آلنده با اسلحه‌ای که فیدل کاسترو به او هدیه داده بود، خودکشی کرد

آلنده؛ خودکشی با اسلحه کاسترو

ایرانی: «راه من از اینجا به گورستان ختم می‌شود.» این را سالوادور آلنده در اولین جلسه هیات دولت در سال ۱۹۷۰ گفت؛ سه سال بعد در ۱۱ سپتامبر سال ۱۹۷۳ کودتاچیان به رهبری ژنرال آگوستو پینوشه به کاخ ریاست جمهوری شیلی یورش بردند، یورشی که هم بر عمر دولت سوسیالیست شیلی مهر پایان زد و هم بر عمر رئیس دولت. اما تحقیقاتی که پس از ۳۸ سال با نبش قبر آلنده انجام شد، معمای مرگ او را از پرده ابهام به‌درآورد. او برخلاف آنچه تاکنون تصور می‌شد نه در جریان حمله کودتاچیان و اصابت توپ به کاخ ریاست جمهوری که بر اثر خودکشی جان باخته است.

گزارش‌ها و عکس‌های به جا مانده از کودتای شیلی نشان می‌دهند، آلنده برای دفاع از کاخ ریاست جمهوری شخصا اسلحه در دست گرفته و همراه با محافظان و نظامیان طرفدار دولت در برابر کودتاچیان مقاومت کرده است. با بمباران کاخ و هجوم تانک‌ها، اقامتگاه آلنده توسط نیروهای پینوشه تسخیر و دوران ۱۷ ساله‌ سلطه‌ دیکتاتوری بر شیلی آغاز شد.

به گزارش دویچه وله، پزشکانی که جسد رئیس جمهور وقت شیلی را معاینه کردند علت درگذشت او را خودکشی اعلام کرده بودند، این تشخیص از سوی برخی از همکاران و مشاوران نزدیک او که در زمان کودتا در کاخ حضور داشتند نیز تایید شده بود. با این همه بسیاری از طرفداران سالوادور آلنده خودکشی او را هرگز باور نکردند و بر قتل او به دست کودتاچیان اصرار داشتند.

خشونت حکومت پینوشه زمینه‌ مناسبی فراهم می‌کرد تا روایت قتل رهبر حزب سوسیالیست شیلی برای عده‌ای باورپذیر باشد. بنابر گزارش‌ها تا سال ۱۹۹۰ که کودتاچیان بر سر قدرت بوده‌اند بیش از ۳۰۰۰ نفر از مخالفان به قتل رسیدند و ده‌ها هزار نفر زندانی و شکنجه یا مجبور به مهاجرت شدند. پس از گذشت ۲۱ سال از پایان دوران پینوشه هنوز بسیاری از پرونده‌های نقض حقوق بشر و جنایت‌هایی که در دوران او انجام شده، مفتوح است. دستگاه قضایی شیلی از ابتدای سال جاری میلادی بررسی مجدد حدود ۷۳۰ پرونده مربوط به سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰ را آغاز کرده است که یکی از این پرونده‌ها مربوط به چگونگی مرگ آلنده بوده است.

مقام‌های قضایی شیلی دو ماه پیش مجوز نبش قبر آلنده را صادر کردند تا گروهی از کار‌شناسان شیلیایی و بین‌المللی علت درگذشت او را بررسی کنند؛ بررسی بقایای جسد آلنده در پزشکی قانونی نشان می‌دهد که وی در جریان حملۀ نیروهای پینوشه به کاخ ریاست جمهوری این کشور موسوم به «لا مونِدا»، با قرار دادن «کلاشینکف ‌ای. کی. ۴۷» زیر چانۀ خود و شلیک گلوله، به زندگی‌اش پایان داده است. به گفتۀ دوستان و نزدیکان سالوادور آلنده، این اسلحه هدیۀ فیدل کاسترو رهبر انقلاب کوبا بوده است.

به گزارش یورونیوز، ایزابل آلنده، دختر رئیس جمهور سرنگون شدۀ شیلی به خبرنگاران در سانتیاگو گفت: «پدرم به دلیل شرایط دشواری که در آن قرار داشت، تصمیم گرفت خودکشی کند، پیش از آنکه نیروهای پینوشه او را تحقیر کنند.»

دولت آلنده از نخستین روزی که قدرت را در دست گرفت با مخالفت شدید راست‌گرایانی روبرو بود که از سوی آمریکا حمایت می‌شدند. او را نخستین رئیس دولت چپ‌گرایی می‌خوانند که با انتخابات قدرت را در دست گرفته است. برنامه‌های آلنده برای تبدیل شیلی به یک کشور سوسیالیستی در داخل و خارج از کشورش مورد مناقشه بود. راست‌گرایان آلنده را متهم می‌کردند که درصدد بود با تغییر قانون اساسی اختیار همه‌ امور را شخصا در دست بگیرد.

اندکی پیش از کودتا شماری از نمایندگان مجلس با صدور قطعنامه‌ای رئیس دولت را نقص کننده قانون اساسی معرفی کردند. دادگاه عالی شیلی نیز آلنده را متهم کرده بود قوانین را نقص می‌کند و جلوی اقدام‌های قانونی پلیس را می‌گیرد. نزدیکی آلنده با کشورهای کمونیستی منطقه نیز بر بدبینی‌ها نسبت به برنامه‌های او می‌افزود.