و رضایت مضروبین و آسیب دیدگان را به دست آورند.

میر حسین موسوی همچنین در جمع فرهنگیان با انتقاد از برخوردهای انجام شده گفت "متهم می‌کنند که شما ساختارشکن هستید و از ساختارشکنی استفاده می‌کنید، ما می‌خواهیم بگوییم ما دنبال ساختارهای واقعی برآمده از دل مردم و قانون اساسی هستیم. شما ساختارشکن هستید."

آقای موسوی افزود "لزومی ندارد ما صدها جنایت و تیراندازی و لباس شخصی را ببینیم، فقط کافیست آقایان یک نمونه مثلا پرونده همین روح الامینی، اعرابی یا آقاسلطان را مورد بررسی قرار دهند، خواهند دید که تا چه اندازه ساختارشکنی در مجموعه نظام صورت گرفته است و این به آنچه ما از جمهوری اسلامی و نظام انتظار داشتیم، هیچ شباهتی ندارد."

از دیگر جوانانی که در حوادث اخیر جان باخت، ناصر امیرنژاد متولد ۱۳۶۲ بود که در ۲۵ خرداد براثر تیراندازی از ساختمان بسیج در خیابان محمد علی جناح کشته شد و در یاسوج به خاک سپرده شد .

اشکان سهرابی هم یکی دیگر از جوانانی است که در درگیری های خیابانی کشته شد. زهرا نیک پیما مادر اشکان با تاکید بر اینکه فرزندش تنها پنج دقیقه از منزل بیرون رفت و کشته شد، به بی بی سی گفت: "با دایی اشکان به بیمارستان رفتیم، حال اشکان خیلی بد بود. دکترها گفتند که بازگرداندنش جزو محالات است. کادر پزشکی در بیمارستان واحد خون نداشت، حتی درستگاه اکسیژن مناسبی نداشتند. من از میان در نگاه می کردم و با پمپ به او تنفس می دادند. یعنی درست نتوانستند به اشکان برسند، پسرم پس از ۱۰ دقیقه فوت کرد."

برخی از کشته شدگان حوادث اخیر هم به دلایلی که برای خانواده های آنها نامشخص است، بعد از گذشت چندین روز به خانواده ها تحویل داده شده اند. سهراب اعرابی یکی از کشته شدگان این حوادث است که مادرش چندین روز به دنبال فرزندش به سازمان ها مختلف قضایی مراجعه کرد و زمانی که پروین فهیمی مادر سهراب ضمانت آزادی فرزندش را سپرد، خبر کشته شدن فرزندش را نیز دریافت کرد. دلیل مرگ سهراب را تیراندازی عنوان می کنند. سهراب ۱۹ ساله نیز در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

محسن روح الامینی، فرزند مشاور محسن رضایی، از دیگر جوانانی است که در زندان کشته شد.

عبدالحسین روح‌الامینی پدر این جوان که با شبکه پرس‌تی وی گفتگو می‌کرد گفت فرزندش مانند بسیاری از جوانان ایران پرسش‌هایی داشت که نمی‌شود این‌گونه پاسخ آنها را داد و باید ‌"مسیرهای پاسخگویی" را تغییر داد.

عبدالحسین روح‌الامینی در مراسم یادبود فرزندش در منزل محسن رضایی گفت که بسیاری از "دوستان و بزرگان" از او انتقاد کرده‌اند که چرا برای پیگیری سرنوشت فرزندش آنها را در جریان نگذاشته است که وی در پاسخ گفته است: "محسن‌های مردم را دریابید. حتما باید یکی را بشناسید؟ به فکر آنهایی باشید که واسطه و پارتی ندارند و سرگردانند و لطمه دیده‌اند."

محمد کامرانی، جوان ۱۸ ساله یکی دیگر از افرادی است که در جریان های اعتراض های ۱۸ تیرماه دستگیر شد. این جوان به بازداشتگاه کهرزیک منتقل شده بود. این بازداشتگاه به دلایل مختلف تعطیل شده است. با پیگیری خانواده آقای کامرانی به آنها اطلاع داده می شود که فرزنداشان در روز ۲۴ تیرماه آزاد می شود اما بعد به خانواده اطلاع داده می شود که محمد کامرانی در زندان به دلایل جراحات وارده به بیمارستان لقمان منتقل شد. این جوان سپس برای درمان به بیمارستان مهر انتقال داده شد اما تلاش های پزشکان بی نتیجه ماند.

همچنان که آمار متفاوتی از تعداد کشته شدگان اعلام می شود، لیست های مختلفی نیز از اسامی افراد و محل کشته شدن آنها منتشر شده که در تازه ترین آنها خبرگزاری مجموعه فعالان حقوق بشر نام ۷۸ تن از کشته ها را چاپ کرده است.

سحام نیوز، وبسایت رسمی حزب اعتماد ملی که مهدی کروبی دبیرکل آن است روز چهارشنبه ۷ مرداد نوشت که دفتر مهدی کروبی و دفتر میرحسین موسوی اعلام کرده اند که عصر پنجشنبه "با حضور بر مزار جان باختگان حوادث اخیر، در کنار خانواده هایشان یاد و خاطره آنان را گرامی می دارند"