غرضی را بهتر بشناسیم

اندازه حروف

۰۳/خرداد/۱۳۹۲ فریبرز سروش

هشت نامزد تایید صلاحیت شده، هریک در پست‌های مهم مدیریتی صاحب منصب بوده و هستند و بی شک نگاه آنان به مسایل مختلف از جمله حقوق شهروندی و حقوق بشر در شناخت بیشتر آنها موثر است.

هشت نامزد و هفتاد و پنج میلیون شهروند و یک صندلی ریاست. هر کدام  از این هشت نفر کاندیدا می‌توانند با توجه به اینکه رجل سیاسی هستند دستمایه‌ای برای یک گزارش با چند هزار کلمه و واژه باشد. اما در این میان نگاهی به سابقه‌ی هر کدام از این هشت نفر در حوزه‌های گوناگون از مهم‌ترین بخش‌هایی است که باید به آن پرداخته شود و طبیعی است که نگاه به عملکرد سیاسی و اقتصادی و همینطور برنامه‌هایی که برای آینده و در صورت نشستن روی صندلی ریاست دارند در صدر توجه رسانه‌هاست. اما خودنویس بنا دارد تا با نگاه به بخش مهم تری از سابقه‌ی نامزدها در معرفی آنان به جامعه به رسالت رسانه‌ای خود عمل کند. 

مجاهد خلق سابق، کمیته‌چی اول انقلاب، استاندار خوزستان و وزیر نفت و غیره

ابتدا باید دید محمد غرضی کیست؟ نامزدی که مدعی است می‌تواند ۵۵ میلیون رای مردم را جذب کند، تقریبا از هفت نامزد دیگر کمتر شناخته شده است و این روزها با تایید صلاحیتش توسط شورای نگهبان نامش دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. مسن‌ترها به خاطر می‌آورند که او وزیر نفت در دولت میرحسین و وزیر  پست و تلگراف و تلفن در دولت هاشمی بوده و بعد از اتمام دولت هشت ساله‌ی هاشمی دیگر خبری از او در پست‌های بالای مدیریتی کشور نبوده است و حالا با چه انگیزه‌ای وارد صحنه شده، توسط چه جریان و گروهی حمایت می‌شود و نکات تاریک و روشن مدیریتی وی چیست؟

محمد غرضی متولد۱۳۲۰ در شهر اصفهان است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهر گذرانده و در بیست سالگی روانه تهران می‌شود تا در رشته‌ی الکترونیک در دانشگاه تهران نام‌نویسی کند. او تا مقطع فوق لیسانس در دانشگاه تهران ادامه می‌دهد و سپس در سال ۱۳۴۷ برای برای اخذ مدرک دکترای انتقال و توزیع نیرو راهی فرانسه می‌شود.

در فرانسه با گروه‌های سیاسی که بر ضد نظام پادشاهی فعالیت داشتند آشنا می‌شود و به سازمان مجاهدین خلق گرایش پیدا می‌کند و در بازگشت به ایران نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد تا اینکه در سال ۱۳۵۰ به همراه ۶۸ تن دیگر دستگیر و در دادگاه نظامی به سه سال حبس محکوم می‌شود.

در زندان، غرضی با گروه‌های مذهبی آشنا و بعد از آزادی از زندان روانه نجف اشرف می‌شود، به عبارتی او از سال ۱۳۵۵ تا دوازده بهمن ماه ۱۳۵۷ و بازگشت از نوفل لوشاتو همراه آیت الله خمینی بود و در زمره حلقه نزدیکان وی به شمار می‌رفت.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در تشکیل و راه اندازی و تاسیس چند نهاد مهم انقلابی نقش ایفا کرد. از جمله این نهادها می‌توان اشاره کرد به تشکیل کمیته انقلاب اسلامی، عضویت در شورای دوازده نفره‌ی تاسیس سپاه پاسداران و همینطور کمیته امداد امام خمینی. علاوه بر اینها، غرضی در سمت‌های دیگری نیز در سال‌های نخست پیروزی انقلاب حضور داشت، از مسوولیت‌های گوناگون در سپاه پاسداران گرفته تا استانداری کردستان و استانداری خوزستان و نمایندگی مردم اصفهان در اولین  دوره مجلس شورای ملی.در ماه‌های اول انقلاب، دستگیری فرزند آیت‌الله طالقانی توسط غرضی، باعث شد خوانندگان روزنامه‌ها با این «پاسدار» بیشتر آشنا شوند. این اقدام با واکنش تند آیت‌الله طالقانی و شورای انقلاب مواجه شد. بعد از ترور محمد علی رجایی و محمد باهنر، سید علی خامنه‌ای به عنوان رییس جمهوری برگزیده شد و در این زمان بود که وی موظف بود تا برای نخست وزیرش از مجلس رای اعتماد بگیرد. نخستین فردی که خامنه‌ای به مجلس معرفی کرد علی اکبر ولایتی بود که مجلسیان به وی رای اعتماد ندادند، پس از آن محمد غرضی برگزیده شد تا مسوولیت نخست وزیر را بر عهده بگیرد اما نمایندگان با ۸۰ رای مخالف و ۴۴ رای ممتنع مانع احراز این پست توسط وی شدند و در مقابل میر حسین موسوی که از او به عنوان «نخست وزیر امام» یاد می‌شود با اکثریت قاطع از مجلس رای اعتماد گرفت.

در دولت میر حسین، غرضی به عنوان وزیر نفت انتخاب شد و بعد از چهار سال وزارت در نفت یعنی از سال ۱۳۶۴ به مدت دوازده سال و در سه دوره بر کرسی وزارت پست و تلگراف و تلفن تکیه زد.

هاشمی رفسنجانی در خاطراتش اشاره کرده زمانی که غرضی وزیر نفت بود امام به او پیغام می‌دهد اگر نمی‌توانی نفت را بفروشی کس دیگری را برای وزارت نفت نصب خواهم کرد.

از طرفی می‌توان غرضی را مرد اولین‌ها نیز برشمرد، اولین دوره مجلس، اولین استاندار خوزستان در زمان جنگ، اولین گروه تشکیل دهنده سپاه و کمیته انقلاب و کمیته امداد امام خمینی و نیز اولین فردی که در ایران موبایل به دست گرفت و تکنولوژی آن را وارد کرد. بعد از آن غرضی در اولین دوره‌ی شورای شهر تهران نیز در لیست اصلاح‌طلبان و کارگزاران وارد شد. 

نکته‌ای که در سابقه حقوق بشری و نگاه غرضی به آزادی دریافت اطلاعات نهفته است، مربوط به مخالفتش با طرح ممنوعیت تولید، نصب، نگهداری و فروش اداوات گیرنده های ماهواره‌ای است. عده‌ای بر این باور بودند که چون وزارت تحت فرمان غرضی این ادوات را تولید می‌کند و در صورت عدم ممنوعیت، می‌توانست سود سرشاری نصیب دستگاه کند، با طرح ممنوعیت مخالفت کرده است. مدتی بعد یعنی در اواخر دولت هاشمی نشریه‌ای به نام صبح که به صورت هفته نامه و توسط سردبیر اسبق روزنامه کیهان- مهدی نصیری منتشر می‌شد در مطلب مفصلی مدعی شد که در وزارت پست و تلگراف و تلفن فساد اقتصادی چنان ریشه دوانده که دامان وزیر نیز از آن آلوده شده است. بعد از اینتشار این مطلب غرضی به عنوان وزیر از هفته نامه صبح و نویسنده مطلب یعنی مهدی نصیری شکایت کرد و به همراه چهل و دو نفر از معاونان و مدیران وزارتخانه به صورت جمعی در دادگاه حاضر شد. قاضی و هیات منصفه بعد از شنیدن حرف‌های نصیری دلایل او را قانع کننده دانست و اعلام شد که نویسنده و نشریه مطلب خلاف واقع منتشر نکرده و به همین دلیل جرمی مرتکب نشده تا محکوم شود، اما به خاطر انتشار یک کاریکاتور از وزیر نشریه به پرداخت ۳۰۰ هزار تومان جریمه نقدی محکوم شد. نکته‌ی جالب توجه در این ماجرا اما نه محکوم شدن نشریه که محکوم نشدن وزیر بود. چرا که بر اساس رای دادگاه هفته نامه صبح از اتهام نشر اکاذیب در مورد فساد در وزارت تبرئه شد و این به معنای آن بوده که فساد اقتصادی در وزارتخانه وجود دارد، با این حال هیچگاه پرونده‌ای برای رسیدگی به این فساد در دادگاه یا سازمان بازرسی کل کشور گشوده نشد و همین موضوع از مصادیق بارز اعمال قدرت و رابطه و رانت خواری حکایت دارد.

ساخت و توسعه فرودگاه پیام هم باعث خبرساز شدن غرضی در دهه هفتاد شد، اما تشکیل پرونده‌ای در سال ۸۲ در ارتباط استفاده از این فرودگاه برای قاچاق کالا، باعث شد استفاده‌های چندگانه این فرودگاه از زمان تاسیس مورد توجه مقام‌های قضایی قرار گیرد.

از سوی دیگر و به گفته مرتضی نبوی مدیر مسوول روزنامه رسالت، در زمان نخست وزیری میرحسین موسوی، غرضی به همراه شش نفر دیگر از مخالفان جدی سیاست تمرکز اقتصادی دولت به خاطر شرایط ویژه کشور بودند. مرتضی نبوی در این مورد گفته است که این گروه از پشتوانه فکری جامعه روحانیت مبارز برخوردار بوده و در جلسات مداوم و مشترک با برخی از اعضای جامعه روحانیت شرکت می‌کرده، این هفت نفر عبارت بودند از علی اکبر پرورش، محسن رفیق دوست، حبیب‌الله عسگر اولادی، احمد توکلی، علی اکبر ولایتی، مرتضا نبوی و محمد غرضی. برآیند جلسات می‌شود روزنامه رسالت که با روی‌کردی انتقادی به عملکرد دولت شکل گرفت و زمانی به جای روزنامه کیهان حکم توپ‌خانه اصول‌گرایان رادیکال را داشت در نگاهی گذرا به این اسامی در می‌یابیم که غالبا از افرادی هستند که در سال‌های بعد بیشتر به فعالیت اقتصادی در کنار مناصب سیاسی خود پرداخته‌اند.

بعد از پایان دوره‌ی دوازده ساله وزارت مهندس غرضی مدتی هم در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین بر صندلی ریاست تکیه زد و معلوم نشد که چرا این پست راحت و بدون دردسر و علمی را ترک کرد.گفته می‌شود محمد غرضی، مدرک کارشناسی مهدی هاشمی رفسنجانی را بعد از بازگشت فرزند سردار سازندگی از استرالیا، بدون آنکه مهدی واحدها را گذرانده باشد، صادر می‌کند. لطفی که نصیب شریک مهدی نشد.

او هم اینک بعد از گذشت سالها دوری از عالم سیاست و در حالی که مدعی است نه پولی برای تبلیغات دارد و نه ستادی وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شده و گفته است که به خاطر برنامه خاصی که دارد، یعنی تشکیل دولت ضد تورم، رای ۵۵ میلیون ایرانی را خواهد گرفت. ادعای بزرگی هیچ گاه عملی نخواهد شد زیرا بر اساس آمار تعداد واجدین شرایط رای در ایران چهل و شش میلیون نفر اعلام شده است. حال مهندس چگونه می‌خواهد پنجاه و پنج میلیون رای بگرید جای سوال است!