۱۳۹۳ آبان ۹, جمعه

پروژه‌ی «شهید‌سازی» از مرتضی سربندی مأمور اطلاعاتی و مسئول آموزش گارد پرواز سپاه پاسداران ایرج مصداقی

پروژه‌ی «شهید‌سازی» از مرتضی سربندی مأمور اطلاعاتی و مسئول آموزش گارد پرواز سپاه پاسداران 
ایرج مصداقی

پروژه‌ی «شهید‌سازی» از مرتضی سربندی مأمور اطلاعاتی و مسئول آموزش گارد پرواز سپاه پاسداران
 
پس از قتل مرتضی عبدالعلی سربندی یک مأمور سابق اطلاعاتی، دستگاه امنیتی کوشید تا با به کارگیری انواع و اقسام ترفندها و بیرون بردن شیخی یکی دیگر از کارمندانش که در صحنه‌ی قتل حضور داشته سناریوی جدیدی را خلق کند و دختری جوان را که می‌رفت قربانی هوس‌های این دو شود به گونه‌ای دیگر به قربانگاه برد. سپس آن‌ها با وارد کردن قاسم شعبانی یک «وکیل امنیتی» (۱) مسیر رسیدگی به پرونده را تغییر داده و با اعمال انواع و اقسام فشارها، حکم اعدام ریحانه جباری را که در دفاع از خود در مقابل تجاوز، وی را به قتل رسانده بود از مجاری «قانونی» کسب و به تأیید «دیوان عالی کشور» رساندند. (۲)
 
در ادامه سناریو‌نویسان کوشیدند تا با وادار کردن ریحانه‌ جباری به پذیرش سناریوی تهیه‌ شده از سوی نهادهای امنیتی، او را راضی به تغییر داستان کنند تا چهره‌ی کریه‌ نظام و مأموران امنیتی آن را که «چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند» منزه جلوه دهند. (۳)
وقتی از همه‌ی ترفند‌هایشان نا‌امید شدند تمامی تلاش خود را به کار بستند تا خانواده‌ی مقتول را از دادن رضایت بازدارند تا به نوعی برای مأمور خود کسب وجهه کنند.
 
همچنین از طریق شعبانی همان «وکیل امنیتی» کوشیدند موضوع وابستگی مرتضی عبدالعلی سربندی به دستگاه اطلاعاتی را منکر شوند. وی در گفتگو با خبرنگار انتظامی خبرگزاری امنیتی تسنیم گفت:‌‌
 
«مرحوم سربندی متخصص بیهوشی بود و در حوزه تجارت لوازم پزشکی فعالیت می‌کرد و هیچ‌گاه کارمند هیچ‌یک از دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی نبوده است.»
 
 
اما ادعای خلاف واقع «وکیل امنیتی»، که به دروغ موکلش را دکتر متخصص بیهوشی می‌نامید بلافاصله با واکنش خانم شعله پاکروان مادر ریحانه جباری مواجه شد که گفت:‌
 
«لطفا به صفحه ۸ کیفرخواستی که توسط آقای شاملو ( بازپرس شعبه ۱ امور جنایی) تنظیم شده نگاهی بیندازید. در سطر ۴ به صراحت می‌نویسد: مقتول قبلا کارمند وزارت اطلاعات بوده و سالها قبل از اداره یاد شده منفک شده است.»
 
واکنش خانم پاکروان، فرزند مرتضی سربندی را مجبور کرد که در پاسخ به سؤال روزنامه اعتماد روی «اطلاعاتی» بودن پدرش تأکید کند:
 
«پدر من پزشک عمومی بودند نه پزشک جراحی زیبایی، ایشان هیچ وقت در زمینه جراحی زیبایی تخصصی نداشتند و کاری نکردند و در کار تجارت لوازم پزشکی و کارمند سابق وزارت اطلاعات بوده است.»
 
بنا به اعتراف بستگان سربندی وی یکی از نیروهای زبده‌ی اطلاعات و امنیت سپاه پاسداران نیز بوده و مسئولیت آموزش گارد پرواز سپاه پاسداران را به عهده داشته است:‌
 
«شنیدم که ایشان به دلیل فعالیت ورزشی و رزمی که داشت، در زمان جنگ تحمیلی و برای امنیت مردم، افرادی را در برابر هواپیما ربایان آموزش داد که گروه محافظان پرواز شدند و امروز در دنیا به گارد آهنین معروف هستند.»
 
 
پروژه «شهید سازی»
 
پس از اعدام بیرحمانه‌ی ریحانه جباری و خشم و انزجار عمومی در داخل و خارج کشور، هدایت‌گران پشت پرده، تلاش جدیدی را آغاز کردند. این بار می‌کوشند از مقتول چهره‌ی یک «عاشق دلخسته» و یک پدر مهربان و فداکار و یک فرد «ارزشی» بسازند. به توصیه‌ی مقامات امنیتی با راه‌اندازی یک وبلاگ کوشش می‌شود از « مرتضی سربندی» متجاوزی که جان خود را از دست داده، چهره‌ی «شهید مظلوم» بسازند. 
 
از زبان همسرش می‌نویسند:‌
«دلم تنگ است برای غروب ماه های رجب و شعبان و رمضان که با زبان روزه از بیرون می آمدی و برایت با دنیایی عشق و محبت سفره افطار پهن می کردم.
دلم تنگ است برای تذکرات غیرتمندانه ات روی حجاب و وقار ما، مرتضی جان آخرین سفر حجی را که با فرزندانمان رفتیم یادت هست؟ توی فرودگاه گفتی: خانواده من باید در خارج از کشور نمونه کامل یک مسلمان ایرانی باشند!»
یادت هست تنها چند روز قبل از آن حادثه شوم بعد از حساب کردن خمس و سهم امام به خانه آمدی و گفتی: من نماز و روزه قضا به گردن ندارم اما برایم رد مظالم بدهید چه بسا حقی از کسی بر گردنم باشد!
 
یکی از بستگان مرتضی سربندی که به دلایل «خاص» نامش مشخص نیست در ادامه وجه دیگری از سناریو را تکمیل می‌کند:‌
 
یادم هست که شخصیت اجتماعی ایشان از قدیم ماخوذ به حیا و متشخص بود و به نسبت معاشرتی که با ایشان داشتیم، بسیار ایشان را در حال نماز میدیدم و نزدیکان او را کثیرالذکر میدانند. مخصوصا که زانوی ایشان در ورزش مصدوم شده بود و هنگام تشهد به صورت خاصی مینشست که باعث شد تا این لحظات بیشتر در ذهنها بماند. ایشان در عین پزشک بودن و... وقتی به عزاداری سیدالشهدا میرفت، میاندار دسته سینه زنی بود و در ظهر عاشورا حالت خاصی داشت و آن زمان مردم عموما نماز ظهر عاشورا را معمولا دیرتر میخواندند ولی ایشان قبل از نهار میخواند. نمازهای مرحوم پدرش را هم میخواند و شنیدم که روزی بعد نماز به یکی از نزدیکانش گفته بود که اگر هر روز خواستید من را دفن کنید، این سجاده ام را هم در کنارم دفن کنید.
شنیده بودم یکی از کسانی که در خارج باهم بودند گفته بود که آنجا هم ذکر میگفت. از خواهر زاده اش شنیدم که: چندروز آخر زندگیش و پس از اتمام مراسم عقد فرزندش، وقتی از خانه بیرون آمدیم و منتظر بقیه بودیم؛ چند بار از نزدیک گفتم دایی! دایی! ولی متوجه نمیشد و در تاریکی دقت کردم و دیدم که ذکر علی علی علی میگوید. ...
 
 
و «ناشناس» دیگری در نقش یکی از بستگان و هم‌محله‌ای‌هایی که از قدیم الایام او را می‌شناخته در پاسخ به سؤال منبع «ناشناس» که پرسیده بود:
 
«با توجه به روحیات مردمی و مذهبی دکترسربندی که اشاره کردید و با توجه به شغل تجارتی ایشان که در اروپا و کشورهای دیگر به سر می بردند، روحیات ایشان در سالهای بعد و تا آخر عمر چگونه بود؟»
می‌گوید:‌
«هیچگونه تغییر مبنایی در اعتقادات و سلوک روحی ومردمی او دیده نمیشد و همچنان در مجالس مذهبی محله شرکت می کرد، برای مثال در دسته جات سینه زنی و عزاداری بصورت بسیار فعال (میاندار دسته) شرکت می نمود و علیرغم اینکه شدیدا از تظاهر و ریا پرهیز می کرد ولی دوستان و نزدیکان او می دانند که او در هر فرصت ممکن، به اذکار و قرائت قرآن مشغول میشد.»
 
 
«سربازان گمنام امام زمان» برای مهیج‌کردن هرچه بیشتر سناریو، ادعاهای جدیدی را نیز مطرح می‌کنند:
 
«روزی که ماجرای قتل را متوجه شدیم باور نمیکردیم که ایشان مرحوم شده باشند. و با توجه به کلیه شناختهای قبلی من به ایشان؛ وقتی دوستم به من زنگ زد و گفت چه کسی او را به قتل رسانده؟ گفتم شاید کار سرویسهای اسراییلی فعال در ایران باشد. و جالب اینکه یکی از خواهر زاده هایش گفت سرکرده منافقین به صورت تلفنی و در سالهای قدیم به دکتر گفته که تو را خواهم کشت. »
 
 
نکته‌ی جالب مانند تمامی سناریوهای رژیم در چند دهه‌ی گذشته، «سرویس‌‌های اسرائیلی» و «منافقین» در کنار هم مطرح می‌شوند. اما حیرت‌انگیز آن که «یکی از خواهرزاده‌‌های» سربندی ادعا می‌کند که «سرکرده‌ منافقین» از عراق شخصاً با سربندی تماس گرفته و او را تهدید به قتل کرده است.
 
«پلان B»
 
این همه‌ی ماجرا نیست، دستگاه اطلاعاتی و امنیتی در کنار تلاش برای وادار کردن ریحانه‌ جباری به اعتراف در راستای سناریوی تهیه شده از سوی محافل امنیتی، طرح دیگری را که نیز دنبال می‌کرد که می‌توان از آن به عنوان «پلانB » نام برد.
آن‌ها عزم‌شان را جزم کرده بودند که در صورت عدم موفقیت سناریوی «اعتراف‌گیری» از ریحانه‌ جباری و تغییر داستان، او را به قتل برسانند و بر اساس «پلان B» مسئولیت اعدام او را بر دوش اپوزیسیون، مخالفان اعدام، گزارشگر ویژه ملل متحد و تلاش‌های بین‌المللی برای نجات جان ریحانه‌ جباری و خدشه‌دار شدن حیثیت «مقتول» و جریحه‌دار شدن احساسات خانواده‌ی وی بیاندازند.
کلید این پروژه را نیز قاسم شعبانی «وکیل امنیتی» پرونده زد. او در گفتگو با خبرنگار انتظامی خبرگزاری تسنیم گفت:‌
«من عمیقاً به تمام رسانه‌ها و مدعیان طرفداری از خانم جباری توصیه می‌کنم هرگونه موضع‌گیری، خصومت و تسویه حساب با حکومت جمهوری اسلامی و نهادهای مربوطه را به موضوع مجرمیت خانم جباری گره نزنند، چرا که این امر سبب می‌شود بیش از پیش؛ از موضوع اخذ رضایت و گذشت شکات فاصله بگیریم. ... من به تمام کسانی که درصدد دفاع از خانم جباری هستند، توصیه می‌کنم که با طرح مسائل خلاف واقع و متهم کردن مقتول، موجب جریحه‌دار شدن احساسات خانواده وی نشوند، چرا که این‌جانب به‌عنوان وکیل مقتول معتقدم که بر اساس اقاریر صریح خانم جباری، هیچ راهی از نظر حقوقی برای نادیده گرفتن مجازات وی از ناحیه دستگاه قضایی باقی نمانده است... تلاش‌های تمامی مدافعان خانم جباری باید در راستای کشف انگیزه واقعی این قتل باشد، گفت: باید با اقدامات خود سازوکاری، شرایطی را فراهم کنیم که با رضایت و گذشت خانواده مقتول از کشته شدن یک فرد دیگر جلوگیری کنیم... با توجه به اینکه حکم قصاص تأیید شده و در روزهای آتی نیز اجرایی می‌شود، از دوستان خانم جباری و کسانی که قصد کمک به وی را دارند، تقاضا می‌کنم به‌گونه‌ای سخن نگویند که احساسات خانواده مرحوم سربندی جریحه‌دار شود، چرا که این موضوع فاصله آنها از اخذ رضایت از شکات پرونده را بیشتر می‌کند. »
 
 
همراهی از سر ناآگاهی با قاتلان
 
متأسفانه در این میان کسانی همچون خانم هیلا صدیقی هم بودند که به مدد هیاهوهای بین‌المللی سری در میان سرها درآورده، بدون کوچکترین شناختی از رژیم و ماهیت آن، وارد میدان شدند و در راستای «پلان B» رژیم، «جنبش‌ها و کمپین‌ها و امضا‌های هیجان زده» و فعالان حقوق بشری در سطح بین‌المللی را باعث جریحه‌دار شدن خاطر خانواده‌ی سربندی و عامل قتل بیرحمانه‌ی ریحانه‌ جباری خواندند!
 
متأسفانه هیلا صدیقی در ادعایی عجیب به سادگی جای قربانی و ظالم را تغییر داده و مأمور اطلاعاتی رژیم را «مظلوم» ‌خواند. تردیدی نیست که در این میان «ظالم» دختری است که در دفاع از خود مرتکب «قتل» شده و حامیان او که می‌کوشند او را نجات دهند و بر ظلمی که دستگاه امنیتی و قضایی بر او روا داشته دست می‌گذارند. او در ادعانامه‌ی خود نوشت:‌
 
«یک روز برای زدن سنگ مرزبانانمان به سینه میخواهیم از مرزهایمان هم ببخشیم و یک روز برای مخالفت و اعتراض به محدودیت ها و نبود آزادیمان در کشور، مدافع نتانیاهو میشویم و برایش کف میزنیم ... وقتی متهم به قتلی را از چوبه دار میخواهیم نجات دهیم آنقدر به خانواده مقتول چنگ میزنیم که یادمان میرود ما برای خیرخواهی و نجات جان یک انسان قدم برداشته بودیم نه برای جابجا کردن مظلوم ... و یادمان میرود که این چنگ زدن ها شاید دل داغدارشان را زخمی تر کند و انگیزه انتقامشان را بیشتر ... مقتول هرکس که بود ، عزیزِ خانواده اش بود که امروز زیر خاک خوابیده و به دست کسی حتی اگر حق به جانب ، کشته شده ...»
 
 
هیلا صدیقی با جمله‌ی «با آرزوی صمیمانه برای ماندن ریحانه»، نامه‌ی اعتراضی‌اش علیه جنبش بین‌المللی برای نجات ریحانه را به پایان می‌برد اما توجهی نمی‌کند خود در راستای «پلان B» رژیم، بدون آن که بخواهد در توجیه بیرحمی رژیم در قتل سبعانه ریحانه، مددرسان قاتلان می‌شود. معلوم نیست چرا وقتی پای دفاع از ریحانه هم به میان می‌آید به «نتانیاهو» اشاره می‌شود؟
او به جای آن که به کمپین علیه اعدام بپیوندد و علیه نظام قضایی بدوی‌گونه‌ی اسلامی و قاتلانی که به جای قاض نشسته‌اند بشورد و یا حتی در این میان سکوت کند تیغ تیز خود را متوجه‌ی حامیان ریحانه می‌کند.
 
گویا اگر نبود حمایت‌های بین‌المللی از ریحانه، او امروز با بخشش خانواده‌ی سربندی مواجه می‌شد و به آغوش خانواده‌اش برمی‌گشت. گویا ریحانه اولین قربانی رژیم است.
آیا خانم صدیقی و کسانی که همچون او می‌اندیشند نمی‌دانند امیر محسن اصلانی در همین هفته‌های اخیر در سکوت خانواده‌اش اعدام شد؟ آیا آن‌ها نمی‌دانند که محمد و عبدالله فتحی چگونه در سکوت خانواده به جوخه‌ی اعدام سپرده شدند؟
هنوز فراموش نکرده‌ام پریشانی پدرشان را وقتی در ترکیه از طریق همسرش خانم مهوش علاسوندی فهمیده بود روز بعد فرزندانشان را اعدام خواهند کرد چه حالی داشت. در برابر التماس او آن‌هم در آخرین ساعات چه اقدامی می‌‌توانستم انجام دهم؟ خانواده‌ی علاسوندی و فتحی فریب وعده‌ و وعید‌های رژیم را خورده بودند. امروز خانم علاسوندی نهاد «مادران علیه اعدام» را اداره می‌کند، آیا از او می‌‌ توان انتظار داشت همچنان سکوت اختیار کند؟
در طول سه دهه‌ی گذشته، ده‌ها هزار نفر به سادگی به جوخه‌های اعدام سپرده شدند بدون آن که کسی از آن با خبر شود. هزاران نفر در جریان کشتار ۶۷ در سکوت مطلق بردار شدند بدون آن کسی بفهمد چه بر سرشان رفت. قاتلان برای توجیه اعدام آن‌ها هنوز بهانه‌های جورواجور خلق می‌کنند.
اما آن‌‌چه را که هیاهوی بین‌المللی‌‌ و پوشش خبری گسترده‌ می‌خوانند و به خاطر سازمان دادن «جنبش‌ها و کمپین‌ها و امضا‌های هیجان زده» محکومش می‌کنند باعث شد تا در جریان جنبش اعتراضی ۸۸ جان صدها نفر نجات یابد.
باعث شد تا محکومیت هیلا صدیقی به «چهار ماه حبس تعزیری و پنج سال حبس تعلیقی» تقلیل یابد و همان نیز خوشبختانه اجرا نشود و ایشان اجازه‌ی خروج از کشور هم دریافت کند. وگرنه این رژیم صدها دختر نوجوان را به خاطر خواندن نشریه راهی جوخه‌های اعدام کرده است و صدها تن از آنان را که جوانی‌شان در زندان‌ها پژمرد پس از تحمل سال‌ها رنج و سختی در کشتار ۶۷ به جوخه‌ی اعدام سپرد.
خانم صدیقی توجهی نمی‌کند در اثر همین هیاهو‌ها بود که در سال ۲۰۱۲ میلادی بدون آن که رنج چندانی را متحمل شده باشد برنده جایزه «هلمن همت دیده بان حقوق بشر» شد وگرنه چه کسی ایشان را می‌شناخت. «دیده‌بان حقوق بشر» اتفاقاً یکی از نهاد‌هایی بود که در اعتراض به صدور حکم ظالمانه‌ی اعدام ریحانه دست به روشنگری زد و  لابد مسئول جریحه‌دار شدن عواطف خانواده‌‌ی مرتضی سربندی شد.  
 
خانم صدیقی و صدیقی‌ها توجه نمی‌کنند دلیل اعدام ظالمانه‌ی ریحانه‌ جباری نه هیاهوی بین‌المللی بلکه نپذیرفتن سناریوی رژیم و صحه گذاشتن بر ادعاهای مقامات امنیتی و منزه جلوه‌دادن چهره‌ی کریه یک مأمور امنیتی بود.
خانم صدیقی نمی‌فهمد اصرار وزارت اطلاعات و شخصیت‌های پشت پرده که سایه‌ی آن‌ها از ابتدا بر روی پرونده بود باعث قتل بیرحمانه‌ی ریحانه‌ی جباری شد.
ای کاش قدر خود می‌دانستیم و در امری که شناختی از آن نداریم دخالت نمی‌کردیم. سکوت را برای این موقع‌ها گذاشته‌اند.
ریحانه‌ جباری به ترحم نیاز نداشت. به همین دلیل بود که تا آخرین لحظه حاضر نشد ظلم را بپذیرد. ریحانه دوبار در برابر «تجاوز» از خود دفاع کرد. بار اول در خانه‌ی عمه‌ی مرتضی سربندی در برابر تجاوز به جسم و روحش و بار دوم هنگامی که دستگاه اطلاعاتی و قضایی رژیم می‌خواست به روان و وجدان او تجاوز کرده و او را به «اعتراف» دروغ علیه خود بکشاند. او این بار با بذل جان خود ایستادگی کرد. بار اول جان متجاوز را گرفت و بار دوم خود بربالای دار رفت. امیدوارم خون ریحانه و انزجاری که در سطح بین‌المللی به وجود آورده بتواند ‌خون‌های بیشتری را در میهن‌مان ذخیره کند.
 
 
ایرج مصداقی
۸ آبان ۱۳۹۳
Irajmesdaghi@gmail.com
 
پانویس:
۱- شعبانی به مدد رانت‌های اطلاعاتی و امنیتی و از طریق «مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضائیه» و با استفاده از «ماده ۱۸۷» شغل وکالت برای خود دست و پا کرده، و در سال‌های گذشته وکالت پرونده‌های ویژه و از جمله «محمدرضا اقدم احمدی» بازجو و شکنجه‌گر وزارت اطلاعات را که متهم به قتل خانم زهرا کاظمی بود به عهده داشت. وی به خاطر خوش خدمتی‌هایش از سوی احمدی‌نژاد به همراه محمدرضا رحیمی، ابراهیم عزیزی، محمدعلی حجازی، می‌رتاج‌الدینی، مرتضی بختیاری، محمدحسین احمدی شاهرودی، سید فضل‌الله موسوی، احمد موسوی، احمد علیزاده و فاطمه بداغی به عضویت هیات نظارت بر اجرای قانون اساسی درآمد.
۲- محمد مصطفایی وکیل سابق ریحانه جباری در مقاله‌ای روشنگرانه در فروردین ۱۳۹۳ به بخشی از تلاش‌هایی که برای انحراف  پرونده صورت گرفته بود اشاره کرد:‌
 
http://www.rahesabz.net/story/81829
 
۳- وکیل امنیتی به صراحت خط دستگاه امنیتی را مشخص کرد و گفت:‌ »من به کسانی که داعیه دوستی با ریحانه جباری را دارند توصیه می‌کنم این تصور را نداشته باشند که این رأی باطل و نادرست است و با ادعاهای خود مرحوم سربندی (مقتول) را مورد اتهام و تهمت قرار دهند، چرا که وارد آوردن اتهام و تهمت به مقتولی که دستش از دنیا کوتاه است و قادر به دفاع از خود نیست نه‌تنها کمکی به عدم اجرای حکم قصاص ریحانه جباری نمی‌کند بلکه احساسات خانواده این مرحوم را جریحه‌دار کرده آنها از اخذ رضایت فاصله بیشتری می‌گیرند. ... تلاش‌های تمامی مدافعان خانم جباری باید در راستای کشف انگیزه واقعی این قتل باشد، گفت: باید با اقدامات خود سازوکاری، شرایطی را فراهم کنیم که با رضایت و گذشت خانواده مقتول از کشته شدن یک فرد دیگر
جلوگیری کنیم.»
 
 
در راستای سناریوی تهیه شده از سوی «وکیل امنیتی» جلال سربندی فرزند مأمور به قتل‌رسیده‌ی رژیم گفت:‌
 
«ما اقدام می کنیم برای قصاص فردی که با اقرار صریح خودش قاتل پدرم بوده است. اگر واقعیت ها را بگوید عفو می شود و اگر نگوید مورد قصاص قرار می گیرد... ریحانه همکاری کند و واقعیت ها را بگوید ما هم کمکش می کنیم و می بخشیمش.... ما بارها اعلام کرده ایم در صورت راستگویی و اعلام حقیقت حاضر به عفو قاتل هستیم. »
 

اول نوامبر، دهم آبان، روزی که ابراهیم با برق آخرین نگاهش زندگی را به دستان من و ما سپرد و خود به آرامش و جاودانگی پیوست. یاد و خاطره عزیزش را گرامی می داریم!

سه سال گذشت!

اول نوامبر، دهم آبان، روزی که  ابراهیم با برق آخرین نگاهش زندگی را به دستان من و ما سپرد و خود به  آرامش و جاودانگی پیوست.
یاد و خاطره  عزیزش را گرامی می داریم!
 

سفارش به جوانان!

هر جا هم که دیدند تیغ شان نمی برد، تشکیلات را ترک گفته و در صورت لزوم به افشای آن بپردازند. (پاراگرافی از یکی از نوشته های ابراهیم آل اسحاق)

پیامی از ابراهیم: "مکتوبات سراشیبی"

به نام دوست که هیچ وقت تنهایم نگذاشت!

به نام فرح که عشق بزرگ او، سوخت ادامه زندگی ام می باشد!

به نام دخترانم که طعم اصلی زندگی ما بودند!

به نام زندگی که با تمام زیبایی اش، شماره معکوس پایان آن برایم آغاز شده است!

۱۳۹۳ آبان ۷, چهارشنبه

سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا .تهیه، تنظیم و تالیف اسماعیل وفا یغمائی (قسمت نهم )

سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا .تهیه، تنظیم و تالیف اسماعیل وفا یغمائی (قسمت نهم )




  فعالیتهای علمی و تالیفات آمام رضا چه بوده است ؟

در سالهای اول قرن سوم هجری و در شهر مرو هستیم و کوشش میکنیم چند و چون روزگارهشتمین امام شیعیان را تا جائی که ممکن است بنگریم و باز خوانیم. باز هم تاکید میکنم در بخش غالب قلم در دست عالمان شیعی و فقیهان نامدار و محدثان و اخبار گویان بوده است .ما نیز مجبوریم بر این اسناد بگذریم. نفی این اسناد و اینکه این اسناد تماما ساخته و پرداخته  عالمان دینی است ممکن نیست.می شود بخشهائی را که راجع به خوارق عادات و کارهای عجیب و غریبی است که به امام رضا نسبت میدهند رد کرد ولی اگر تمام این اسناد را باطل بدانیم نخست باید تمام عالمان و فقیهان و ملایان و محدثان را دروغگو بخوانیم و مهمتر از این با خلئی شگفت روبرو خواهیم شد که در آن پهنه امام رضا قابل شناسائی نیست و این سئوال پیش می آید که:

- امام رضا کیست و چه میکرده و شرح احوالاتش را در کجا باید جست؟ امام رضا این قدیس بزرگ چه نظراتی داشته است؟در باره انسان، درباره زنان، در باره جامعه،و امثال اینها بعنوان یک امام  چگونه فکر می کرده است

در این مسیراز ان امام رضا که قرنهاست در افق نگاه نسلهای مردم کوچه و بازار بعنوان یک موجود مقدس و در ارتباط با ناشناخته ها تثبیت شده است و بدون تردید بخش اعظم این تثبیت بر دوش نسلهائی از فقیهان قرار داشته میگذریم و سعی میکنیم امام رضا را در گذرگاه تاریخ و شناختی حقیقی و بر پایه آنچه که از او باقی مانده بنگریم.

درنگی بر دو رساله از تالیفات امام رضا برای شناخت قلمرو اندیشه او

در اين گذرگاه بر دو رساله از تاليفات على ابن موسى الرضا هشتمين امام شيعيان، و يكى از برجسته ترين قبله گاههاى عاطفى ــ مذهبى ميليونها تن از مردم ايران و شمار زيادى از مسلمانان شيعه در ساير كشورهاى جهان مى گذريم وآنها را باز مى خوانيم و مورد تامل قرار مى دهيم.

خامنه ای در حرم امام رضا
طبيعى است كه ساير تاليفات امام رضا هم قابل دسترس است. در ايران با مراجعه به كتابخانه ها و كتابفروشى ها به راحتى مى توانيم انها را به دست آوريم، و در خارج كشور به كمك سايتهاى اينترنتى و دهها سايتى كه ويژه امام رضا و زندگى و آثار و تاليفات اوست مى توانيم كتابهاى مورد نظر را مطالعه كنيم، اما غرض از انتخاب اين رسالات (رساله به محمد ابن سنان ورساله به مامون در شناخت اسلام ) اين است كه با مطالعه اينها بهتر مى توانيم به نظرگاههاى  تئوریک و به گفته علمای شیعه علمی!على ابن موسى در باره شمارى از مسائبل اجتماعى و فلسفى و مذهبى نزديك شويم و بر آنها درنگ و تامل كنيم و نیز دریابیم که هنوز این باورها چه در غرصه فرهنگ مذهبی و چه در عرصه قوانین حکومتی بر هستی یک ملت حکم میرانند.

بر خوانندگان ارجمندى كه در طى   ياداشتهای گذشته با يكديگر همسفر بوده ايم روشن است كه مقصود از بازخوانى اين ياداشتها مورد آزار قرار دادن عواطف و احساسات مردم و معتقدان به على ابن موسى  نيست.

جايگاه  على ابن موسى در گذشته و روزگار ماا در میان مردم کوچه و بازار که برای اعتقادات خود دلایل علمی نمی جویند وماجرای پناه آوردنی یک آهو به حرم برای آنها بعنوان دلیل کافی است و بنیاد اعتقاداتشان را نگهبانست، احتياجى به تاكيد ندارد و پيش از اين نيز اشاره شد كه بنا به نقل از يونسكوآرامشگاه امام رضا با سالانه بيش از دوازده ميليون زائر بزرگترين مركز زيارتى جهان است. آنچه كه ما در پى آن هستيم شناخت حقايق تاريخى و درنگ بر فراز و فرودها،فارغ از سليقه هاى شخصى وگروهى و سازمانى و آرمانى است. مى دانيم كه واقعيات تاريخى پيش از ما رخ داده اند وعليرغم ابرها و دودها و بخورها، قابل شناسائى اند وبر اين اساس مى خواهيم بدانيم براستى در درون تاريخ ما چه خبر است و واقعيت چيست؟. قصد ما دراين كنكاش تنها به دست آوردن آگاهى تاريخى و انبار كردن آنها در ذهن و صفحات كاغذ نيست. مى 
رفسنجانی واعظ طبسی و امام جمعه مشهد در درون ضریح
خواهيم از اين آگاهى تاريخى براى بناى زندگى ذهنى و مادى و اجتماعى و سياسى پاكيزه ترى براى خود ونسلهاىى آينده استفاده كنيم.  مى خواهيم با اين آگاهى تاريخى به روشنى ببينيم و با تمام وجودمان احساس كنيم كه عدم توجه به لائيسيته
، عدم تفكيك دين از دولت، عدم تفكيك بخش فلسفى مذهب و مساله خدا وبا معنا بودن يا بى معنا بودن جهان، از بخشهاى حقوقى و قضائى وبحث و فحصهائى كه به حل و فصل مسائل اجتماعى ومقوله دگم و تغييرناپذير امامت شيعى در سطح ملى بر مى گردد بسيار خطرناك است، زيرا ماجرا تنها در رساله هاى فقيهان و علماى مذهبى خلاصه نمى شود، و ملتى كه چهارده قرن از تاريخ آن با اسلام آميخته است بايد اين حقايق را بداند و توان اين را در خود ايجاد كند كه معنويت نوين خويش را با استفاده از ميراث مفيد گذشته و نقادى سايه هاى خونين و تاريك آن كه در مقابله با خردورزى و آينده گرائى قرار دارد بنا كند.

به روشنى و با توان تمام بايد بر اين مهم تاكيد كرد كه پس از تجربه تاريخى جمهورى اسلامى و آنچه كه در اين ميهن گذشت و هنوز هم در حال گذر است نمى توان تنها به تحولى سياسى بدون پيوند با تحولى فرهنگى دلخوش داشت. براى ايجاد اين تحول بايد در گام نخست خيالات شخصى و روياهاى رنگين را به كنارى گذاشت و جرئت دانستن داشت. بايد از جمله آنچه رابه تاريخ ايران و مردم ايران مربوط است با انصاف و با جديت و شهامت لازم مورد بازبينى قرار داد وبايد همين امروز اين كار را آغاز كرد كه تا همين امروز هم دير كردهاى فراوان داريم. از خوانندگان گرامى مى خواهم عليرغم اين كه خواندن اين متون كهن ممكن است باعث خستگى آنها بشود اين متون را بخوانند وبر آنها تامل كنند.



  رساله اول:رساله به محمد ابن سنان.در پاسخ به مسائل شرعى

 به روايت شيخ بزرگ شيعه صدوق(سلسله سند اين رساله تا امام رضا)

نخست و پیش از رساله جا دارد به راوی این رساله شیخ صدوق بپردازیم تا بدانیم رساله مربوطه از چه استحکامی در میان معتقدانش برخوردار است

در باره شیخ صدوق

عیون الاخبار رضا اثر سیخ صدوق
 محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى، مشهور به«شيخ صدوق»، در سال 305 هجرى قمرى،  در شهرقم متولد شد.فقیهان بسیار منجمله شیخ طوسی نوشته اند در ماجرای تولد او امام زمان دخالت داشته است،بدین ترتیب که پدرش على بن بابويه با دختر عموى خود ازدواج كرده بود؛ ولى از او فرزندى به دنيا نيامد. او در نامه‏‌اى از   شيخ‏‌ ابو القاسم، حسين بن روح ازنایبان امام زمان تقاضا كرد تا از از امام غایب بخواهد براى او دعا كند  .پس از گذشت مدتى ازامام غایب جواب داده شد:« تو از اين همسرت صاحب فرزند نخواهى شد؛ ولى به زودى كنيزى از اهالی دیلم خواهی داشت که از او داراى دو پسر فقيه خواهى گشت و صدوق اینچنین زاده شد. انان که باور دارند دارند ولی برای اهل تامل روشن است که از پایه و مایه چگونه از قبل از تولد نور راز و تقدس را بر سر این فقیه نامدار به درخشش آورده اند و تاریخ شیعه از این نوع روایتها سرشارست.

 پدر شیخ صدوق ، على بن حسين بن بابويه قمى، از   علما و فقهاى بزرگ زمان خود بود. در آن روزگار، با آنكه عالمان و محدثان بسيارى در قم مى‏زيستند، زمام مرجعيت و فتوا بر دوش اين عالم عابد و محدث ، يعنى على بن بابويه( پدر شيخ صدوق) بوده است.
 
او دكه‏‌اى كوچك در بازار قم داشت كه از راه كسب و تجارت امرار معاش مى‏كرد و ساعاتى از روز را نيز در منزل خود به تدريس و تبليغ احكام و نقل روايات مى‏پرداختشيخ صدوق از بزرگترين شخصيت‏هاى جهان تشییع   است.

 او كه نزديك به عصرائمه شیعه مى‏زيست، با جمع‏‌آورى روايات‏‌اهل بيت   و تاليف كتاب‏هاى متعدد پایه ای ، خدمات زیادی  به تشيع كرد.

 شيخ صدوق بيش از بيست سال از دوران حيات پدر را درك كرد و در اين مدت از محضر پدر و ساير علماى قم كسب علم و حكمت كرد.

در سن 22 يا 23 سالگى بود كه پدر ش مرد. از آن پس وظيفه   نشر احاديث  و هدايت امت به عهده وى قرار گرفت و دوران جديدى از زندگى او آغاز گرديد.

 ‏شيخ طوسى از ارکان شیعه در معرفى شيخ صدوق مى‏گويد:« او دانشمندى جليل القدر و حافظ احاديث بود. از احوال رجال، كاملا آگاه و در سلسله احاديث، نقادى عالى مقام به شمار مى‏آمد. بين بزرگان قم، از نظر حفظ احاديث و كثرت معلومات مانند نداشت و در حدود سيصد اثر تاليفى از خود به يادگار گذاشته است.»رجالى كبير، نجاشى، چنين مى‏نويسد:« ابو جعفر( شيخ صدوق) ساكن رى، فقيه و چهره برجسته شيعه در خراسان است، او به بغداد نيز وارد شد و با اين كه در سن جوانى بود همه بزرگان شيعه از او استماع حديث مى‏كردند.»علامه بحرانى مى‏گويد:« جمعى از اصحاب ما، از جمله علامه در« مختلف»، شهيد در« شرح ارشاد» و سيد محقق داماد، روايات مرسله صدوق را صحيح مى‏دانند و به آنها عمل مى كنند؛ زيرا همان گونه كه روايات مرسله ابن ابى عمير پذيرفته شده، روايات مرسله صدوق هم مورد قبول واقع شده است. استادان شیخ صدوق عبارت بودند از:

1پدرش على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى

2- محمد بن حسن بن احمد بن وليد

3حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زيد بن‏على

4ابو الحسن، محمد بن قاسم

 5- ابو محمد، قاسم بن محمد استرآبادى

 6ابو محمد، عبدوس بن على بن عباس گرگانى

 7- محمد بن على استرآبادى‏
شاگردان‏ معروف او عبارتند از:

1برادرش حسين بن على بن موسى بن بابويه قمى

 2- شيخ مفيد

 3- شيخ ثقة الدين حسن بن حسين بن على بن موسى بن بابويه، برادرزاده صدوق

 4- على بن احمد بن عباس، پدر شيخ نجاشى

 5- ابو القاسم، على بن محمد بن على خزاز

 6- ابن غضائرى، ابو عبدالله، حسين بن عبيد الله بن ابراهيم

 7- شيخ جليل، ابو الحسن، جعفر بن حسين حسكه قمى، استاد شيخ طوسى

 8- شيخ ابو جعفر، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوريستى، معاصر شيخ طوسى

 9- ابو زكريا، محمد بن سليمان حمرانى

 10- شيخ ابو البركات، على بن حسن خوزى‏

تاليفات‏
 
تاليفات فراوان و گوناگون وى هم اكنون نيز با گذشت بيش از يك هزار سال از تاريخ تاليف آنها، در میان عالمان دین از نهایت اعتبار برخوردار است ومنجمله در ایران امروز بر جان و مال و زندگی مردم ایران سیطره دارد . از زمره معروفترین آنها:

:
 1
من لا يحضره الفقيه

2 ممدينة العلم

3 كمال الدين و تمام النعمة

4 التوحيد

5 الخصال

6 معاني الأخبار

7 عيون أخبار الرضا عليه السلام

8 الأمالي

9 المقنع في الفقه

10 الهداية بالخير

 شیخ صدوق، پس از عمرى طولانى در سال 381 هجرى درگذشت

***

کتاب را به روایت شیخ صدوق میخوانیم

 آن چه حضرتش(ع‌) یعنی امام رضا به محمد بن سنان در پاسخ به سؤالهاي وي درباره علل‌[احكام‌] نوشت
نجاشی در باره محمد ابن سنان نوشته است   : نام وی محمد فرزند حسن، و حسن فرزند سنان بوده است. در کودکی پدرش وفات نمود و جدش، سنان، سرپرستی او را به عهده گرفت، بدین ترتیب به جدش منتسب گشت. او کتابهای زیادی نوشت که بعضی از آنها عبارتند از: «کتاب الطرائف» و «کتاب الأظلة» و «کتاب المکاسب» و «کتاب الحج» و «کتاب الصید و الذبائح» و «کتاب الشراء و البیع» و «کتاب الوصیة» و «کتاب النوادر». محمد بن سنان در سال 220 قمری در گذشت.

صدوق گويد:

 محمد بن ماجيلويه (رض)، از عمويش محمد بن ابوالقاسم، از محمد بن‌علي كوفي، از محمد بن سنان ما را چنين حديث كرد كه:

 علي بن احمد بن محمد بن‌عمران دقاق و محمد بن احمد سنائي و علي بن عبدالله ورّاق و حسين بن ابراهيم بن‌احمد بن هشام (رض) گفته‌اند:

 محمد بن ابي‌عبدالله كوفي از محمد بن اسماعيل از علي بن‌عباس گويد:

 قاسم بن ربيع صحاف از محمد بن سنان ما را به حديث گفت:

 و علي بن‌احمد بن عبدالله برقي و علي بن عيسي مجاور در مسجد كوفه و ابوجعفر محمد بن‌موسي برقي در ري (رض) گفته‌اند 

محمد بن علي ماجيلويه از احمد بن محمد بن خالد از پدرش از محمد بن سنان نقل كرده كه:

 علي بن موسي الرضا(ع‌) در پاسخ به سؤالات او چنين نوشت:



درباره انواع غسلها

 علّت غسل علّت غسل جنابت ، پاكيزگي و تطهير شخص از پليدي رسيده به او توسط خويش ،و پاك نمودن اجزاء ديگر بدن است زيرا جنابت از همه بدن او خارج شده پس پاك كردن همه‌بدن واجب آمده است‌.

علت سبك كردن حكم بول و غائط، بيشتري و پيوسته‌تري آن دو از جنابت است‌، پس در آن به وضو بسنده فرموده زير ا بيشتر ، دشوارتر و خارج از اراده و شهوت است‌، در حالي كه جنابت جز به لذّت جويي و پرهيز از آن صورت نبندد.

 علّت غسل دو عيد و جمعه و ديگر غسلها ، بزرگداشت پروردگار از سوي بنده ،و به‌ استقبال رفتن براي آن كريم والا مرتبه، و طلب آمرزش براي گناهان است. همچنين از آن‌جهت كه روز عيد شناخته شده ، تا به ياد خداي تعالي در آن گرد هم ‌آيند و خدا غسل كردن را به بزرگداشت آن روز و برتري بخشيدن بر ديگر روزها، و بيشتري نافله‌ها و عبادت قرار داده تا اين كه طهارتي از جمعه تا جمعه ديگر باشد .

 علّت غسل ميّت آن كه از آلودگي‌هاي بيماري و ديگر ناخوشي‌ها پاكيزه و پاك شود، زيرا به ديدار فرشتگان رفته ، همنشين اهل آخرت مي‌شود، پس مستحّب باشد كه چون‌به محضر خدا رسد او را با پاكيزگي ملاقات و ديدار كند ، پاك ، تميز و متوجه به خداي‌ تعالي عزّ و جلّ باشد و از او طلب آمرزش و شفاعت نمايدعلّت ديگر اينكه منَي كه از آن آفريده شده از او خارج مي‌شود ، پس جنب شده و غسل‌او بدان جهت است‌. و علّت غسل از غسل يا تماس با او (ميّت‌) به جهت ترشحاتي باشد كه ميّت دارد، زيرا چون روح از بدن ميّت خارج شود بيشتر آفت او به جا مانده پس از آن تطهير شود و او را نيز تطهير كنند.



درباره وضو

 علّت وضو و علّت وضو كه شستن صورت، دو دست و مسح سر و پاست براي ايستادن در برابرخداي عزّ وجلّ و روي نمودن به حضرتش با اعضاي ظاهر و ديدار با كرام الكاتبين است‌. پس شستن چهره به خاطر سجده و فروتني، و شستن دو دست براي بوسيدن آن دو و بلندكردن آن دو به دعا، و مسح سر و دو پا به خاطر آشكاري آنها در همه حالت‌هاي [نماز]است، ولي خضوعي كه در چهره و دو دست باشد در اين دو (سر و پا) نيست‌.



درباره ذكات

 علت زكات علت زكات تأمين غذاي فقيران و حفظ ثروت ثروتمندان است ، كه خداوند تبارك و تعالي برخورداران از سلامتي را به پرداختن به امور دردمندان و مصيبت‌ديدگان تكليف نموده و فرموده است:

( با ثروت و جان‌تان آزموده شويد)، در ثروتتان با خارج كردن‌ زكات آن و در جانهايتان با عادت دادن آن به صبر و به جا آوردن شكر نعمت‌هاي‌ خداوند عزّ و جلّ و اميد به فزوني آن در كنار مهرباني و لطف به ضعيفان، توجه به‌ درماندگان، برانگيختن به ياري و همراهي ، كمك به نيازمندان، ياري امر دين كه پندي‌براي بي‌نيازان و عبرت ايشان است تا به نيازمندان راه آخرت بازشناسند، و فايده‌اي كه‌در اين كار با تشويق آنان به شكر خداي تبارك و تعالي نهفته در برابر آنچه به ايشان ‌بخشيده و ارزاني داشته است، و واداشتن آنان به دعا، لابه و بيم از آنكه روزي آنان‌نيز نيازمند دريافت زكات و صدقه و صله رحم وكارهاي نيك شوند.



درباره حج و مسائل حج

 علّت حجّ علّت حجّ ، رفتن به حضور خداي تعالي و طلب فزوني و خارج شدن از همه‌[گناهان‌] كسب شده است تا آن كه از گذشته توبه كرده، آنچه پيش رو دارد از سر گيرد.

 همچنين به خاطر آنچه از خارج شدن مال و رنج بدنها در آن نهاده شده و بازداشتن نفس‌از لذتها و شهوتها و نزديكي جستن به خداي عزّ وجلّ با بندگي و ابراز فروتني و خواري‌و شكستگي در برابر اوست در گرما و سرما و امنيت و بيم . و به خاطر آنچه ازمنافع و بيم و اميد به خداي عزّ و جلّ در آن نهاده شده است . و ترك سخت دلي، گستاخي نفس،فراموشي ياد [خدا] ، بريدن اميد، عمل و تجديد حقوق، بازداشتن نفس از فساد ،رساندن سود به آن كه در شرق و غرب يا خشكي و درياي زمين است ، از ايشان كه حج‌ّگذارده يا نگذارده‌اند، اعمّ از بازرگان و دوره‌گرد، فروشنده و خريدار، و كاسب ودرمانده و برآوردن حاجت‌هاي مردم گوشه و كنار جهان كه در آن موسم گرد هم مي‌آيند و نيز شاهد منافع يكديگر باشند.

 و علت واجب كردن آن در يك نوبت آن است كه خداوند عزّ و جلّ واجبات را در حدّ توان‌ضعيفترين مردم مقرّر داشته، و از جمله آنها يك حجّ واجب است، اما توانمندان را به‌اندازه توان‌شان ، تشويق نمود.

 و علت نهادن بيت الله در ميانه زمين آن كه جايي است كه از زير آن زمين فراخ شد ، و هر بادي در دنيا از آن نقطه وزد كه از زير ركن شامي خارج مي‌شود و نخستين ‌بارگاهي باشد كه در زمين قرار گرفته، زيرا در وسط است و از آن جهت تكليف واجب اهل شرق و غرب يكسان باشد .

و مكّه ناميده شد زيرا مردم در آن گرد هم آيند و در گذشته به كسي كه آهنگ اين ديار مي‌نمود گفته مي‌شد: قَدُ مَكا (سوت زد). اين‌فرموده خداي تعالي است كه فرمود:

 ( عبادت‌شان در كنار كعبه جز سوت و كف زدن نبود) .

 و علت گشتن دور بيت آن است كه خداوند تبارك و تعالي فرشتگان را فرمود:

 (در زمين‌جانشيني قرار مي‌دهم، گفتند آيا كسي را در آن گذاري كه در آن فساد كرده و خون‌ريزد) 

 و آنان چنين جواب دادند و پشيمان به عرش پناه آورده، طلب آمرزش كردند و خداوند عزّ و جلّ دوست داشت چون آن بندگان پرستيده شود پس در آسمان چهارم ‌خانه‌اي روبروي عرش قرار داد كه "ضراح‌" خوانده مي‌شود آنگاه در آسمان دنيا خانه‌اي قرار داد كه در مقابل ضراح بوده ، معمور ناميده مي‌شود، و سپس اين خانه را در مقابل بيت معمور بنا نهاد، و آدم (ع‌) را به طواف آن امر فرمود و بدين [كار] خداوند عزّ و جلّ توبه او را پذيرفت و اين سنت تا روز رستاخيز در فرزندان او باقي است‌.

 علت دست ساييدن بر حجر (الأسود) ، چون خداي تبارك و تعالي از فرزندان آدم‌ميثاق گرفت، حجر الاسود آن ميثاق را بلعيد ;

 از اين رو مردم را به پاي ‌بندي بدان ميثاق تكليف نمود.همچنين دركنار حجر گفته شود:

 امانتم را برگرداندم و به عهدخويش وفاكردم تا به وفاي من گواهي دهي.

 و سخن سلمان نيز در همين معناست كه بي‌شك در روز رستاخيز حجر همچون (كوه‌) ابوقبيس با دو لب آمده و به وفاي هر كه نزد آن‌آمده است، گواهي مي‌دهد. و علتي كه بدان مِني، مني ناميده شده آن است كه جبرئيل در آنجا به ابراهيم‌(ع‌) گفت:

 آنچه‌مي‌خواهي از پروردگارت تمنّا كنابراهيم در دل خود خواست به جاي اسماعيل، قوچي را قرباني كند و خداوند آن را فديهفرزندش قرار دهد، و آنچه خواست به او داده‌شد.



درباره روزه

 علت روزه علت روزه درك و احساس گرسنگي و تشنگي است تا بنده، خوار ، درمانده، مأجور مخلص و مقاوم شود از سويي آنراهنماي سختي‌هاي آخرت و مايه شكستن‌شهوتهاست. همچنين ترك آن در دنيا تا مهلت (آخرت‌) براي آن است كه ميزان آن در نيازمندان و درماندگان در دنيا و آخرت را دريابد.



علت تحريم قتل نفس

 علت تحريم قتل نفس و خداوند كشتن انسان را به دليل تباهي مردم با فرض حلال بودن آن، حرام فرموده‌، همچنين از آن جهت كه به نيستي و از هم گسيختگي امور مي‌انجامد.



علت تحريم نافرمانى از پدر و مادر

 علت تحريم نافرماني از پدر و مادر و خداوند عزّ و جلّ آزردن و نافرماني از پدر و مادر را كه نشانه خارج از تكريم و بزرگداشت شأن فرمانبري از خداوند عزّوجلّ و نكوداشت پدر و مادر، و كفران ‌نعمت و ناسپاسي است، حرام نموده، و از آن جهت كه به كمي نسل و قطع آن منتهي ‌مي‌شود، كه در ستم كم ‌سپاسي شأن پدر و مادر است‌. همچنين لزوم دانستن حقّ ايشان، و فساد حاصل از بريدن پيوند خويشاوندي، و كناره‌گيري پدر و مادر از فرزند، و فرو هشتن ‌تربيت او كه ترك نيكي به ايشان نموده است‌.



علت تحريم زنا

 علت تحريم زنا و زنا را حرام كرد زيرا فساد كشتن جانها، از ميان رفتن نسب‌ها، ترك تربيت‌فرزندان، تباهي در ارث و ديگر فسادهاي مانند آن را در خود دارد.



علت تحريم خوردن مال يتيم

 علت تحريم خوردن مال يتيم و خوردن مال يتيم را به ستم، به دلايلي بسيار و انواع فساد آن حرام نمود. نخستين‌آن، چون انسان مال يتيم را ستمكارانه بخورد به كشتن او كمك نموده ، زيرا يتيم بي‌نياز نبوده ، تاب اداره خود نداشته ، موقعيت خود ندانسته و كس ندارد تا به جاي او به‌ كارخاسته و چونان پدر و مادر كفايت او كند، و چون مال او خورده شود گويي او را كشته و به فقر و بيچارگي كشانده‌اند، به علاوه كه خداي عزّ و جلّ از آن بيم داده و فرجام ‌بد آن را چنين دانسته:

 (و آنان كه فرزنداني ناتوان از خود بر جاي گذارند بر [آينده‌] آنان‌بيم دارند، بايد [از ستم بر يتيمان‌] بترسند)

. و به خاطر فرموده ابوجعفر(ع‌) كه:

خداوند عزّ و جلّ به خاطر خوردن مال يتيم دو عقوبت را وعده نموده ، عقوبتي در دنيا و عقوبتي در آخرت. زيرا باقي داشتن يتيم و استقلال او ، و رهايي‌اش از تنگناهاي پيش رو در زندگي، در حرام دانستن مال اوست كه‌خدا بدان وعده عقوبت داده، انتقام‌جويي از سوي يتيم را در پي دارد، كه روزي بر اين‌توانا خواهد شد و كينه و بغض و دشمني را موجب مي‌شود، تا هر دو راهي ديار نيستي‌شوند.



علت تحريم فرار از ميدان جنگ

 . علت تحريم فرار از ميدان جنگ و فرار از ميدان جنگ را حرام نمود كه موجب رخنه و سستي در دين، كوچك شمردن پيامبران و پيشوايان دادگر ، ترك ياري آنان عليه دشمن و فروگذاري تنبيه آنان‌ به خاطر انكار دعوت پيامبران و اعتراف به ربوبيت پروردگار، آشكار نمودن عدالت و ترك ظلم و ميراندن تباهي و فساد است همچنين اسباب گستاخي دشمن عليه ‌مسلمانان ،و به دنبال آن اسارت و كشتن آنان و از ميان بردن دين خداي عزّ و جلّ، و ديگر فسادها را فراهم مي‌آورد.



علت تحريم بازگشت به باديه و جاهليت

 علت تحريم بازگشت به باديه و جاهليت و بازگشت به باديه و جاهليت، پس از هجرت حرام شده است زيرا [در حقيقت‌]بازگشت از دين و ترك ياري پيامبران و حجّت‌هاي الهي‌بوده ، تباهي و از ميان‌بردن حقّ هر صاحب حقّي در آن است، نه از آن جهت كه سكونت در باديه را برگزيده،چرا كه اگر حقّ و حقوق را هم شناخت و دين را كاملا" دريافت باز هم حقّ ندارد با مردم‌ جاهل و بي‌فرهنگ آميزش داشته باشد، زيرا ايمن از اين نيست كه تدريجا" دانش خود را كنار گزارد و با مردم جاهل در آميزد و از آنها هم جاهلتر شود.



علت واجب بودن ذكر نام خدا در موقع ذبح

وجوب ذكر نام خداوند در هنگام ذبح و آنچه به جز با نام او كه خداوند عزّوجلّ اقرار بدان و ياد نامش را بر آن واجب ‌ساخته است، ذبح شود، حرام شده است، تا آنچه بدان نزد خدا نزديكي جويند با آنچه‌ براي شيطان و بتها قرباني مي‌شود، يكسان تلقي نشود .

 كه در ذكر بسم الله، اعتراف به‌ربوبيت و توحيد اوست. ديگر آن كه ذبح با غير نام خدا ، شرك و نزديكي به غير اوست‌، بنابر اين لازم است هنگام ذبح ياد خدا و بسم الله گفته شود، تا حلال و حرام خدا از يكديگر باز شناخته شوند. تحريم پرندگان و چرندگان نجاست خوار و همه پرندگان و چرندگان وحشي را حرام فرمود كه مردار، گوشت انسان و مدفوع‌ و مانند آن مي‌خورند.

 خداوند عزّ و جلّ دليل‌هاي حلال و حرام شمردن چرنده و پرنده‌را بيان فرموده، چنان كه پدرم (ع‌) گفته است: هر نيش‌داري از چرندگان و چنگال‌داري از پرندگان حرام است و هر پرنده چينه‌دان‌دار حلال.

 علت ديگر كه تفاوت ميان پرنده‌ حلال گوشت از حرام گوشت را شناساند اين فرموده آن حضرت (ع‌) است كه:

هر پرنده‌اي كه پياپي بال مي زند، بخور و هر آنچه در پرواز بال نمي زند، مخور.



علت تحريم گوشت خرگوش

 علت تحريم خرگوش و خرگوش را حرام كرد زيرا چون راسو بوده، چنگالهايي مانند او دارد و چرندگان‌وحشي نيز با وجود آلودگي‌شان، مانند آن هستند. همچنين آنچه از آنها از خون باشد، آن‌گونه كه از زنان است، زيرا مسخ شده است‌.



علت تحريم ربا خوارى

 علت تحريم ربا و علت حرام كردن ربا آن كه خداوند به دليل تباهي ثروتها آن را نهي فرمود. همچنين اگر انسان درهمي را به دو درهم بخرد، بهاي درهم يك درهم است و بقيّه آن‌باطل (حرام‌) . بنابر اين فروش به ربا در هر حال به زيان خريدار و فروشندهاست‌. و خداوند تبارك و تعالي ربا را به جهت تباهي ثروتها حرام نمود، آن‌گونه كه حرام نمود مال سفيه به خود او داده شود، زيرا بيم تباه كردن آن بر او مي‌رود، به اين سبب خداوند ربا و فروش درهمي به دو درهم را به صورت مبادله مستقيم حرام كرده است‌. و به تحريم ربا ، پس از آشكاري آن ، به كارگيري حرام ، يعني ارتكاب كبيره پس از روشن شدن حقيقت آن و علم به تحريم خداي تعالي است و مرتكب آن جز كوچك شمردن تحريم كاري نكرده، و آن كه چنين كند به حوزه كفر در آمده است‌. علت تحريم رباي نسيه نيز از بين رفتن كار نيك، از ميان رفتن ثروتها، علاقه‌مند شدن مردم به رباخواري و كنار گذاشتن سنّت قرض و كار پسنديده است، همچنين تباهي‌ثروت، ستم و نابودي اموال را موجب مي‌شود.



علت تحريم گوشت خوك

علت تحريم خوك و خوك را حرام نمود كه مسخ شده ، خداوند عزّ و جلّ آن را مايه پند و عبرت و بيم و نشاني بر مسخ آفريده خود قرار داده، همچنين غذايش آلوده‌ترين چيزهاست، و علت‌هاي بسيارِ ديگر .

 همچنين ميمون را حرام نمود زيرا او نيز چون خوك مسخ شده و آن را مايه عبرت خلق و نشاني بر مسخ آفريده‌اش قرار داده‌از سويي شباهت چهره او به انسان براي آن است كه نشان دهد از آفريده‌هايي است كه مورد خشم الهي قرار گرفته ‌است.

 علت تحريم مردار و مردار حرام شده است، زيرا فساد بدن و آفات آن در آن است،و خداوند عزّ و جل‌ّ خواست ذكر نام خويش به هنگام صيد يا بريدن سر آن ، موجب حلال شدن آن شود، تا فرق‌ حلال از حرام باقي ماند. خداوند عزّ و جلّ خون را نيز چون مردار حرام نمود كه در آن نيز فساد بدن بوده ، به‌ارث گذار زردآب ، تباه كننده فهم و بد بو كننده باد (خارج شده از انسان‌) است .

همچنين اخلاق را به بدي سوق داده، موجب سنگدلي و كمي رحمت و دلسوزي مي‌شود، تا آنجا كه بيم آن رود پدر و رفيق خود را نيز بكشد.

طحال را حرام نمود زيرا در آن خون است و علت تحريم آن، خون و مردار يكي ‌است كه از نظر فساد چون آن دو است‌.



علت وجوب مهريه

علت وجوب مهريه علت مهريه و واجب بودن آن بر مردان نه زنان آن است كه مرد عهده‌دار نفقه زن‌بوده، زن خود را فروخته و مرد خريدار است‌. فروش نيز جز در برابر دريافت بهاي آن وخريد در برابر پرداخت درست نيست. ضمن آن كه زنان از داد و ستد و تجارت به‌دلايل بسيار ممنوع‌اند.



 علت جواز داشتن چهار همسر براى مردان

علت جواز داشتن چهار همسر علت روا بودن داشتن چهار همسر براي مرد و حرام بودن داشتن بيش از يك همسر براي زن آن است كه در صورت ازدواج مردي با چهار زن، باز فرزند منسوب به او خواهد بود، ولي اگر زني دو همسر يا بيشتر داشته باشد ، دانسته نشود كه فرزند از آن‌كدام است‌. زيرا همه آن مردان در ازدواج با وي شريكند، و اين موضوع تباهي نسب‌ها،ارث و محارم را به دنبال خواهد داشت‌.



علت جواز تنها دو همسر براى برده

 علت روا بودن تنها دو همسر براي عبد (برده‌) بدان علّت است كه او در طلاق و ازدواج به‌عنوان نيم مردي آزاد بوده، مالك خود و ثروت خويش نيست، بلكه صاحب او هزينه او را عهده‌دار است. و از آن جهت كه تفاوتي ميان او و شخص آزاد باشد، و گرفتاري‌اش در خدمت به صاحبش كمتر.



علت اجراى طلاق در سه نوبت

علت اجراي طلاق در سه نوبت علت اجراي طلاق در سه نوبت آن است كه مهلت (فاصله‌اي‌) ميان طلاق نخستين تا سوم‌باشد تا شايد رغبتي پديدار شده يا خشمي فرو نشيند . همچنين بيم و ادبي براي زنان و بازداشت آنان از نافرماني همسران‌شان شود، چيزي كه زن به خاطر ارتكاب آن سزاوار جدايي از همسر مي‌شود.



علت حرام بودن ازدواج پس از نه بار طلاق دادن زن

علت حرام بودن زن پس از 9 طلاق، و از ميان عوامل حلال شدن براي هميشه آن‌است كه طلاق به بازي گرفته نشده ، زن را ضعيف نشمرده ، مرد با دقّت در كارهاي ‌خويش بنگرد و هشيارانه تصميم گيرد. همچنين نا اميدي‌شان از كنار يكديگر قرار گرفتن را پس از طلاق نهم بيان دارد. علت طلاق مملوك در دو نوبت آن است كه طلاق كنيز نيم است پس آن را به‌احتياط نسبت به كمال فريضه، دو نوبت قرار داد همچنين به لحاظ تفاوت عدهً آن كه‌ همسرش وفات يافته است‌.

علت نپذيرفتن گواهى زنان در طلاق

 علت نپذيرفتن گواهي زنان در طلاق علت نپذيرفتن گواهي زنان در طلاق و [رؤيت‌] هلال به خاطر ضعف آنان در مشاهده، و پرهيز توأم با ترس آنان در طلاق است بنابر اين گواهي آنان جز در جاي‌ ضرورت نظير گواهي قابله و آنچه گواهي آن براي مردان درست نيست، پذيرفته ‌نمي‌شود نظير ضرورت تجويز شهادت اهل كتاب، در جايي كه جز ايشان وجود نداشته ‌باشد. در كتابخدا آمده است(دو عادل مسلمان از خودتان يا دو نفر ديگر از غير شما)5 كه كافر باشند و نظير گواهي ‌كودكان در قتل، آنجا كه جز ايشان وجود نداشته باشد.



علت شهادت چهار تن  براى اثبات زنا

علت شهادت چهار تن در زنا علت شهادت چهار تن در زنا و دو تن در ديگر حقوق، شدّت حدّ زن شوهردار، يعني قتل يا كشتن است‌. به همين دليل گواهي بر آن دو برابر و سخت قرار داده شده ،كه‌در آن قتل نفس خود، از ميان رفتن نسب فرزندش و فساد ارث است‌.



علت حلال بودن مال فرزند بر پدر

علت حلال شمردن مال فرزند بر پدرش علت حلال شمردن مال فرزند بر پدرش، نه خود او ، بر خلاف حقّ فرزند نسبت به‌پدر آن است كه بنا به فرموده خداوند عزّ و جلّ، فرزند متعلق به پدر است كه (هر كه را بخواهد دختر و هر كه را بخواهد پسر مي‌بخشد)6. به علاوه هزينه او در خردي و بزرگي بر عهده پدر و منسوب به او مي‌باشد و به نام او خوانده مي‌شود كه فرمود:( به نام پدران‌شان‌بخوانيدشان كه نزد خدا به عدالت نزديكتر است‌)7 و اين سخن پيامبر(ص‌) كه: تو و ثروتت از آن پدرت هستيد. در حالي كه نسبت به مادر چنين نيست او را نرسد بي اجازه فرزندش يا پدر او از مال او چيزي بردارد، چه اين كه پدر موردبازخواست در مورد نفقه فرزند است، اما مادر در مورد هزينه فرزندش بازخواست نشود



علت وجوب بينه بر مدعى

علت وجوب بيّنه بر مدّعي علت نهاده شدن بيّنه در همه حقوق بر مدّعي و سوگند بر مدّعي عليه، به جز خون ،آن است كه مدّعي عليه منكر بوده، امكان اقامه بيّنه براي انكار وجود ندارد كه ناشناخته‌است،و بيّنه در خون بر مدّعي عليه و سوگند بر مدّعي است،زيرا مسلمانان احتياط مي‌كنند تا مباد خون مسلماني هدر رود. همچنين باز دارنده و نهي كننده قاتل، به خاطر سختي اقامه بيّنه براي آن است، چه اين كه گواهي دهنده به عدم انجام آن اندك مي‌باشد.



علت وجوب قسامه بر پنجاه مرد

علت وجوب قسّامه بر پنجاه مرد علت اين كه قسّامه پنجاه مرد قرار داده شده، سختگيري و احتياط براي هدر نرفتن‌خون شخص مسلمان است‌.



علت قطع دست راست دزد

 علت قطع دست دزد علت قطع دست راست دزد آن است كه مستقيما" با دست راست بدين‌كار دست زده، برترين و سودمندترين اعضاي اوست، بنابر اين بريدن آن را به عنوان تنبيه و پند ديگران‌قرار داده است تا مبادا ثروت مردم را از راهي غير حلال به دست آورند. به علاوه بيشتر دزدي‌ها با دست راست انجام مي‌گيرد.



علت حرام بودن غصب

همچنين غصب اموال و به دست آوردن آن از راههاي غير مشروع را حرام نمود، كه در آن انواع فساد وجود داشته و فساد چونموجب فنا و نيستي و غيره است، حرام شمرده شده است‌.



علت حرام بودن دزدى

علت تحريم دزدي دزدي نيز به خاطر تباهي اموال و كشتن جانها حرام شده است، همچنين به سبب‌فراهم نمودن زمينه غصب،كشتن، درگيري و حسادت و كنار گذاشتن كسب و كار،كه‌ در آن صورت هيچ كس به تصرّف در چيزي سزاوارتر از ديگري شناخته نمي‌شود.



علت زدن تازيانه بر زناكار

علت زدن تازيانه بر زناكار علت زدن تازيانه بر بدن زناكار آن است كه بدن او به طور مستقيم از زنا لذّت برده و در آن نقشداشته‌. بنابر اين تازيانه، موجب تنبيه او و عبرت ديگران است، زيرا از بزرگترين‌جنايتهاست‌.



(علت زدن هشتاد تازيانه بر كسى كه شهادت دروغ به زنا كردن كسى بدهد)

علت زدن هشتاد تازيانه بر كسي كه نسبت زنا به ديگري دهد و فرد شراب خوار آن است كه: در نسبت زنا، نفي‌فرزند ،قتل نفس و از ميان رفتن نسب است‌. و فرد شراب خوار نيز چنين است، چه اين كه‌ چون شراب نوشد، ياوه گويد و چون لب به ياوه گشايد افترا زند، بنابر اين حدّ افترا زننده‌بر او واجب آيد.



 علت كشتن زناكار

علت كشتن زناكار پس از اجراي حدّ در سومين مرحله، سزاواري آنها و عدم عبرت گيري از حدّ خوردن است، چنان كه گويي تازيانه بر ايشان بي تأثير بوده است‌. علت ديگر آن كه كوچك شمارنده خدا و انكار كننده حدّ است، پس سزاوار كشته شدن است، زيرا به‌حوزه كفر در آمده است‌.



علت تحريم همجنس بازى

علت تحريم همجنس بازي علت حرام بودن مرد بر مرد، و زن بر زن به خاطر طبيعت و سرشت آدمي در ميل به جنس مخالف است، از سويي همجنس بازي موجب بريده‌شدن نسل، فساد تدبير و ويراني دنياست‌.



  علت حلال بودن گوشت گوسفند و گاو و شتر

خداوند تبارك و تعالي گوشت گاو ، گوسفند و شتر را به سبب زيادي و سهولت ‌دسترسي بدان حلال نموده. حلال بودن گوشت گاوِ وحشي و ديگر حيوانات وحشي‌حلال گوشت نيز از آن جهت است كه غذاي آنها غير مكروه و حلال است، از سويي نه به ‌يكديگرزيان رسانند ، نه براي انسان زيانبار است، و در آفرينش آنها مسخ و تشويهي ‌وجود ندارد. گوشت استر و ألاغ اهلي نيز به خاطر نياز مردم به سوار شدن بر آنها و استفاده از آنها، همچنين بيم كاسته شدنشان مكروه است، نه از آن جهت كه طبيعتي آلوده يا غذايي ناپاك دارند.



علت تحريم نگاه كردن به موى زنان

علت تحريم نگاه به موي زنان نگاه به موي زنان با حجاب أعمّ از همسردار و بي‌همسر حرام است، زيرا موجب‌ تحريك مردان و زمينه‌ساز فساد و بر قراري روابط نامشروع مي‌شود . آنچه شبيه مو باشد نيز چنين است، به جز آنچه خداي تعالي فرموده:( و بر زنان از كار افتاده‌اي كه‌ اميد زناشويي ندارند گناهي نيست كه پوشش خود كنار نهند بي آنكه زينتي آشكار كنند)  يعني بدون چارقد، بنابر اين ديدن موي ايشان اشكالي ندارد.



علت تنقيص در ارث بردن زنان

 علت تنقيص ارث زنان علت آنكه از ارث نيم آنچه به مرد داده مي‌شود، به زن داده مي شود آن است كه زن چون ‌ازدواج كند، خرج خود از مرد مي‌گيرد و مرد عهده‌دار هزينه‌هاست، به همين دليل سهم‌ مرد بيشتر شده است‌.



علت اينكه مردان دو برابر زنان ارث مى برند

علت ديگر در دادن دو برابر آنچه به زن داده مي‌شود به مرد، آن است كه هزينه زن بر عهده مرد است و چون نيازي يابد بر اوست كه آن را تأمين كند، در حالي كه اداره مرد بر عهده زن نيست و در صورت نياز نمي‌تواند [ به حسب قانون شرع‌] چيزي از زن بستاند بنابر اين خداوند سهم مردان را بيشتر قرار داده و فرموده است: (مردان سرپرست زنانند كه خدا برخي از ايشان را بر برخي ديگر برتري داده و به دليل آن كه از اموالشان خرج‌مي‌كنند)9. و علت اين كه زن از عقار (عرصه‌) ارثي نبرده، تنها از اعيان بهره‌اي دارد آن است كه ‌تغيير و تبديل آن ناممكن است. زن مي‌تواند پيوند خود و همسرش را قطع كند، اما چنين ‌چيزي در مورد فرزند و پدر وجود ندارد، و جدايي ميان آنها ممكن نيست، و تغيير و تبديلي بدان راه ندارد . آن رابطه ثابت و پايدار است، و پيوسته جاري و پا برجاست.
یاداشتی بر این رساله
رساله را دیدیم. این رساله یا از امام رضا نیست یا هست. برای نفی این رساله باید همه چیز و همه کس منجمله شیخ صدوق را به نقد نشست.اما اگرنام و نشان امام رضا را به کناری بگذاریم این رساله مشابه صدها رساله ایست که در طول قرون انواع و اقسام فقیهان با آن جامعه ما را به خفقان و تاریکی و کوته اندیشی دچار کرده اند. فرق این رساله با رساله خمینی و خامنه ای براستی چیست؟ ایا تاکید بر کشتن زناکار، سنگسار، بریدن دست دزد،تازیانه زدن، زنان را نیم مرد حساب کردن، گرفتن چهار زن از تدبرات و نظرات امام رضاست؟. ایا آخوندها رسالات خود را با تکیه بر نظرات امام رضا نوشته اند یا حکایت دیگر است.شخصیتی که امام رضا در این رساله از خود و اندیشه خود به نمایش میگذارد یا فقیهان آن را به تماشا نهاده اند چگونه شخصیتی است؟ما چگونه آن را توضیح میدهیم؟و ایا میتوانیم اثبات کنیم که این رساله و امثال آن جعلی است! و اگر جعلی است نظرات واقعی امام رضا را باید در کجا پیدا کرد؟.می توانیم در ادامه چرخش نسلها و فصلها به دور حرم به چرخش ادامه داد و می توان از چرخش باز ایستاد و کمی تامل کرد.
ادامه دارد