Saturday، August 22، 2009
کامیل جیفارد - تهیه و تنظیم فریبا بامداد
برخی اصول پایه ای وجود دارد که اگر قصد دارید مدارکی در جهت اثبات تخلف از حقوق بشر گردآوری کنید، باید این اصول را به خاطر بسپارید. به ویژه، کلید طرح چنین ادعاهایی ارائه اطلاعات صحیح، موثق و با کیفیت مطلوب است. این گفته دقیقا به چه معنا است؟ آیا این امر با توجه به مرجع یا سازمان تحویل گیرنده ی اطلاعات متفاوت خواهد بود؟ برای اطمینان یافتن از این که اطلاعات شما دارای ویژگی های مناسبی است، باید چه گام هایی برداشته شود؟
مقدمه
هدف این بخش، ارائه روش های گردآوری مدارک و ادله اثبات ادعای شکنجه است. این کتاب راهنما به طور خاص به اثبات و ارائه گزارش از شکنجه می پردازد، اما هم چنین می توان ادعاهای مربوط به ناپدید شدن ها، قتل های غیرقانونی و دیگر اشکال نقض حقوق بشر را با بهره گیری از همین اطلاعات ثابت و با استفاده از این رهنمودها جمع آوری کرد.
اظهارات فردی پایه و اساس هرگونه لایحه ای را شکل می دهد. حتی اگر هدف نهایی شما گزارش در مورد موقعیت کلی یک کشور باشد، باز هم به اظهارات فردی نیاز دارید؛ چرا که این بهترین راه ایجاد و ساخت الگوها و گرایش های کلی است. اظهارات فردی ضرورتا از سوی خود قربانی بیان نمی شود- در مواردی که قربانی ناپدید شده، کشته شده یا در حبس انفرادی به سر می برد، اظهارات فردی در این موارد می تواند از سوی شاهدان یا نزدیکانی بیان شود که آخرین بار قربانی را دیده اند و نیز ممکن است متوجه جراحات یا تغییر رفتاری در وی شده باشند که شاید ناشی از سوءرفتار بوده باشد. به منظور تعیین رهنمودهایی برای اثبات ادعاهای مربوط به شکنجه و دیگر شکل های سوءرفتار، این فصل به مباحث زیر می پردازد.
برخی اصول پایه ای وجود دارد که اگر قصد دارید مدارکی در جهت اثبات تخلف از حقوق بشر گردآوری کنید، باید این اصول را به خاطر بسپارید. به ویژه، کلید طرح چنین ادعاهایی ارائه اطلاعات صحیح، موثق و با کیفیت مطلوب است. این گفته دقیقا به چه معنا است؟ آیا این امر با توجه به مرجع یا سازمان تحویل گیرنده ی اطلاعات متفاوت خواهد بود؟ برای اطمینان یافتن از این که اطلاعات شما دارای ویژگی های مناسبی است، باید چه گام هایی برداشته شود؟
در بسیاری از پرونده ها، شما باید با فرد فرعی مصاحبه کنید. این فرد مدعی مصاحبه کنید. این فرد ممکن است خود قربانی، اعضای خانواده ی او، شاهد شکنجه، یا فرد دیگری باشد که مایل است در مورد این واقعه گزارش دهد. آیا به هنگام انجام مصاحبه، ملاحظات ویژه ای وجود دارد که لازم باشد از آن مطلع گردید؟
نوع جزئیاتی باید به هنگام مصاحبه ضبط شود؟ آیا یک حداقل اطلاعات وجود دارد که باید تا حد ممکن به آن دست یافت؟ چه نوع پرسش هایی باید مطرح شود؟ چگونه می توان مطمئن شد که اطلاعاتی را که می خواستیم به دست آورده ایم؟
چرا مدارک و ادله ی اثبات شکنجه مهم اند؟ باید به دنبال چه نوع مدارکی باشیم و باید آن را در چه مکان هایی بیابیم؟
اصول پایه ای به منظور گردآوری مدارک و اثبات ادعاها
هدف اصلی اثبات ادعاهای مربوط به نقض حقوق بشر ضبط و ثبت درست و موثق رویدادها است. بهره ها و کاربردهایی که ممکن است از این ضبط برده شود متفاوت خواهد بود، اما به طور مسلم همه ی این ها به کیفیت کار نیز بستگی دارد. بدان معنا که وقتی درصدد اثبات ادعاها هستید باید: در جست و جوی کسب اطلاعاتی با کیفیت مطلوب باشید به منظور به حداکثر رساندن دقت و صحت اطلاعات، اقداماتی انجام دهید.
چرا این اصول اهمیت دارد؟
اگر شما خود و براساس تجارب خودتان ادعایی را طرح نکنید، در این صورت تعیین کیفیت، دقت و صحت اطلاعاتی که گردآوری کرده اید، دشوار خواهد بود. نقض حقوق بشر معمولا در شرایطی روی می دهد که احساسات و سرسپردگی ها شدید است و معمولا بر گزارش ها تاثیر می گذارد. مهم این است که شما منتهای سعی تان را بکنید تا به هنگام ارزیابی ماهیت اطلاعات، بی طرف بمانید- بدون توجه به عقیده تان نسبت به یک موقعیت کلی یا احساس شدیدی که ممکن است نسبت به محتوای یک ادعا داشته باشید، باید از روی بی طرفی تصمیم بگیرید که اگر اطلاعات به حد کافی صحیح، موثق و با کیفیت مطلوب است، آن را به یک مرجع داخلی یا یک نهاد بین المللی تسلیم کنید. همان طور که بعدا به این مطلب خواهیم پرداخت، درجه ی کیفیت، صحت و صدق اطلاعات ممکن است بر حسب شیوه ای که برمی گزینید متفاوت باشد، اما هدف باید همواره رسیدن به حداکثر استاندارد ممکن در شرایط معین باشد. این که چقدر جدیت و موشکافی به خرج می دهید تصمیمی است که به شما و سازمان تان بستگی دارد، اما همواره به یاد داشته باشید که اطلاعاتی که ارائه می دهید، بازتابی است از اعتبار خود شما- این امر بر اعتبار شما نزد نهادهای بین المللی و اهمیت اظهارات شما تاثیر می گذارد.
اطلاعاتی با کیفیتی مطلوب، شامل چه عناصری است؟
کیفیت ضروری اطلاعات مرتبط با ادعایی خاص به هدف کاربرد این اطلاعات بستگی دارد. برای مثال، روند قضایی، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، معمولا به ادله ای با استاندارد بالا نیاز دارد. اما در مقابل، برای ارائه یک گزارش ممکن است بدون مدارکی اثبات گر یا با مدارکی اندک و یا با جزئیاتی معدود عمل کرد. باید سعی کنید تا تحت شرایط خاص بهترین اطلاعات ممکن را به دست آورید- بدان معنا که باید پیش از تسلیم و ارائه ی اظهارات حداکثر استاندارد را در مورد آن ها به دست آورید، اما در عین حال باید به منظور گردآوری مستدل ترین و موثق ترین مدارک در مورد اظهارات و ادعاهای ارائه شده نهایت کوشش خود را مصروف کنید و از تمام اطلاعات در دسترس تان بهره بگیرید.
مواردی که به اطلاعات شما کیفیت مطلوب می بخشند، این عناوین را شامل می شوند:
منبع اطلاعات: اطلاعات از کجا به دست آمده اند؟ مستقیما از قربانی، از خانواده یا از دوستان قربانی، از شاهدی که در صحنه ی واقعه حضور داشته است، از کسی که این واقعه را از زبان دیگری شنیده است، از گزارش رسانه ها؟ هر چه از قربانی یا از واقعه دورتر شوید، صحت اطلاعات شما کم تر خواهد شد.
سطح جزئیات: آیا اظهارات بسیار مفصل است؟ آیا ابهاماتی در گزارش وجود دارد؟ آیا شما صرفا از وقایع بسیارروشن باخبرید؟ هر چه جزئیات بیشتری به دست آورید، بهتر خواهد بود، زیرا به دیگران کمک می کند تا آن چه را که روی داده درک کنند.
وجود یا عدم وجود تناقضات: آیا گزارش ارائه شده از انسجام برخوردار است؟ آیا در گزارش تناقضاتی به چشم می خورد یا عناصری وجود دارد که غیرمنطقی است؟ اطلاعات صحیح باید منسجم باشد، یا دست کم علت عدم انسجام را توضیح دهد- برای مثال، اگر قربانی و شاهد اظهارات متناقضی بیان می کنند، احتمال دارد ناشی از ترس و وحشت باشد. ناهماهنگی های اندک، معمول است، اما اگر متعدد بود باید در مورد این اطلاعات بررسی بیشتری انجام شود.
حضور یا غیاب عناصری که اظهارات و ادعاها را تایید (تقویت) یا رد کنند: آیا گفته های شاهد، سخنان قربانی را تایید می کند؟ آیا گواهی پزشکی یا گزارش کالبد شکافی، جراحات قربانی را تصدیق می کنند؟ هر چه مدارک موثق تری ارائه دهید، احتمال بیشتری وجود خواهد داشت که ادعا و اظهارات قابل قبول تلقی شوند.
مبنایی که بر اساس آن، اطلاعات معرف یک الگو هستند: آیا ادعا و اظهارات ارائه شده شبیه دیگر اظهارات و اطلاعات مشابه است؟ آیا این اظهارات از نوع خود است که در یک حوزه ی خاص ارائه شده است؟ وقتی شواهد دال بر انجام یک عمل عادی است، فرض قوی تر این خواهد بود که اطلاعات صحیح تر است.
عمر اطلاعات: آیا اطلاعات بسیار جدی است؟ آیا این اطلاعات مربوط به وقایعی است که چند سال پیش روی داده اند؟ هر چه اطلاعات شما جدیدتر باشد، راحت تر می توان وقایع ادعایی را مورد تحقیق و بررسی قرار داد.
اطلاعات دست اول+ انسجام درونی+ از جنبه های مختلف قوام یافته+ ارائه ی یک الگوی اثبات گر+ جدید بودن= بالاترین استاندارد
به خاطر داشته باشید که فرمول بالا، نشانه ای از استاندارد بسیار بالا است. اغلب این امکان وجود ندارد که اطلاعاتی با این کیفیت به دست آورید- اما نه به این معنا که نمی توان از این فرمول استفاده کرد. برعکس، اگر زمان انتخاب مرجع یا مراجعی فرا برسد که مایل اید اطلاعات را برای آن ها ارسال کنید، در این صورت کیفیت اطلاعات شما عامل مهمی خواهد بود. تاکید این فصل برگردآوری ادله و اثبات و ادعای طرح شده است، به نحوی که شما باید اساسا بتوانید مدارک را به هر سازمان یا مرجع قابل دسترس، ارائه و تسلیم کنید. در بخش سوم به حداقل ضروریات یا محدودیت های ویژه ی هر مرجع خاص اشاره خواهد شد.
چه کاری می توان انجام داد تا صحت و سقم اطلاعات را به حداکثر رساند؟
بررسی صحت و سقم اطلاعات، وظیفه ای دشوار و حساس است، و قطعا شما تا حد زیادی به حسن نیت افرادی که اطلاعات را در اختیارتان قرار می دهند، وابسته اید و سازمان های بین المللی نیز به همین اندازه به حسن نیت شما وابسته اند. با این حال، این امکان وجود دارد که بتوان احتمال صحت و سقم اطلاعات را به حداکثر رساند، آن هم با انجام برخی پیش بینی های کلی، با یافتن مدارکی برای تقویت پرونده های خاص (هم در زمان مصاحبه و هم پس از آن) و نیز با یک داوری مطلوب. پیش بینی های کلی که می توان انجام داد تا صحت اطلاعات را به حداکثر رساند، عبارتند از:
با خبر بودن از منابع و آشنا بودن با بافتی که ادعاها و اظهارات در آن طرح شده اند
حفظ ارتباط با منابع- ممکن است لازم شود که جزئیات را بعدا کسب کنید یا مورد بررسی قرار دهید
پرسیدن نام قربانیان و جست و جو برای جزئیات، حتی اگر قرار باشد که محرمانه بمانند
در مورد اطلاعات مبهم و کلی سعی کنید تا هوشیارتر و دقیق تر باشید
سعی نکنید تا بدون یافتن ادله ی محکم، ادعاها را صرفا بر پایه ی گزارش رسانه ها یا شایعه ها بنا کنید
به هنگام انجام مصاحبه می توانید دقت و هم صحت اطلاعات را به حداکثر برسانید، آن هم توسط موارد زیر:
با استفاده از پرسش های دقیق
با یک نظم زمانی به وقایع نزدیک شوید، به نحوی که راحت بتوانید ناهماهنگی ها را ببینید و تشخیص دهید
ناهماهنگی های ظاهری را از زوایای مختلف بررسی کنید و در صورت لزوم پرسش های تان را در قالب و شکل دیگری طرح کنید- شاید مصاحبه شونده گیج شده باشد یا پرسش تان را نفهمیده باشد
در مورد وجود شاهدان واقعه ای ادعایی یا هر گونه مدرک اثبات کننده ی دیگر پرس و جو کنید، نظیر گزارش پزشکی یا رونوشتی از دادخواست که در نتیجه ی این واقعه طرح شده باشد- به مصاحبه شونده توضیح دهید که مدارک اثبات کننده می توانند موجب تقویت بیشتر ادعا و افزایش فرصت ها به منظور یافتن راهکار مناسب شود
با دقت به رفتارو حرکات مصاحبه شونده توجه کنید و از خود بپرسید- آیا گفته های این شخص معتبر است؟ دراین شرایط شما باید از تاثیر فرهنگ، جنسیت و وضعیت روانی آگاه باشید. و درصورت امکان، هر گاه که مصاحبه شونده به وجود مدارک محکم و بالقوه ای اشاره کرد، باید سعی کنید آن را به دست آورید.
سرانجام این که باید دست به قضاوت بزنید- اگر نسبت به صحت و سقم ادعا تردید دارید، ارزش دارد که وقت بیشتری را برای یافتن مدارک مستدل بیابید، تا این که خودتان را قانع کنید که ادعای طرح شده صحت دارد، اگر در مورد صحت ادعا شک دارید، این احتمال می رود که دیگران نیز همانند شما در این مورد شک داشته باشند، چرا که زاویه ی نگاه آنان به این ادعا صرفا از زاویه ی نگاه شما است. اگر نتوانید تردیدهای تان را رفع کنید وقت و منابع بیشتری را در تهیه ی این اظهارات تلف خواهید کرد، تا این که تصمیم بگیرید این تردیدها را از میان ببرید یا تصدیق کنید.
به خاطر داشته باشید که اگر علت واقعی در اختیارتان هست که فردی در معرض خطر است و به کمک فوری نیاز دارد، باید به سرعت دست به اقدام زنید حتی اگر تردیدهای تان در مورد صحت این اطلاعات هنوز به قوت خود باقی باشد- واضع است که در چنین شرایطی امنیت فرد در اولویت قرار دارد.
مصاحبه با فردی که ادعا می کند مورد شکنجه قرار گرفته است
مقدمه
از بسیاری جهات، ضبط اظهارات و ادعاهای مربوط به اعمال شکنجه مهم ترین گام در کل فرایند ارائه گزارش است، چرا که تعیین می کند که در مراحل بعدی با این اطلاعات چه کار می توانید انجام دهید. با این حال این شیوه دشوارترین شیوه است، دشوار از لحاظ آموختن و توضیح دادن آن به گونه ای که کاربردی جهان شمول داشته باشد. پیش از جمع آوری مدارک و اثبات ادعاها، آموزش تکنیک های مصاحبه به پرسنل باید بخشی از مراحل آماده سازی هر سازمان غیردولتی باشد و البته این بحث فراتر از بحث کتاب است. رهنمودها و پیشنهادهای زیر یک خلاصه ی مطلب است و هرگز نمی تواند جایگزین مناسب به پرسنل باشد.
به یاد داشته باشید که اظهارات و ادعاهای مربوط به شکنجه از عناصر زیر تشکیل شده است:
قربانی
بستگان قربانی
شاهدان، نظیر پزشکی که فرد را معاینه کرده است یا افرادی که شاهد جلب قربانی به زندان بوده اند و یا به هنگام شکنجه حضور داشته اند.
در تمامی موارد، اطلاعات را می توان با مصاحبه با فردی که ادعاهایی اظهار می کند، به دست آورد. ممکن است این مصاحبه شما را وادارد تا به دنبال شاهدان بیشتری برآیید، افرادی چون هم بندی ها [ی قربانی] و پزشکی که او را معاینه کرده است.
ملاحظات کلی
به هنگام مصاحبه باید ملاحظات کلی زیر را در نظر داشته باشید:
شما باید میان دو ضرورت مهم، که مکمل هم و گاهی در تضاد با هم هستند، تعادلی برقرار کنید: نیاز برای به دست آوردن گزارش مفید، و اهمیت در نظر گرفتن نیازهای مصاحبه شونده.
از یک سو، اصل راهنما باید این باشد که بکوشید تا منطقی ترین، دقیق ترین و مفصل ترین گزارش ممکن در مورد یک واقعه رابه دست آورید، به نحوی که شما یا هر کس دیگری با بررسی ادعاها و اظهارات بتوانید درک روشنی از آن چه روی داده است به دست آورید، و نیز این امکان وجود داشته باشد که بتوانید صحت اطلاعات را بررسی کنید و در مورد آن تحقیق کنید.
از سوی دیگر، به سهولت این وضعیت پیش می آید که مصاحبه گری که قصد دارد تا توالی رویدادها را بازسازی کند، فراموش می کند که خود نفس مصاحبه می تواند برای کسی که تجارب دردناکی را پشت سرگذاشته است، بسیار دشوار باشد، و حالا ما از او می خواهیم تا با جزئیات روی همان واقعه تمرکز کند. مصاحبه گر باید در پرسش گری اش هوشمند باشد و مراقب علائم خستگی و تالم باشد. هم چنین باید با ممنوعیت های [تابوها] فرهنگی آشنا باشد، به ویژه در مورد سوءاستفاده ی جنسی. اگر فرد [مصاحبه شونده] خسته یا آشفته شود، علاوه بر این که شاید مصاحبه برایش غیرقابل تحمل بشود، ممکن نیز هست که از صحت و وثوق گزارش کاسته شود.
باید میان نیاز به کسب حداکثر جزئیات ممکن و عدم تحمیل و القا گزارش توازنی برقرار شود. داده هایی که شما ضبط می کنید، باید واقعا رخ داده باشند و نه آن داده هایی که شما رخ دادن آن ها را القا می کنید.
هر فردی که با وی مصاحبه می شود، حال خواه قربانی باشد، یا یکی از بستگان و یا شاهدی دیگر، فردی است که روایت خاص خود را دارد. اگر شما از الگوهای نقض حقوق بشر و تخلف هایی که با جزئیات هر چه تمام تر در منطقه ی شما رایج است با خبر باشید، یا آن نسبتا یقین دارید که بر سر یک قربانی خاص چه آمده است، نباید چنین فرض کنید که هر کس روایتی یکسان از ماجرا خواهد داشت. شما باید با تک تک افراد جداگانه مصاحبه کنید.
ممکن است که اعضای تیم جمع آوری مدارک به هنگام مصاحبه دریابند که قربانیان شکنجه یا دیگر شاهدان به شدت مضطرب اند از این رو باید در میان خودشان در مورد واکنش ها و احساسات آن ها با یکدیگر گفت و گو کنند و در صورت نیاز ازکمک های حرفه ای بهره گیرند.
انجام مصاحبه
پیش از شروع
به یاد داشته باشید که لازم است با دقت مباحث بخش یک، فصل ٢-٣ را مرور کنید، این بخش مربوط است به رضایت آگاهانه، اخلاق حرفه ای و امنیت. این مباحث محور فرایند مصاحبه اند، و جنبه هایی وجود دارد که شما لازم است به دقت آن ها را به مصاحبه شونده تفهیم کنید.
چگونه باید مصاحبه را آغاز کنید؟
باید کار را با معرفی خودتان، سازمان تان، اهداف تان و استفاده ای که از اطلاعات جمع آوری شده می کنید، آغاز کنید. اگر شما فرد خاصی را با نام مورد سوآل قرار دهید، باید به وی توضیح دهید که چگونه نام او را می دانید.اطمینان حاصل کنید که مصاحبه شونده هیچ مخالفتی با برداشتن یادداشت یا استفاده از ضبط صوت یا حضور مترجم ندارد. بحث رضایت آگاهانه را طرح کنید و بر محرمانه بودن خود مصاحبه تاکید کنید، و بدین ترتیب به منظور استفاده از مصاحبه، رضایت فرد را به دست آورید. هم چنین این نکته اهمیت دارد که انتظارات غیرواقعی برای مصاحبه شونده ایجاد نکنید- باید مطمئن شوید که آن ها این نکته را درک کرده اند که فرایند بالقوه تسلیم ادعا و اظهارات ممکن است زمان ببرد و نتایج محدودی داشته باشد.
آیا یادداشت برداری در حین مصاحبه ضروری است؟
به منظور تامین دقت و صحت اطلاعات،ضبط دقیق و جز به جز مصاحبه ضروری است، اما شما باید به مصاحبه شونده توضیح دهید که چگونه از این یادداشت ها استفاده می کنید و چه کسی به اطلاعات مندرج در این یادداشت ها دسترسی خواهد داشت. هم چنین گاه اقتضاء حکم می کند که صرفا گوش دهید(برای مثال در پایگاه های کوچک پلیس) و بلافاصله پس از آن یادداشت بردارید.
به کمک چه کسی باید مصاحبه را انجام داد؟
مصاحبه با فرد (به ویژه با قربانی) در مورد واقعه ی شکنجه هم از لحاظ عاطفی و هم از لحاظ فیزیکی خسته کننده است. به ویژه زمانی این کار دشوار می شود که مصاحبه کننده تنها باشد، چرا که باید هم پرسش کند، گوش دهد، رابطه ای دوستانه با مصاحبه شونده برقرار کند، موقعیت های دشوار عاطفی را اداره کند، یادداشت بردارد، و هم در تمام مدت مراقب ناهماهنگی ها و خلاهای کار باشد و این تقریبا کاری ناممکن است. اگر شرایط فراهم باشد، بهترین کار این است که مصاحبه کنندگان دو نفر باشند، به عبارتی یکی پرسش کند و دیگری یادداشت بردارد. حتی بهتر است که آن دو نفر دارای مهارت های مکمل هم باشند، برای مثال تخصص پزشکی و حقوقی. این باعث می شود که هیچ نکته ی مهمی از قلم نیفتد و امکان برقراری رابطه ی دوستانه با فرد آسان تر شود؛ با وجود این، باید اطمینان حاصل کنید که یکی از مصاحبه کننده گان اساسا مسئول پرسش کردن خواهد بود و به نفر دوم این فرصت داده شود که در آخر در مباحثات وارد شود.
آیا به هنگام کار با یک مترجم، ملاحظات خاصی وجود دارد که باید به خاطر سپرد؟
اطمینان حاصل کنید که مصاحبه شونده با حضور یک مترجم موافق است و از این نکته آگاه است که وظیفه ی حرفه ای مترجم رعایت رازداری مصاحبه است.
آگاه باشید که ممکن است مترجم در درک محتوای مصاحبه با مشکل مواجه شود. اطمینان حاصل کنید که مترجم بر ضرورت رازداری تمام و کمال واقف است- و این نکته به ویژه زمانی اهمیت دارد که با مترجمان غیرحرفه ای سر وکار دارید.
آگاه باشید که مترجمان غیرحرفه ای درمقایسه با مترجمان حرفه ای، به سهولت جذب مصاحبه می شوند و در آن مشارکت می کنند- از این رو لازم است به آنان تفهیم شود که وظیفه ی آن ها انتقال دقیق عبارات و واژه ها است. و اگر آن ها خود دارای تجربه ای شخصی در این موردند که مایل اند در مورد آن صحبت کنند، به آن ها بگویید که زمان دیگری را برای این منظور جداگانه به آن ها اختصاص می دهید.
از افراد بومی استفاده نکنید، مگر در موارد بسیار ضروری، چرا که شاید در مصاحبه شونده بی اعتمادی ایجاد کند و نیز ممکن است مصاحبه گر را در معرض خطر قرار دهد. این نکته را در مورد هم بندی های فرد، اعضای خانواده و دیگر بستگان فرد، و هر شخص دیگری که به نوعی در این موقعیت درگیر بوده است، نیز به کار بندید. به علاوه، به خاطر داشته باشید که اعضای خانواده هر چند ممکن است در برخی فرهنگ ها حامی و پشتیبان فرد محسوب شوند، اما در برخی فرهنگ ها نیز طرح برخی مسائل در حضور آن ها نامناسب است. برای مثال، برای یک قربانی زن، بحث در مورد موضوعات جنسی، آن هم در حضور اعضای مرد خانواده، به لحاظ فرهنگی تابو محسوب می شود. اگر شما یا سازمان شما دارای خاستگاهی بومی هستید، باید احتمالا ازتمامی این حساسیت ها پیشاپیش مطلع باشید.
به یاد داشته باشید که به هنگام مصاحبه بی حوصلگی از خود نشان ندهید: اگر حتی مستقیما با مصاحبه شونده گفت و گو نمی کنید، باز هم این نکته اهمیت دارد که رابطه صمیمی با وی برقرار کنید و نشان دهید به آن چه می گوید علاقه مندید.
چه کارهایی می توانید انجام دهید تا مصاحبه شونده احساس راحتی بیشتری کند؟
مصاحبه در مورد موضوعات بسیار شخصی نظیر سوءرفتار، می تواند بسیار دلهره آور باشد و شاید شما نتوانید بر فضای مصاحبه تسلط چندانی داشته باشید، با این همه حتی رعایت برخی ملاحظات خرد ازجانب شما می تواند احساس راحتی بیشتری به مصاحبه شونده بدهد.
ایجاد فضایی راحت و خصوصی تا حد امکان- ترجیحا بدون حضور شخصی دیگر، مگر آن مصاحبه شونده در حضور آن شخص احساس راحتی بیشتر کند و آن فرد نیز بپذیرد که در روند گفت و گو دخالت نکند.
اگرنتوان مصاحبه را کاملا خصوصی انجام داد، دست کم شرایطی را فراهم کنید که دیگران به مصاحبه گوش ندهند.
توجه داشته باشید که رفتارهای بدنی شما و نحوه ی نشستن تان در برابر مصاحبه شونده می تواند بر احساس راحتی او تاثیر گذارد- برای مثال در یک محیط کوچک، به جلو خم شدن ممکن است حس تهدیدآمیزی را انتقال دهید، در حالی که در شرایطی دیگر، ممکن است عدم وجود چنین حالتی نشانه ی بی توجهی و عدم علاقه تلقی شود. برخی ممکن است ترجیح دهند که به مصاحبه گر نزدیک تر باشند، برخی دیگر ممکن است نسبت به فضای شخصی و خصوصی حالتی بسیار دفاعی به خود بگیرند، یا از این که لمس شوند خجالت زده شوند و خود را پس بکشند. به محیط اطراف و حالات بدنی مصاحبه شونده توجه کنید تا بتوانید بهترین شیوه را برای هر مورد خاص انتخاب کنید.
در حین گفت و گو امکانی برای وقفه و استراحت فراهم کنید.
چگونه می توانید با افرادی که از صحبت کردن بسیار می هراسند، برخورد کنید؟
برخی مصاحبه ها ممکن است در محیط نسبتا امنی انجام شود، اما در بسیاری از موارد، محیط ها امن نیستند. به ویژه این نکته در مواردی که مصاحبه شونده هم چنان درحبس مقامات است، صادق است. شما نمی توانید امنیت آن ها را تضمین کنید (به بخش اول، فصل ٣-٢ ملاحظات کلی در مورد مباحث امنیتی رجوع کنید) اما می توانید گام هایی بردارید تا فرد را بیشتر در معرض خطر قرار ندهید.
اطمینان حاصل کنید که افراد رضایت آگاهانه شان را نسبت به مصاحبه ابراز داشته اند. هیچ گاه بدون کسب اجازه، از افرادی که اظهارات و ادعاهایی در مورد سوءرفتار بیان کرده اند، نزد مقامات نام نبرید.
هرگز از افرادی که به شما اطلاعات داده اند، حتی به طور ناخواسته، نام نبرید، برای مثال اگر در یک پاسگاه پلیس با تعداد بسیار اندکی از بازداشت شدگان سر و کار دارید، با تمام بازداشت شدگان یکسان مصاحبه کنید و بلافاصله نیز نسبت به اظهارات به نحوی واکنش نشان ندهید، که برای مقامات زندان شناسایی منبع اطلاعات امکان پذیر باشد. اگر احساس می کنید که باید مسئله را با کسی، برای مثال با رئیس پاسگاه پلیس در میان بگذارید، باید نخست با مصاحبه شوندگا ن مشورت کنید و هرگز نباید بدون رضایت آن ها قضیه را برای مسئولی بازگو کنید.
به مصاحبه شوندگان توضیح دهید که اگر آن ها یا هر یک از بستگان یا دوستان شان به دلیل اطلاعاتی که ارائه داده اند، مورد تهدید یا تحت فشار قرار گرفته اند، باید به شما اطلاع دهند، کارت خود را همراه با شماره تلفنی که آن ها بتوانند با شما تماس حاصل کنند، در اختیارشان قرار دهید و بر اهمیت این تماس تاکید کنید.
اگر فکر می کنید که افرادی ممکن است به نحوی در معرض خطر باشند، تمام سعی تان را به کار بندید تا پرونده های آن ها را پیگیری کنید- سوابق تمامی افرادی را که با آن ها مصاحبه کرده اید، نگهداری کنید، و درصورت امکان وجود ملاقات های بعدی نام افراد را بپرسید.
آیا به هنگام مصاحبه در زندان یا در دیگر بازداشتگاه ها ملاحظات خاصی وجود دارد که باید به آن ها توجه شود؟
آگاهی از پویایی گروهی و محیط زندان اهمیت دارد، اگر قصد دارید در چنین محیطی با افراد مصاحبه کنید.
جایی که قیم یا نماینده ی زندانی حضور دارد، بهتر است که نخست با این فرد گفت و گو کنید و همکاری وی را طلب کنید- هم چنین ممکن است در بین زندانیانی که در حبس طولانی مدت به سر می برند، نوعی سلسله مراتب وجود داشته باشد که لازم است از آن با خبر باشید.
در صورت امکان باید سعی کنید با تمامی بازداشت شدگان مصاحبه کنید. شاید در یک زندان بزرگ این امر امکان پذیر نباشد، اما شما دست کم باید سعی کنید با مجموعه ی گسترده ای از زندانیان که ازگروه خاصی هستند گفت و گو کنید.
اگر قرار است گفت و گو در بند یا در محیط خوابگاه انجام شود، بهتر است که با یک گفت و گوی کلی و گروهی کار خود را شروع کنید و در آن نخست خود را معرفی کنید و بگویید که به دنبال چه هستید، اما هم چنین لازم است با تک تک افراد نیز گفت و گو کنید. حتی اگر افراد دیگری نیز در آن محیط هستند و هیچ خلوتی موجود نیست، باید سعی کنید به نوبت با افراد گفت و گو کنید.
چگونه می توانید با حساسیت موضوع برخورد کنید؟
گفت و گو در مورد تجارب شکنجه معمولا بسیار حساسیت برانگیز و دردناک است، اما شما می توانید برای کاستن از خطر لطمه دیدن مجدد قربانیان گام های زیر را بردارید:
احترام و توجه تان را با لحن سخن گفتن، محتوای گفتار، و رفتارتان به مصاحبه شونده نشان دهید. از فاکتورهای فرهنگی مطلع باشید و نسبت به موضوعاتی که به لحاظ فرهنگی تابو محسوب می شوند، توجه کنید. به مصاحبه شونده اطلاع دهید که ممکن است مورد حمایت قرار گیرد یا پرونده اش به نهادی محول شود. به دغدغه های شخصی و خانواده گی امکان بیان بدهید و به آن ها گوش فرا دهید.
به درد و تالم توجه نشان دهید، اما مرزهای حرفه ای را نیز حفظ کنید- توقعات غیرمنطقی ایجاد نکنید، نظیر این مسئله که می توانید به نیازهای آن ها پاسخ دهید.
اگر مصاحبه شونده منقلب و ناراحت شده است، وی را تحت فشار قرار ندهید- بدانید که شاید برخی از قربانیان آمادگی سخن گفتن از تجارب شان را نداشته باشند.
در صورت امکان، بهتر است که چند مصاحبه ی کوتاه تر را تدارک ببینید تا یک مصاحبه ی طولانی و فشرده.
سعی کنید پیش از پایان بردن ناگهانی مصاحبه، به یک موضوع کمتر حساسیت برانگیز بپردازید.
برای به حداکثر رساندن وثوق و اعتبار اطلاعات چه کارهایی می توان انجام داد؟
از پرسش های جهت دار پرهیز کنید- چرا که این نوع پرسش ها پیشاپیش القاکننده ی پاسخ هایی است که شما به دنبال آن هستید، برای مثال این پرسش که "آیا در زندان شکنجه شده اید؟ پرسشی جهت دار است، حال آن که "چه اتفاقاتی برای تان پیش آمده است؟"چنین نیست. اهمیت دارد که توضیحات مصاحبه شونده توضیحات خود او باشد و نه توضیحات شما.
مصاحبه شونده را تشویق کنید که از واژه های خودش استفاده کند.
از به کار بردن فهرست ها تا حد ممکن اجتناب کنید، زیرا درجه ی خطا را بالا می برد، چون احتمال دارد که موارد مندرج در فهرست ها دقیقا با تجارب زندانی مطابقت نداشته باشد.
بدانید که ناهماهنگی ها ضرورتا به معنای نادرست بودن اظهارات و ادعاها نیست، ممکن است مصاحبه شونده گیج شده باشد یا پرسش شما را به درستی نفهمیده باشد. گاهی اوقات برای رفع این ناهماهنگی ها می توانید همان پرسش را به شکل دیگری طرح کنید.
به دقت به مصاحبه شونده توجه کنید- و برداشت تان را مورد صحت و سقم اظهارات اش یا هر چیز دیگری یادداشت کنید.
آیا به هنگام انتخاب مصاحبه گر یا تیم مصاحبه، باید به ملاحظات خاص جنسی توجه کرد؟
هیچ قانون کلی در این مورد وجود ندارد، و این به خود مصاحبه کننده یا مصاحبه شونده بستگی دارد. اولویت ها ممکن است به عوامل فرهنگی یا شخصی بستگی داشته باشند. در کل، بهتر است به هنگام مصاحبه با یک زن، یک مصاحبه گر زن حضور داشته باشد، به ویژه اگر موضوع مصاحبه به مباحث جنسی مربوط شود. درمورد مردان قضیه چندان روشن نیست- آن ها ممکن است ترجیح دهند که در مورد مسائل جنسی با زنان گفت وگو کنند، اما در عین حال در برخی فرهنگ ها نیز این کار قابل قبول نیست. در این میان جنسیت مترجم را از یاد نبرید.
آیا به هنگام مصاحبه با کودکان باید ملاحظات خاصی را در نظر گرفت؟
در مصاحبه با کودکان هدف اصلی این است که سعی کنید هیچ آسیبی به آن ها نرسد. مصاحبه با کودکان با مصاحبه با بزرگسالان بسیار متفاوت است و لازم است که با توجه به اقتضای سن شان با آن ها برخورد شود. مصاحبه کنندگان باید تجربه ی کار با کودکان داشته باشند. یا بدانند که اثرات یک مصاحبه ممکن است زیان بارتر از مزایای بالقوه ی آن باشد. وضعیت مطلوب این است که مصاحبه گر هم تجربه داشته باشد و هم در این امر متخصص باشد، و اگر آن ها قبلا چنین کاری را انجام نداده اند، توصیه می شود که یک مصاحبه ی تمرینی با اعضای تیم مصاحبه ترتیب دهند تا حال و هوای چنین فضایی را به دست آورند. در این رابطه موارد زیر را به خاطر بسپارید:
کودکان علاوه بر آن که ممکن است خودشان مورد شکنجه قرار گرفته باشند،شاید مجبور به مشاهده ی شکنجه ی دیگران، به ویژه والدین یا اقوام نزدیک خود شده باشند. و شما نباید اثرات چنین عملی را بر آن ها دست کم بگیرید.
طی گفت و گو، اهمیت دارد به کودکان حس امنیت و حمایت را القا کنید. و این امکان از طریق حضور یکی از والدین، بستگان، یا سرپرست یامشاوری که کودک از پیش او را می شناسد، متحقق شود.
این نکته اهمیت دارد که طی گفت و گو رفتار کودک را تحت نظر بگیرید: قابلیت بیان نظرات اش به طور شفاهی به سن او و مرحله ی رشد او بستگی دارد، و رفتار او ممکن است بیش از گفتارش گویای حادثه ای باشد که برای او اتفاق افتاده است.
کودکان به ویژه زود خسته می شوند و نباید تحت فشار قرارگیرند. اگر کودک قربانی مورد خشونت جسمی یا جنسی قرار گرفته است، انجام معاینه ی دقیق و از نزدیک نباید ازسوی پزشک غیر کارشناس انجام شود.
سعی کنید شرایطی فراهم کنید تا کودک پس از مصاحبه تحت شبکه ای حمایتی قرار گیرد.
اطلاعاتی که باید ضبط شوند
نکته ی مهم:
رهنمودهای زیر به مطلوب ترین اطلاعاتی اشاره می کند که باید جمع آوری شوند. با این حال این فهرست فهرستی سفت و سخت نیست، بلکه باید با انعطاف و با توجه به شرایط از آن استفاده کرد. این نکته اهمیت دارد که بیش از حد بر به دست آوردن برخی جزئیات تاکید نشود، چرا که ممکن است یا در برخی موارد کاری بی مورد باشد، یا آن که مانع از گردآوری اطلاعات مهم دیگری شود که شما انتظارش را نداشتید. مهم تر این که باید به افراد احترام گذارید و آن ها را صرفا به منزله ی منبع اطلاعات در نظر نگیرید، یا این که خود مصاحبه را به یک بازجویی تنزل ندهید. وضوع و شفافیت گزارش باید عامل هدایت گرتان باشد. مدام از خود بپرسید که آیا جنبه ای هست که نفهمیده باشید، یا به نظر ناروشن، مبهم یا متناقض برسد. ببیند آیا گزارش منطقی به نظر می رسد یا خیر. به وقفه های زمانی که در گزارش به آن اشاره ای نشده است، توجه کنید. با نگاه مجدد به این وقفه ها و تناقض های ظاهری ممکن است عناصری آشکار شود که شما به آن ها فکر نکرده بودید تا درمورد آن ها پرسش کنید. وضعیت مطلوب این است که شما به کمک یادداشت هایی که برداشته اید بتوانید رویدادها را در یک توالی زمانی نقل کنید، بدون آن که هیچ سوآل جدی ای بی پاسخ بماند.
در ارسال اظهارات و ادعاها [به مراجع ذی صلاح] تاخیر نکنید، آن هم به علت نقصان جزئیاتی که در زیر به آن ها اشاره خواهد شد (چرا که ممکن است این جزئیات نه ضروری باشد و نه به جا)، اما اطمینان حاصل کنید که دست کم حداقل عناصر برای تهیه ی اظهارنامه در مورد سوءرفتار را تهیه کرده اید . قربانی مورد سوءرفتار قرار گرفته است یا در معرض خطر آن است، آن هم یا توسط مقامات رسمی یا با اطلاع و پذیرش آن ها.
الگوی اطلاعات شما باید بدانید که:
چه کسی چه رفتاری را در مورد چه کسی انجام داده است؟
برای پاسخ به این پرسش های اساسی به چه جزئیاتی نیاز دارید؟
اطلاعات باید:
١- هویت قربانی یا قربانیان را تعیین کند
٢- هویت عامل یا عاملان را تعیین کند
٣-باید توضیح دهد که چگونه قربانی به دست مقامات دولتی افتاده است
٤- توضیح دهد که قربانی در کجا گرفتار یا دستگیر شده است
٥- شرایط بازداشت را توصیف کند
٦- نوع سوءرفتار را توضیح دهد
٧- به هر گونه واکنش رسمی به این واقعه اشاره کند (از جمله این که اگر هیچ واکنشی ابراز نشده باشد)
تعیین هویت قربانی یا قربانیان
هر چه جزئیات بیشتری در مورد فرد به دست آوریم، تعیین هویت او قطعی تر می شود:
• نام کامل (و نام پدر- در برخی فرهنگ ها لازم است)
• جنسیت (ممکن است نتوان از نام وی جنسیت اش را تشخیص داد)
• تاریخ تولد و سن
• شغل
• نشانی
• مشخصات ظاهری، از جمله هر ویژگی غیرعادی
• عکس- از قربانی خواه زنده یا مرده (چرا که می تواند به کار شناسان در تفسیر علائم ظاهری سوءرفتار در عکس، کمک کند).
• اشاره به وضعیت سلامت قربانی پیش از دستگیری یا بازداشت- گزارش های پزشکی، گزارش شاهدان و غیره. به یاد داشته باشید که معمولا بدون ذکر نام نمی توان اقدامات عاجل انجام داد.
تعیین هویت عامل یا عاملان
به یاد داشته باشید که باید مشخص کنید قربانی در حبس مقامات است، یا با رضایت آن ها بازداشت شده است، یا آن که مقامات نتوانسته اند از قربانی (با توجه به تخلفی که در مورد او صورت گرفته) حمایت کنند. اگر می توانید ارتباط عوامل را با دولت اثبات کنید، ضرورت ندارد که تک تک آن ها را شناسایی کنید (البته اگر بتوانید باید این کار را انجام دهید.)
اگر نمی توانید این موارد را تعیین کنید، پس جزئیات زیر می تواند به شناسایی عوامل یاری رساند:
توضیح دهید که قربانی چگونه به دست مقامات رسمی افتاده است؟
شیوه ی آدم ربایی یا دستگیری یا رفتارهای بعدی به خودی خود می تواند مختص گروه خاصی باشد که در این حوزه فعالیت می کنند (و ممکن است به دلیل شکایات قبلی به سازمان های بین المللی شناسایی شده باشد)، و در تعیین این که قربانی در دست چه عواملی بوده است، کمک کند.
اگر جزئیاتی در دست نیست، چه زمان و کجا آخرین بار قربانی دیده شده است و به همراه چه کسی بوده است؟
توضیح دهید که قربانی کجا گرفتار یا دستگیر شده است
قربانیان ممکن است در مکان خاصی نگهداری شده باشند، یا صرفا به منطقه ای از شهر برده شوند و سپس با اعمال سوءرفتارهایی در حین جابه جایی، در آن منطقه رها شوند.
شرایط بازداشت را توصیف کنید
شرایط بازداشت ممکن است شکلی از سوءرفتار باشد، اما تصمیم گیری در مورد آن بستگی به نهادی دارد که اظهارات و گزارش ها را به آن تسلیم می کنید .در مورد بازداشت گاه های مخفی ، شهادت افراد مختلف می توان وجود چنین مکان هایی را ثابت کند و در شناسایی آن یاری رساند. حتی ممکن است به شما کمک کند تا نقشه ی کلی ساختمان را بکشید. از این رو باید جزئیات را تا حد امکان ثبت کنید.
از قربانی بخواهید که در حد امکان جزئیات دقیق مکانی را که در آن نگهداری شده است شرح دهد، به ویژه سلول یا مکانی که در آن جا می خوابیده و اتاق های دیگری که بدان جا برده می شده، از جمله برای هر نوع بازجویی. ممکن است برای قربانیان از چشم بند استفاده می کردند- در این صورت باید در مورد دیگر حواس شان به جز بینایی از آن ها پرس و جو کنید- چه چیزی شنیدند، بویئدند یا لمس کردند؟ در زیر نوع اطلاعاتی که شما باید گردآوری کنید؟ آمده است:
نوع سوءرفتار را توضیح دهید
به یاد داشته باشید که سوءرفتار می تواند هم جسمی باشد و هم روانی و این که یکی یا هر دو آن ها ممکن است به شکنجه بی انجامد. اشکال و انواع سوءرفتار صرفا به قوه ی تخیل عامل آن بستگی دارد و ارائه ی فهرستی از آن ها نه امکان پذیر است و نه مطلوب. زمان و مکانی که سوءرفتار روی داده است می تواند به شناسایی عامل آن کمک کند، برای مثال با بررسی این که در آن زمان چه کسی مشغول خدمت بوده است.
باید از قربانی یا شاهد در مورد ماهیت دقیق رفتاری که بر وی اعمال شده است پرسش کرد:
کجا روی داده است- چه روی داده است- چند بار- چه اثرات بی درنگ یا بعدی بر قربانی داشته است؟ شما می توانید سوالات زیر را مطرح کنید:
چه واکنشی رسمی ای به این واقعه نشان داده شده است (البته در صورت وجود واکنشی رسمی)؟
چه نتایجی بدون سمت و سو دادن به محتوای گزارش، می توان از این جزئیات به دست آورد؟
توصیف جزء به جز ماجرا آن هم براساس یک قالب زمان بندی شده ی دقیق، برای اکثر قربانیان کار آسانی نیست. آنان به هدایت شما نیاز دارند تا بدانند که کدام جنبه ها را باید شرح و بسط دهند- به خاطر داشته باشید که نقش شما دقیقا باید هدایت باشد و نه گذاشتن حرف در دهان مصاحبه شونده. همواره با پرسش هایی کلی و صریح کار را آغاز کنید (پرسش هایی که پاسخ به آن ها محدودیتی ندارد هم چون "چه اتفاقاتی برای تان پیش آمده است؟" و نه این پرسش که "آیا شکنجه شده اید؟")، و نسبت به جوهر اطلاعاتی که به شما داده می شود، دقیق تر باشید.
مطالعه ی موردی
در این جا دو شیوه ی متفاوت برای بیان یک روایت واحد وجود دارد:
گزارش پرونده ی ١- جوهر مطلب:
خوزه تورس، ٢٣ ساله چنین گزارش می دهد که در ٢٣ ژانویه ی ١٩٩٩ دستگیر شد و به پاسگاه پلیس انیتاون سنترال برده شد و سپس در ٢٥ ژانویه بدون اتهام آزاد شد. او ادعا می کند که به هنگام بازداشت پیوسته به سرش ضربه زده شد و در یک مورد هم به هنگام بازجویی، ماموران ناشناسی به او شوک الکتریکی وارد کردند.
گزارش پرونده ی ٢- با جزئیات:
خوزه تورس، ٢٣ ساله، گزارش می دهد که در ساعت ٥ صبح ٢٣ ژانویه ١٩٩٩ در خانه اش دستگیر شد و او را به پاسگاه پلیس انیتاون سنترال بردند که در ساعت ٧ صبح به آن جا رسید. او را تنها در سلولی واقع دریک زیرزمین رها کردند که نه پنجره ای داشت و نه توالت، و مملو از موش بود. تقریبا چهارساعت بعد دو مامور با لباس شخصی او را از سلول اش بیرون آوردند و به طبقه ی سوم و دفتری بردند که در سمت راست یک راهروی دراز قرار داشت. اثاثیه ی این دفتر شامل سه صندلی فلزی و پلاستیکی خاکستری رنگ، یک میزچوبی و سه قفسه ی فلزی و خاکستری رنگ مخصوص نگهداری پوشه بود، هم چنین یک فرش کوچک قهوه ای رنگ و پنجره ای کوچک با پرده های کرکره ای بسته که روبه روی در قرارداشت. تقویمی با تصاویری از اتومبیل ها نیز بر دیوار سمت چپ در آویخته شده بود. یکی ازماموران ریش داشت و موی سرش به طور غیرمعمول کوتاه و فردار بود. مامور دیگر عینک داشت و بالای ابروی راست اش جای زخم کوچک مثلثی شکلی وجود داشت وسیگار می کشید. طی بازجویی ماموری که ریش داشت، مامور دیگر را که جای زخم داشت، "سارگه" خطاب می کرد.
خوزه را دو ساعت در آن دفتر نگه داشتند. طی این مدت ماموری که جای زخم بر صورت داشت پیوسته از او اطلاعاتی در مورد عملیات مواد مخدر در انیتاون می پرسید. و هنگامی که خوزه اظهار می داشت که چیزی درمورد باند مواد مخدر نمی داند، این مامور که دستان او را از پشت با دستبند بسته بود، پیوسته با یک دفترچه تلفن زردرنگ به سر او ضربه می زد، او این دفترچه را از روی قفسه ی پوشه ها برداشته بود.
خوزه را به همان سلول قبلی برگرداندند. هجده ساعت بعد، بار دیگر دو مامور با لباس شخصی او را بیرون آوردند. یکی از ماموران دیروزی بود که جای زخم بر چهره داشت. مامور دیگر موی کوتاه و روشن و صدای بسیار کلفتی داشت. آن ها او را به همان دفتر در طبقه ی سوم بردند. این بار ماموری که موی روشنی داشت از او خواست تا بلوزش را درآورد، و در همان حال که به روی صندلی نشسته بود به دستش دستبند زدند. همان مامور یک جعبه ی مستطیل شکل سیاه از کشوی سمت چپ میز بیرون آورد. ابعاد این جعبه ٧ در ٥ سانتی متری بود و در شاخک فلزی از یک سر آن بیرون زده بود. او آن را به نوک سینه ی سمت راست خوزه نزدیک کرد و دکمه ای را فشار داد. خوزه صدای زنگ داری شنید و درد شدید در همان ناحیه احساس کرد. این عمل سه بار تکرار شد. و در همان زمان که او هم چنان در آن دفتر بود، افسری که جای زخم بر صورت داشت دوباره از او در مورد باند مواد مخدر انیتاون و محموله ی بزرگ هروئین که قرار بود هفته ی بعد برسد، پرسش کرد. خوزه بدون اتهام در ٢٥ ژانویه آزاد شد.
هنگامی که ماریا، نماینده ی سازمان غیردولتی، در ٢٨ ژانویه با او در خانه اش مصاحبه کرد، توانست دو جای سرخ رنگ به ابعاد ٨ میلی متر را در اطراف نوک سینه سمت راست خوزه مشاهده کند، هم چنین کبودی زرد و بنفش رنگی به صورت دایره ای شکل دورمچ دستان او قابل رؤیت بود. خوزه هم چنین نواحی وسیعی از کبودی را در قسمت تحتانی پشت اش و ورم کردگی قابل توجهی را در نزدیکی های کلیه نشان داد. وی هم چنین به هنگام ادار کردن از درد شکایت داشت، از سردرد پیوسته و صدای زنگ در گوش اش نیز می نالید. به هنگام شرح این واقعه به نظر عصبی می آمد، دور چشمانش کبود بود، پیوسته جایش را تغییر می داد و به رغم هوای معتدل احساس سرما می کرد.
گزارش یگ، گزارشی غلط یا نادرست نیست- صرفا فاقد جزئیات است. با این حال این جزئیات برای دنبال کردن بسیاری از اقدامات عملی ممکن، کلید اصلی است. اگر به گزارش ١ توجه کنید، در می یابید که این گزارش دارای عناصر اصلی برای ادعا در مورد شکنجه است (قربانی؛ عاملی در ارتباط با مقامات؛ سوءرفتار)، اما تشریح سوءرفتار بسیار اندک است و اشاره ی چندانی به این که عوامل چه کسانی هستند و چگونه می توان ادعای اعمال شکنجه را تقویت کرد، وجود ندارد. و این امر انجام هر اقدام جدی ای را در مورد این ادعا دشوار می کند. از سوی دیگر، گزارش ٢ بسیار دقیق و روشنگرانه است و امکانات و فرصت های بسیاری برای تقویت ادعا فراهم می آورد. این گزارش علاوه بر ارائه ی عناصر اصلی برای تایید ارتکاب شکنجه حاوی مطالب زیر نیز هست:
پرسش های ماریا
کجا دستگیر شدید؟
چه وقت دستگیر شدید؟
-من در ٢٣ ژانویه دستگیر شدم
چه وقت به پاسگاه پلیس رسیدید؟
پس از رسیدن به آن جا به کجا برده شدید؟
کس دیگری جز شما در آن سلول بود؟
آیا هیچ پنجره ای در سلول بود؟
آیا امکانات توالت در سلول بود؟
وضعیت بهداشتی سلول چگونه بود؟
چه زمانی این اتفاق روی داد؟
کجا این اتفاق روی داد؟
چگونه شما را به آن جا بردند؟
آیا به طبقه ی بالا رفتید یا پایین؟
چه کسی شما را به آن جا برد؟
آن ها چه شکلی بودند؟
آیا متوجه چیز غیرعادی در آن ها شدید؟
آن دفتر چه ظاهری داشت؟
آیا اثاثیه داشت؟
آیا در مورد آن متوجه چیز خاصی شدید؟
وقتی به آن جا رسیدید دقیقا چه روی داد؟
آیا آزادانه می توانستید این سو وآن سو بروید؟
گفتید که شما را زدند- چه کسی این کار را کرد؟
آیا برای زدن شما از چیزی استفاده می کردند؟
آیا متوجه شدید که آن وسیله را از کجا برداشتند؟
آیا به شما چیزی می گفتند یا از شما پرسش می کردند؟
می توانید به یاد آورید که در مورد چه چیزی از شما سوآل می کردند؟
چه مدت در آن جا به سر بردید؟
پس از آن شما را به کجا بردند؟
چه زمانی این امر اتفاق افتاد؟
کجا این اتفاق افتاد؟
چه کسی شما را به آن جا برد؟
هنگامی که به آن جا رسیدید چه اتفاقی افتاد؟
آیا آزادانه می توانستید این سو و آن سو بروید؟ پرسش ها؟
بعدا چه اتفاقی افتا؟
این جعبه چه شکلی داشت؟
او با آن جعبه چه کار کرد؟
دقیقا با آن جعبه به کجای بدن شما ضربه وارد شد؟
او[مامور] سپس چه کار کرد؟
آیا شما چیزی شنیدید یا احساس کردید؟
چندبار این کار تکرار شد؟
آیا به شما چیزی می گفتند یا از شما چیزی می پرسیدند؟
آیا در نتیجه ی این کار نشانه ای بر جای مانده است؟
ناراحت نمی شوید اگر نگاهی به آن ها بکنم؟
آیا اکنون در نتیجه ی این کار، دردی احساس می کنید؟
گزارش دوم می تواند به طریقی کامل تر هم بشود، هر چند که به دلایل بسیاری، گزارشی دقیق است. در این گزارش به شاهدان احتمالی اشاره ای نشده است- برای مثال، نمی دانیم که به هنگام دستگیری خوزه در خانه اش، کسی او را دیده است یا نه؟ توصیف شرایط بازداشت کلی است و می توان به جزئیات بیشتری اشاره کرد. در این گزارش اشاره به این مطلب نشده است که آیا خوزه اجازه داشته با وکیل یا خانواده اش ملاقات کند، آیا در هر مرحله از بازداشت تحت معاینه ی پزشکی قرارگرفته است، و آیا در مورد این سوءرفتار به هیچ مقام رسمی شکایت کرده است، هیچ اطلاعاتی نیز در مورد آن چه در فاصله ی میان دومین بازجویی و آزادی وی رخ داده است، وجود ندارد. مهم تر این که اگر دقت کنید متوجه می شوید که ماریا برخی مطالب را از قلم انداخته است. خوزه ساعت ٥ صبح دستگیر شده، اما ساعت ٧ صبح با پاسگاه پلیس رسیده است. از آن جا که ماریا بومی نیست، این پرسش به ذهن اش خطور نکرده که فاصله خانه ی خوزه تا پاسگاه پلیس چقدر بوده است. در واقع فقط سه خیابان. بنابر این در فاصله ی میان ٥ صبح تا ٧ صبح چه روی داده است؟ ماریا کلید دیگری را نیز نادیده گرفته است- ضرب دیدگی و کبودی پشت خوزه و ناحیه ی کلیه ها و شکایت او از درد به هنگام ادار کردن. حتی برای یک فرد عادی و غیرمتخصص نیز ارتباط برقرار کردن میان این علائم و گزارش خوزه از ضربه زدن به سرش و شوک الکتریکی به ناحیه ی سینه، جای پرسش دارد. و این که خوزه این رفتارها را به منزله ی تنها سوءرفتارهای اعمال شده بر وی در پاسگاه پلیس گزارش می دهد. به نظر می رسد که خوزه پیش از برده شدن به پاسگاه پلیس به محل دیگری برده شده و در آن جا به شدت مورد ضرب و شتم و مشت و لگد قرار گرفته است، به ویژه در ناحیه ی کلیه ها. با توجه به عدم هماهنگی زمانی معلوم می شود که سوءرفتار دیگری نیز در کار بوده است، اما خوزه یا ذکر آن را از یاد برده یا در مقایسه با آن چه در پاسگاه پلیس بر سرش آمده، آن را کم اهمیت تلقی کرده است. ماریا باید در مراحل اولیه ی مصاحبه، پرسش های دقیق تری طرح می کرد، به عبارتی این پرسش را طرح می کرد که در پاسگاه پلیس چه روی داد و نه این که بعد از این که او را از خانه بردند چه روی داد، یا این که صرفا بپرسد که بعدا چه روی داد.
محیط های خاص
نمونه ها و پرسش هایی که در بخش قبل و برمبنای اطلاعاتی الگووار ارائه شد، صرفا سوءرفتار را در اماکن پلیس و در زندان های کوتاه مدت رسمی بررسی می کند، چرا که اظهارات و ادعاهایی که در این موارد دریافت می شوند رایج ترین و شایع ترین نوع این ادعاها هستند. هر چند که اکثر رهنمودها و عناصر کلی برای دیگر محیط ها نیز کاربرد دارند، اما باید بدانید که همه ی آن ها به جا و مناسب نیستند. هنگامی که خود را مهیای بازدید از نوع دیگری از زندان می کنید، یا مهیای مصاحبه ای می شوید که به محیط دیگری جدا از محیط توصیف شده ی قبلی ربط دارد باید در مورد تفاوت های نحوه ی پرسش گری تامل کنید. نمونه هایی از مراکز مربوط به بازداشت بلند مدت می تواند شامل زندان ها (هم برای زندانیان محکوم و هم متهم)، مکان هایی که زندانیان در انتظار محاکمه در آن به سر می برند (و گاهی برای مدتی بسیار طولانی) و زندان های مخصوص نگهداری کودکان باشد. در چنین مراکزی اگر توجه شما به رفتارهای درون چنین نهادهای جلب شود (به جای وقایعی که پیش اززندانی شدن روی داده است)، بعید است که به مسائل مربوط به دستگیری و آدم ربایی بپردازید. در عوض، لازم است تا پرسش های دقیقی در مورد شرایط زندان، نظام حاکم بر آن، ارتباط میان نگهبانان و سوءرفتار طرح کنید. با توجه به این وضعیت، نوع پرسش های شما باید شبیه پرسش های ماریا باشد، پرسش هایی در این مورد که پس از بردن خوزه از سلول اش چه روی داد. شما باید در مورد امکان سوءرفتار گروهی، یا توسل افراطی به زور یا خشونت در واکنش به مسائل انضباطی ای چون شورش نیز آماده باشید.
هم چنین نباید فراموش کنید که نهادهایی هم چون زندان، منبع اصلی اظهارات و ادعاهای مربوط به رویدادهایی است که پیش اززندانی شدن روی داده اند، به ویژه سوءرفتار پلیس. این امر به ویژه در مورد زندانیان تازه وارد صدق می کند، چرا که این نخستین بار است که آنان به حد کافی احساس امنیت می کنند تا در مورد تجارب شان صحبت کنند.
در محیط های مراقبتی غیرتنبیهی نظیر خانه ی سالمندان، مراکز نگهداری کودکان یا مراکز روانی، بار دیگر کانون توجه شما باید شرایط و محیط های کلی مربوط به کادر سرپرستی و سوءرفتارها باشد. در چنین محیط هایی، سوءرفتار ممکن است به شکل سوءرفتارهای جسمی یا جنسی باشد، اما شاید شامل شکل های متنوعی از سوءرفتارهای روانی نیز باشد. به یاد داشته باشید که بهترین شیوه ی مصاحبه با کودکان، استفاده از فردی است که دست کم تجاربی در کار با کودکان دارد. روش رایج درمورد اکثر مراکز روانی که بسیار هم مجادله برانگیز است، استفاده از لباس های مهارکننده برای افراد مقیم در چنین مراکزی است.
در مراکز نظامی، مسائل ممکن است از نظام انضباطی که اغلب بسیار سختگیرانه است، ناشی شود. در چنین مواردی این احتمال وجود دارد که شما ادعاهای مربوط به تنبیه هایی را بررسی کنید که سوءرفتار تلقی می شود، نظیر حبس انفرادی یا محرومیت از برخی مزایا، به یاد داشته باشید که نه فقط در مورد خود تنبیه، نحوه ی اجرای آن، مدت آن، دفعات آن و غیره تحقیق کنید، بلکه در مورد فرآیندی که چنین تنبیه ها و تدابیر انضباطی را تعیین کرده است نیز تحقیق کنید. علت محتمل دیگر این کار شاید تسامح رسمی نسبت به قلدری درنیروهای مسلح باشد که در برخی موارد به سوءرفتار می انجامد. به ویژه در این مورد اهمیت دارد که جزئیات ثبت شود، جزئیاتی مربوط به شکل دقیق این قلدری، دفعات و شدت آن، تعداد افرادی که در این کار سهیم بودند، گستره ی اعمال آن، اثرات فیزیکی و روانی ای که بر قربانی به جا گذارده است و هر گونه نشانی از تسامح رسمی نسبت به این رفتار.
در بازداشتگاه های اتباع خارجی، مسئله شاید از سوءرفتار نسبت به خارجی ها از سوی مقامات محلی یا دیگر مقامات ناشی شده باشد (که کاملا به همان شیوه ای به آن پرداخت که به دیگر اشکال بازداشت کوتاه مدت پرداخته شد)، اما باید توجه بیشتری به روند اخراج افراد به کشورهایی مبذول شود که در آن ها خطر شکنجه شدن شان می رود. در چنین مواردی شما باید هر مرحله از اخراج را به دقت بررسی کنید و رونوشت هایی از تصمیم های مربوط به این اخراج را به دست آورید. هم چنین باید با افراد در مورد دلایل ترس شان از احتمال شکنجه شدن، گفت و گو کنید تا دلایل قانع کننده ای در جهت ممانعت از اخراج آن ها در دست داشته باشید. باید در مورد هر گونه شکنجه ی اعمال شده در مورد مصاحبه شونده یا خویشاوندان نزدیک وی و نیز تهدیداتی که به آن ها شده و هر گونه دلیل دیگری برای آن که نشان دهد فرد در معرض خطر است، نیز پرسش کنید. به یاد داشته باشید که باید بر خطر فعلی و نه خطر قبلی تمرکز کنید.
در مورد آدم ربایی ها، ناپدیدشدگی ها و اعدام های غیرقانونی، کلا قرار نیست که با خود قربانی مصاحبه کنید، بلکه بیش ازآن می توانید با اقوام یا آشنایان نزدیک او گفت و گو کنید. شما باید بیشتر به شرایط پیرامون ناپدید شدن فرد، شیوه ی کار آدم ربایان و به ویژه شناسایی شاهدان توجه کنید؛ شاهدانی که می توانند اطلاعاتی را نه فقط در مورد شرایط دستگیری، بلکه هم چنین در مورد شرایط دستگیری قربانی در آن زمان، ارائه دهند. محل پیدا شدن جسد قربانی اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که به کمک آن می توانیم نشانه های جراحت در بدن قربانی طی بازداشت را شناسایی کنیم.
به هنگام جمع آوری اظهارات و ادعاها در اردوگاه های پناهندگان و آوارگان داخلی باید ادعاهای مربوط به بدرفتاری های پیش از ورود به اردوگاه و نیز داخل اردوگاه را جمع آوری کنید. اهمیت بسیاری دارد که گزارشی دقیق در مورد عوامل وقایع ادعایی تهیه شود و باید در یافتن هویت آن ها بسیار دقیق و موشکافانه عمل کرد. این حکم هم چنین شامل ادعاها و اظهاراتی می شود که به مناطق جنگی مربوط اند.
مدارک
ارائه ی اطلاعات و ادعاهایی قوی و مستدل صرفا به معنای ارائه ی گزارش فرد ازآن چه به سرش آمده است، نیست. بلکه هم چنین متقاعد کردن دیگران از صحت این اطلاعات است. اهمیتی ندارد که فرد در مصاحبه تا چه حد به نظر شما صادق و قابل اعتماد می رسد، بلکه آن چه اهمیت دارد جمع آوری حداکثر مدارک مستدل و ممکن است. برای این کار چندین دلیل وجود دارد:
مدارک پزشکی
روش های فنی برای پرسنل پزشکی ای که معاینات جسمی یا روانی بر قربانیان ادعایی شکنجه انجام می دهند، در شماری از کتاب ها و کتابجه های تخصصی آمده است (به پیوست ٢ مراجعه کنید.) از همین رو ما در این کتاب به آن ها نمی پردازیم. با این حال، برای کسی که قصد دارد در مورد شکنجه یا سوءرفتار، اظهارات و ادعاهایی را گزارش دهد، لازم است تا نسبت به برخی موضوعات مطلع باشد، از جمله اهمیت مدارک پزشکی، مشکلاتی که عنوان می کند و برخی تدابیر بسیار اساسی ای که باید به منظور ثبت چنین مدارکی اتخاذ شوند، البته در صورتی که نتوان قربانی را برای معاینه نزد متخصص پزشکی برد.
مدارک پزشکی احتمالا مهم ترین نوع مدارکی است که می توانید به دست آورید، مدارکی که موجب تقویت گواهی شهود می شود. ندرتا مدارک پزشکی می توانند حکم قطعی صادر کنند (به عبارتی قطعیت شکنجه را ثابت کنند)، زیرا:
کاری که مدارک پزشکی می توانند انجام دهند، نشان دادن این نکته است که جراحات یا الگوهای رفتاری ثبت شده در مورد قربانی، با شکنجه ی توصیف شده هماهنگ است ( می تواند ناشی از آن باشد). وجود مجموعه ای از مدارک جسمانی و روانی منطبق با ادعاهای طرح شده ارزش کلی مدارک پزشکی را تقویت می کند.
چه معاینات جسمی و چه معاینات روانی باید از سوی پرسنل متخصص پزشکی انجام گیرد، و این صرفا به دلیل ضرورت وجود دانش فنی برای این کار نیست بلکه به این دلیل است که اگر قرار باشد این گزارش ها به دادگاه ارائه شوند لازم است که متخصصانی صلاحیتدار این گزارش ها را تهیه و تفسیر کرده باشند. با این حال نه به این معنا که شما علائم جسمانی یا رفتاری قابل توجهی را که طی مصاحبه متوجه شده اید، نباید ثبت کنید- برعکس این کار بسیار مفید است، به ویژه زمانی که امکان انجام معاینات فوری وجود نداشته باشد. طرح پرسش های دقیق از مصاحبه شونده و ثبت جزئیات نحوه ی رفتار با او درست به اندازه ی ثبت آثار جسمانی و روانی ارزشمند است، هم چنین صحبت با شاهدی نظیر همسر می تواند بسیار مفید باشد، به ویژه برای درک این مطلب که قربانی پس از شکنجه چه وضعیتی داشته و آیا تغییری در رفتارش مشاهده شده است یا خیر.
به هنگام جمع آوری مدارک پزشکی، این نکته اهمیت دارد که به تفاوت میان پزشکی درمانی (درمان کننده ی نشانه های بیمار) و پزشکی قانونی توجه شود. هدف از پزشکی قانونی تعیین علت و منشا جراحت ها است، و این حوزه از علم پزشکی، حوزه ای تخصصی است. در بسیاری از کشورها، هر دو نقش پزشکی درمانی و پزشکی قانونی را متخصصان بهداشت برعهده دارند، اما در صورت امکان بهتر است از کمک کسی بهره بگیرید که با مهارت های پزشکی قانونی با تفاوت های این دو آشنا باشد.
مدارک مربوط به وضعیت جسمی
اگر درست در همان زمان به پزشک دسترسی ندارید، لازم است مدارک قابل رؤیت مبنی بر سوءرفتار ثبت شود، البته صرفا پس از کسب رضایت از فرد و تصریح این نکته که شما پزشک نیستید و ممکن است نتوانید امکان درمان فوری را برای وی فراهم کنید. در بازداشتگاه هر گونه مشاهده ای طی مصاحبه ای کوتاه انجام می گیرد، حال آن که در فضای بیرون از بازداشتگاه شاید مصاحبه شونده بتواند تا حدودی لباس اش را درآورد و حرکت کند واین امکان که جزئیات دقیق تری ثبت شود، آسان است. علائم ظاهری ممکن است تنها ظرف چند روز پس از وارد شدن چراحت قابل رؤیت باشند، اما حتی درموارد تازه تر و اخیرتر هم لازم است که به دنبال علائم گشت. تا حد ممکن اطلاعات را ثبت کنید. به یاد داشته باشید که نبود جراحت قابل رؤیت به معنای عدم سوءرفتار نیست.
به موارد زیر توجه نشان دهید:
چگونه یافته های تان را ثبت کنید:
از این رهنمودها می توان در صورت معاینه ی یک جسد نیز استفاده کرد. در چنین مواقعی شرایط و موقعییت که جسد در آن پیدا شده، باید ثبت شود (برای مثال، در کجا قرار گرفته بود، نوع سطحی که روی آن قرار گرفته بود، این که آیا هوا بسیار سرد بود یا گرم، این که هوا یا محل قرار گرفتن جسد به طور محسوس مرطوب بوده است)، همه ی این ها می تواند به کارشناس پزشکی قانونی کمک کند تا تصمیم بگیرد که آیا این شرایط می تواند موجب پدید آمدن علائمی در جسد شده باشد یا خیر.
مدارکی مربوط به وضعیت روانی
حتی شدیدترین شکنجه ها (اگر ماهرانه اعمال شده باشند) ممکن است هیچ اثر جسمانی برجای نگذارند، اما آثار روانی عمیقی برجای گذارند. به ویژه هنگامی که قربانی تحت شکنجه های عمدی و روانی قرار گرفته باشد، نظیر حبس پیوسته یا انفرادی، تحقیرهای مذهبی یا جنسی یا تهدید به آسیب رساندن به خانواده ی قربانی]. هر چند که بررسی روانی فرد باید صرفا از سوی یک کارشناس انجام شود، اما مشاهدات یک فرد عادی (غیرحرفه ای) در مورد رفتار و برخورد قربانی به همراه اظهارات ذهنی او در مورد خودش (برای مثال، کابوس ها و افکار مبتنی بر خودکشی) باید مورد توجه قرار گیرد و بعدها از سوی یک کارشناس مورد تفسیر قرار گیرد. نشانه های زیر ممکن است مشهود یا از سوی مصاحبه شونده بازگو شده باشد. خواب ها یا یادآوری های گذشته می توانند منشا آن را نشان دهند. فکر کردن به رویدادهای دردناک که به طور سرسختانه ای در ذهن تکرار می شوند، برای مثال، با یادآوری خاطرات دردناک مکرر و مزاحم درمورد آن وقایع، خواب های عذاب آور و تکراری در مورد آن وقایع، رفتارها یا حساسیت های ناگهانی گویی که این وقایع دردناک تکرار شده اند(فلاش بک ها).
از آن جایی که اکثر نشانه های روانی، نشانه هایی ذهنی اند، به دست آوردن مدارک موثق از خانواده یا دوستان مفید خواهد بود، نظیر: "او فریادزنان از خواب می پرد و در طول شب عرق می کند، آن هم به همراه این کابوس که شکنجه می شود"، یا "خیلی زود از کوره درمی رود بیش از دستگیری آدم آرام و خونسردی بود"، یا "همیشه از عبور کردن از محلی که در آن جا دستگیر شده است اجتناب می کند."
اظهارات فردی که ادعانامه ای تسلیم کرده است
یک اظهارنامه ی کتبی که وقایعی را توصیف می کند و به امضای قربانی یا فرد دیگری که ادعایی را طرح کرده رسیده است، باید در هر جای ممکن، یعنی محیطی غیربازداشتی، تهیه شود. این اظهارنامه ی کتبی در تمامی شرایط ضروری نیست، اما در تمامی مراحل رسیدگی به افزایش وثوق و اعتبار ادعاها کمک می کند. به علاوه فقدان چنین اظهارنامه ی کتبی ای بر شیوه های در دسترس شما تاثیر می گذارد و شاید حتی مانع از شروع روند دادرسی شوند.
اظهارات باید به دقت وقایع شکنجه و وقایعی را که به شکنجه یا رویدادهای پس از آن منجر شده است، شرح دهد. برای چنین اظهاراتی هیچ قالب خاصی وجود ندارد، بلکه باید تا حد ممکن اطلاع دهنده باشد. نوع جزئیات که ترجیحا بهتر است درج شود، در بخش دوم فصل چهار آمده است.
لازم نیست که این اظهارات به دست خود فرد اظهار کننده نوشته شود- بلکه ممکن است از سوی مصاحبه گر نوشته شده باشد، یا ترجیحا تایپ شده باشد و سپس فرد آن را بخواند یا در صورت بی سواد بودن او برای وی خوانده شود تا وی آن را تصدیق و تایید کند. اما در هر حال باید امضا یا انگشت زده شود. اگر قرار باشد از این اظهارات در مراحل دادرسی استفاده شود، باید هم دارای امضا و درج تاریخ از سوی فرد اظهار کننده باشد و هم از سوی مصاحبه گر، و در صورت امکان یک شاهد نیز باید زیر این اظهارات را امضا کند و تاریخ بزند. سازمان ها معمولا به منظور ثبت این نوع اظهارات، پرسش نامه های خاصی دارند که اطلاعات لازم در آن ها قید شده است و به همین منظور از افرادی که ادعاهایی را طرح می کنند می خواهند تا این پرسش نامه را پر کنند.
مدارک مربوط به شاهد
از آن جایی که شکنجه اغلب در خفا صورت می گیرد، به دشواری می توان شاهدی بر آن یافت. و آن جایی هم که شاهدی باشد، معمولا از سخن گفتن از آن چه دیده است سرباز می زند، زیرا ممکن است عواقب این کار گریبانش را بگیرد، یا ممکن است یادآوری آن تجارب برای وی بسیار دردناک باشد. با این حال، آن جایی که شاهدانی باشند و بخواهند اظهاراتی در مورد آن چه دیده اند بیان کنند، این امر به طور قابل توجهی به اعتبار ادعاها و اظهارات می افزاید و نیز جزئیات جدیدی را طرح می کند که قربانی یا فرد اظهارکننده ممکن است قادر به ارائه ی آن ها نباشند. هم چنین می تواند به بازسازی ارتباط زمانی رویدادها و قرار دادن آن ها دربافت خاص خودش یاری رساند. هدف از اظهارات شاهد، کمک به درک دقیق آن چیزی است که روی داده است، و از همین رو باید تا حد ممکن دقیق باشد.
شاهدان مفید صرفا شاهدانی نیستند که شاهد شکنجه بوده اند.
مدارک و قرائن دیگر
هیچ فهرست پیشنهادی در مورد انواع دیگر مدارکی که تقویت کننده ی اظهارات باشد وجود ندارد. نوع مدرکی که می خواهید به آن توسل کنید تا حد زیادی بستگی به اظهاراتی دارد که درصدد اثبات شان هستید و لازم است که بنا به مورد تعیین شوند. شما باید بکوشید از یک سو مدرکی را که تقویت کننده ی موردی خاص است و از سوی دیگر مدرکی عینی ارائه دهید، مدرکی که بتواند به شما کمک کند تا نشان دهید که تا چه حد ادعاها و اظهارات با تصویر کلی مطرح شده هماهنگ هستند. لازمه ی این کار خلاقیت است و امکانات آن گسترده است. نمونه هایی از دیگر انواع مدارک شامل موارد زیر هستند:
چنین اطلاعاتی به راحتی در گزارش های سازمان های غیردولتی یافت می شود. اما ارزش این گزارش ها بسته به اعتبار سازمان مورد نظر متفاوت خواهد بود. گزارش هایی که قصد دارند تا در مورد وضعیت یک کشور هیاهو به راه اندازند، چندان ارزشی ندارند؛ در مورد گزارش سازمان های غیردولتی ملی نیز باید محتاط بود زیرا اگرچه آن ها برخورد نزدیکی نسبت به یک موقعیت دارند، اما در عین حال چندان بی طرف نیستند. البته اگر این ها تنها برخورد نزدیکی نسبت به یک موقعیت دارند، اما در عین حال چندان بی طرف نیستند. البته اگر این ها تنها گزارش های موجود باشند، باید آن ها را ارائه کرد. اما بهترین حالت این است که گزارش های سازمان های غیردولتی بزرگ بین المللی را انتخاب کنیم (البته در صورتی که چنین گزارش هایی موجود باشند) چرا که به دلیل دقت و اعتبارشان مورد احترام و تایید عمومی اند- و سپس به منزله ی مکمل، از گزارش های سازمان های غیردولتی کوچک تر و داخلی استفاده کنیم.
زيرنويس
به نقل از چگونه گزارش شکنجه را گزارش کنیم
مرکز حقوق بشر دانشگاه اسکس
از مجموعه انتشارات
Penal Reform International (PRSI)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر