تایید رسمی نقش سیا در هدایت کودتای ۲۸ مرداد، پس از شصت سال
شش دهه پس از کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا "سیا" با انتشار اسنادی که به تازگی از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده‌اند، رسما به طراحی و اجرای این عملیات اعتراف کرده است.
از روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که دولت منتخب محمد مصدق با کودتا سرنگون شد، دقیقا ۶۰ سال گذشته و حالا سیا برای نخستین بار، روز دوشنبه (۲۸ مرداد ۱۳۹۲) با انتشار برخی از اسناد مرتبط با طراحی و اجرای این کودتا، مداخله آمریکا و بریتانیا برای تغییر سرنوشت ایران را تایید کرده است.
مجموعه نوشته‌ها به مناسبت شصتمین سالگرد ۲۸ مرداد
۲۸ مرداد، روزی مهم و تحول‌ساز در تاریخ معاصر ایران است؛ اسناد محرمانه‌ای که سیا منتشر کرده نشان می‌دهد که سرنگونی دولت محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران، در این روز تاریخی، عملیاتی بود موسوم به "تی‌پی‌آژاکس" (TPAjax) که توسط سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا طرح‌ریزی و اجرا شد؛ عملیاتی که پیامدهای آن در دهه‌های گذشته بارها گریبان طراحان و مجریانش را هم گرفته است.
این اسناد که با گذشت شش دهه سرانجام از طبقه‌بندی محرمانه سرویس اطلاعاتی آمریکا خارج شده‌اند، در آرشیو امنیت ملی آمریکا و نیز مجله "فارین پالیسی" منتشر شده‌اند. برای دیدن نسخه کامل این اسناد و اینفوگرافیک‌های مرتبط با آن می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.
این اسناد بر اساس قانون "آزادی دسترسی به اطلاعات" در ایالات متحده منتشر شده‌اند و بخشی از یک مجموعه سند و گزارش بزرگ‌تر به نام "نبرد ایران"اند که توسط تاریخ‌نگاران سازمان سیا و صرفا برای مصرف داخلی در اواسط دهه هفتاد میلادی تدوین شده است. این اسناد همچنین دربرگیرنده یادداشت‌های کرمیت روزولت است؛ یکی از مقامات ارشد سیا که در روزهای منتهی به کودتا در تهران به سر می‌برد.
۲۸ مرداد، روزی مهم و تحول‌ساز در تاریخ معاصر ایران است؛ اسناد محرمانه‌ای که سیا منتشر کرده نشان می‌دهد که سرنگونی دولت محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران، در این روز تاریخی، عملیاتی بود موسوم به "تی‌پی‌آژاکس" (TPAjax) که توسط سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا طرح‌ریزی و اجرا شد؛ عملیاتی که پیامدهای آن در دهه‌های گذشته بارها گریبان طراحان و مجریانش را هم گرفته است.
این اسناد که با گذشت شش دهه سرانجام از طبقه‌بندی محرمانه سرویس اطلاعاتی آمریکا خارج شده‌اند، در آرشیو امنیت ملی آمریکا و نیز مجله "فارین پالیسی" منتشر شده‌اند. برای دیدن نسخه کامل این اسناد و اینفوگرافیک‌های مرتبط با آن می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.
این اسناد بر اساس قانون "آزادی دسترسی به اطلاعات" در ایالات متحده منتشر شده‌اند و بخشی از یک مجموعه سند و گزارش بزرگ‌تر به نام "نبرد ایران"اند که توسط تاریخ‌نگاران سازمان سیا و صرفا برای مصرف داخلی در اواسط دهه هفتاد میلادی تدوین شده است. این اسناد همچنین دربرگیرنده یادداشت‌های کرمیت روزولت است؛ یکی از مقامات ارشد سیا که در روزهای منتهی به کودتا در تهران به سر می‌برد.
برگ‌های مهمی از تاریخ معاصر، پنهان در بایگانی‌های اطلاعاتی
این سند نخستین بار در سال ۱۹۸۱ منتشر شده بود، اما بخش‌های مهم آن از جمله بخش سوم موسوم به "اقدام پنهان" که در واقع تشریح عملیات کودتا است، به علاوه همه اشارات مستقیم به "تی‌پی‌آژاکس" که اسم رمز عملیات بود، در دسترس عموم قرار نگرفته بود. آن‌طور که در این بخش از سند آمده "کودتای نظامی‌ای که به براندازی دولت مصدق و کابینه جبهه ملی منجر شد، تحت هدایت سیا و به‌عنوان بخشی از سیاست خارجی ایالات متحده صورت گرفت."
عملیات کودتای ۲۸ مرداد در سطوح مختلف با همکاری عناصری در داخل ایران اجرا شد
تاریخ‌نگاران سیا نوشته‌اند که مخاطراتی نظیر "احتمال حمله شوروی"، ایالات متحده را متقاعد کرد که باید عملیات "تی‌پی‌آژاکس" را طرح‌ریزی و اجرا کند. این عملیات در سطوح مختلف اجرا، با همکاری عناصری در داخل ایران همراه بود تا با موفقیت به سرانجام رسید. بسیاری از ایرانیان، موفقیت سیا در اجرای این عملیات را خیانتی آشکار به پیشرفت طبیعی فرآیند دموکراتیزه شدن ایران می‌دانند.
مجله "فارین پالیسی" در حاشیه انتشار این اسناد آورده "سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا برای تحقق اهداف خود در اجرای کودتا، پروژه‌ای چندلایه و پیچیده را هم‌زمان به پیش بردند: استفاده از ماشین پروپاگاندای خود برای تخریب وجهه سیاسی محمد مصدق، رشوه دادن به برخی از نمایندگان وقت پارلمان ایران، سازماندهی نیروهای نظامی و در نهایت به راه انداختن راه‌پیمایی‌ها و اعتراضات خیابانی."
اولین تلاش برای اجرای کودتا علیه دولت مصدق با شکست مواجه شده بود، اما در نهایت در دومین باری که طرح آژاکس اجرا شد، سرنگونی دولت ملی دکتر مصدق را در پی داشت.
درخواست برای پایان دادن به محرمانگی همه اسناد مرتبط با کودتا
تا کنون کتاب‌ها و مقالات متعددی درباره این ماجرا و تاثیر آن در تاریخ و سیاست ایران منتشر شده و دو رئیس‌جمهور آمریکا (بیل کلینتون و باراک اوباما) هم با اشاره مستقیم به نقش‌آفرینی این کشور در کودتای ۲۸ مرداد، بابت اجرای آن از ملت ایران عذرخواهی کرده‌اند.
مجله "فارین پالیسی" در حاشیه انتشار این اسناد آورده "سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا برای تحقق اهداف خود در اجرای کودتا، پروژه‌ای چندلایه و پیچیده را هم‌زمان به پیش بردند: استفاده از ماشین پروپاگاندای خود برای تخریب وجهه سیاسی محمد مصدق، رشوه دادن به برخی از نمایندگان وقت پارلمان ایران، سازماندهی نیروهای نظامی و در نهایت به راه انداختن راه‌پیمایی‌ها و اعتراضات خیابانی."
اولین تلاش برای اجرای کودتا علیه دولت مصدق با شکست مواجه شده بود، اما در نهایت در دومین باری که طرح آژاکس اجرا شد، سرنگونی دولت ملی دکتر مصدق را در پی داشت.
درخواست برای پایان دادن به محرمانگی همه اسناد مرتبط با کودتا
تا کنون کتاب‌ها و مقالات متعددی درباره این ماجرا و تاثیر آن در تاریخ و سیاست ایران منتشر شده و دو رئیس‌جمهور آمریکا (بیل کلینتون و باراک اوباما) هم با اشاره مستقیم به نقش‌آفرینی این کشور در کودتای ۲۸ مرداد، بابت اجرای آن از ملت ایران عذرخواهی کرده‌اند.
عملیات موسوم به تی‌پی‌آژاکس توسط سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا دولت مصدق را سرنگون کرد
با این همه، هنوز ناشناخته‌های بسیاری پیرامون این کودتای بحث‌برانگیز وجود دارد. بریتانیایی‌ها از آمریکایی‌ها خواسته‌اند فقط اسنادی را منتشر کنند که در آن به نقش سازمان جاسوسی بریتانیا (MI6) در این کودتا هیچ اشاره مستقیمی نشده باشد. اسناد منتشرشده هم نشان می‌دهد که طرف آمریکایی به درخواست آنها عمل کرده است.
مدیر آرشیو امنیت ملی ایالات متحده از جامعه اطلاعاتی این کشور درخواست کرده که برای روشن شدن ابعاد این مساله تاریخی، همه اسناد موجود پیرامون آن را از طبقه‌بندی محرمانه خارج کنند و در دسترس عموم قرار دهند، چون به اعتقاد او "دیگر دلیل قانع‌کننده‌ای برای محرمانه نگه داشتن این اسناد وجود ندارد و بسیاری از واقعیات مهم مربوط به آن را حتی کودکان دبستانی ایران هم می‌دانند." او تاکید کرده که "پنهان نگه داشتن جزئیات تنها تحریف تاریخ را در پی خواهد داشت و به داستان‌سرایی پیرامون این ماجرا کمک خواهد کرد."
برخی از تاریخ‌نگاران و تحلیلگران سیاست ایران، کودتای ۲۸ مرداد را از جمله رویدادهایی می‌دانند که موج آمریکاستیزی را در ایران تقویت کرد و با گذشت چند دهه، در نهایت تحولاتی را پدید آورد که به براندازی رژیم پهلوی و استقرار حکومت اسلامی در ایران منجر شد.
مدیر آرشیو امنیت ملی ایالات متحده از جامعه اطلاعاتی این کشور درخواست کرده که برای روشن شدن ابعاد این مساله تاریخی، همه اسناد موجود پیرامون آن را از طبقه‌بندی محرمانه خارج کنند و در دسترس عموم قرار دهند، چون به اعتقاد او "دیگر دلیل قانع‌کننده‌ای برای محرمانه نگه داشتن این اسناد وجود ندارد و بسیاری از واقعیات مهم مربوط به آن را حتی کودکان دبستانی ایران هم می‌دانند." او تاکید کرده که "پنهان نگه داشتن جزئیات تنها تحریف تاریخ را در پی خواهد داشت و به داستان‌سرایی پیرامون این ماجرا کمک خواهد کرد."
برخی از تاریخ‌نگاران و تحلیلگران سیاست ایران، کودتای ۲۸ مرداد را از جمله رویدادهایی می‌دانند که موج آمریکاستیزی را در ایران تقویت کرد و با گذشت چند دهه، در نهایت تحولاتی را پدید آورد که به براندازی رژیم پهلوی و استقرار حکومت اسلامی در ایران منجر شد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر