یوگرافی کوتاهی از قهرمان انقلابی و اسطوره مکزیکی، گریلا و آنارشیست، املیانو زاپاتا

۶ دی گنجه آنارشیستی

امیلیانو زاپاتا سالاسار در هشتم اوت ۱۸۷۹ (۱۷ مرداد ۱۲۵۸ خورشیدی) در ایالت مرکزی مورلوس در روستایی به نام آننکویلکو (که امروزه آیالا نام دارد) از گابریل ساپاتا و کلئوفاس سالاسار به دنیا آمد.
در آن زمان رژیم دیکتاتوری دیاس بر مکزیک حکومت می کرد که در سال ۱۸۷۶ (۱۲۵۴ خورشیدی) به قدرت رسیده بود. خانواده زاپاتا از اوضاع مالی متوسطی برخوردار بود اما در این بین توانسته بود با مقاومت در برابر شرایط سخت اجتماعی، استقلال خود را حفظ نماید. 

او یکی از رهبران برجسته انقلاب مکزیک علیه رژیم دیکتاتوری پورفیریو دیاس به شمار می آید که در سال ۱۹۱۰ آغاز شد. زاپاتا تشکیل دهنده و رهبر یک نیروی مهم انقلابی بود که در طول انقلاب مکزیک با نام “ارتش آزادی بخش جنوب” شناخته می شد٬ و نقش موثری در جریان انقلاب ذاشت که زاپاتا به یکی از قهرمانان ملی مکزیک بدل شد و به همین دلیل جنبش انقلابی (ارتش رهایی‌بخش ملی زاپاتیستا) که در سال ۱۹۹۴ میلادی (۱۳۷۲ خورشیدی) از ایالت چیاپاس٬ مکزیک آغاز شد را به احترام اوزاپاتیستا می خوانند.

او در سن ۳۰ سالگى به فرماندهى نیروهاى دفاعى روستا منصوب شد و او را به سخنگو و نماینده هم ولایتى هایش بدل کرد.او اصالتاً از دو نژاد اسپانیایى و آمریکاى لاتین بود و مکزیکى خالص به حساب نمى آمد خیلى زود براى احقاق حقوق مهاجران هندى وارد بحث و جدل و در نهایت درگیرى شد.

سرخپوستان بومی مکزیک زاپاتا را مصلح جامعه خود می دانستند. اودر اواخر سال ۱۹۱۰میلادی با شعار آزادی و زمین سلاح را بدست گرفت و با لشکر ی از سرخپوستان حق طلب وآزادی خواه به تصرف اراضی غصب شده مردم پرداخت .زاپاتا هنگامیکه فرانسیسکو مادروریس جمهور مکزیک را اصلاحگر می دانست ازاو حمایت میکرد اما زمانیکه برنامه اصلاحی خود را اعلام کرد با مخالفت و کار شکنی مادرو روبرو شد به همین علت ، برای دفاع از برنامه اصلاحات ارضی خود برضد مادرو قیام کرد و اراضی وسیعی را به نفع مردم از دست غاصبان خارج ساخت ولی دشمنان متحد زاپاتا عاقبت با حیله و نیرنگ او رابه قتل رساندند.

زاپاتا در برخی زمینه ها تحت تاثیر آنارشیستی از شمال مکزیکو بود بنام ریکاردو فلورس ماگون. تاثیر موگان بر زاپاتا در نقشه و طرح زاپاتیستی دآیالا دیده میشود، اما بیشتر در شعار زاپاتیستی ” زمین و آزادی”، که معروفترین کار موگان هست به چشم میخورد. معرفی زاپاتا به آنارشیسم از طریق معلمی محلی صورت گرفت بنام اوتیلیو مونتانو، کسیکه کارهای پیتر کروپوتکین و فلورس ماگون را به زاپاتا معرفی کرد در زمانیکه زاپاتا مشغول مشاهده تلاشهای دهقانان برای زمین بود و بدانها پیوست.

در سال ۱۹۱۶ میلادی (۱۲۹۴ خورشیدی) ونوستیانو کارآنسا، با اینکه در طول انقلاب با زاپاتا همکاری و از او استفاده کرده بود، “پابلو گونزالس” که ظالم ترین ژنرال او بود به دنبال امیلیانو ساپاتا فرستاد تا به قول کارآنسا یک بار برای همیشه کار ساپاتا را یک سره کند. “پابلو گونزالس” به دنبال زاپاتا رفت و برای این کار شهرها و روستاهایی که فکر میکرد طرفدار زاپاتا هستند ویران کرد. با این حال زاپاتا موفق می شد فرار کند و دوباره به جنگ باز می گشت.

در سال ۱۹۱۹ میلادی (۱۲۹۷ خورشیدی)، زاپاتا با اینکه ژنرال “پابلو گونزالس” و سرهنگ “خسوس گواخاردو” با دقت در کمین او بودند توانست فرار کند. برای به دام انداختن زاپاتا، “گونزالس” از “گواخاردو” خواست وانمود کند که پشت به دولت کرده و میخواهد به ارتش زاپاتا بر علیه دولت بپیوندد. “گواخاردو” این پیشنهاد را قبول کرد و برای این که این فرار از دولت جدی قلمداد شود با همکاری “گونزالس” به یک پایگاه فدرال (دولتی) حمله کرد که به کشته شدن ۵۷ سرباز انجامید. زاپاتا پس از دیدن این کار خواست جلسه ای ترتیب دهد تا در مورد فرار “گواخاردو” با او سخن بگوید.

امیلیانو زاپاتا انقلابی آنارشیست مکزیک در تاریخ ۱۰ آوریل ۱۹۱۹ میلادی (۲۰ فروردین ۱۲۹۸ خورشیدی)  در آستانه ۴۰ سالگی در دامی که برای قتل او طراحی کرده بودند افتاد. در این روز “گواخاردو” برای این جلسه زاپاتا را به اسیندا د سن خوان  در شهر چینامکا  دعوت کرد. وقتی که زاپاتا وارد به مکان ملاقات شد مردان “گواخاردو” که در کمین بودند او را به گلوله بستند و کشتند.

زاپاتا برضد دیکتاتوری «دیاز» رئیس جمهور مکزیک، فساد اداری و قضایی، فئودالیسم و بی‌حق کردن هموطنانش به پا خاست و برای رسیدن به هدف سال‌ها مبارزه مسلحانه کرد.

زاپاتا می‌گفت: اگر به فساد و ظلم مهلت داده شود، به صورت عادت درخواهد آمد و همانند موریانه، وطن را از درون نابود خواهد کرد.

ظلم و ستم چیزی جز سلب حق دیگران و بی‌اعتنایی به انسانیت نیست. آموزش ایستادگی و دفاع از حق، بزرگ‌ترین تکلیف یک انسان است. به مردم باید آموخت که از حق طبیعی خود دفاع کنند.

کشاورز، کارگر و سرخپوست (بومی) چه گناهی کرده‌اند که نباید زمین، سواد، وسیله تولید و استفاده از استعداد خود را داشته باشند و زندگی کنند تا عمله عده‌ای انگشت​شمار باشند که چیزی بیشتر از آنها ندارند (و بهتر نیستند). پولدار شدن از جیب دیگران با توسل به تقلب بزرگ‌ترین گناه است و….

امیلیانو عضو انتخابی انجمن یک روستا بود. وی هنگامی که دید دولت به پیشنهاد‌های انجمن اعتنا نمی‌کند دست به مبارزه مسلحانه زد و اعلام داشت که مبارزه مسلحانه با دولتی که به واقعیات و حقوق اتباع توجه ندارد امری مشروع و منطقی است. با این فلسفه، در اندک زمانی بسیاری از کشاورزان و بومیان مکزیک از پیروان او شدند و دولت را وادار به غیرقانونی کردن فروش اراضی کشاورزی به بیگانگان، استرداد اراضی مصادره شده، تعدیل بهره مالکانه، دایر کردن آموزشگاه رایگان برای بی‌سوادان، درمان عمومی و بازنشستگی برای روستانشینان کردند و….
رادیکال شدن روز افزون زاپاتا و ترس از فراگیر شدن افکار او و وقوع انقلاب‌هایی در قاره امریکا نظیر آنچه در سال‌های پس از ۱۹۰۰ (عصیان‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۶) در روسیه روی داده بود باعث شد که نقشه توطئه قتل او طرح شود.