جزییاتی از حمله بوکو حرام به شهر باگا

در حمله شدید شبه‌نظامیان بوکوحرام به شهرهای باگا و دورون‌ باگا در نیجریه در سوم ژانویه، تعدادزیادی زن، مرد و کودک کشته شدند. تعداد دقیق کشته‌شدگان مشخص نیست. شمار کشته شدگان از ۱۵۰ تا ۲۰۰۰ عنوان شده است. هزاران نفر مجبور شدند از محل زندگی خود در نزدیکی دریاچه چاد فرار کنند. بی‌بی‌سی با تعدادی از بازماندگان در اردوگاه آوارگان در چاد صحبت کرده تا از اتفاقاتی که در آن روز افتاده تصویری به دست دهد.

۱- حمله بوکوحرام به باگا موقع طلوع آفتاب

ما به پادگان نظامی رفتیم و از سربازان پرسیدیم که اوضاع از چه قرار است؟ به ما گفتند که ممکن است بوکو حرام حمله کند، ما هم قمه و چاقو برداشتیم تا برویم و از خودمان دفاع کنیم.

هارون محمد، از بازماندگان حمله به باگا

شنبه سوم ژانویه ساعت یک ربع به شش صبح، بسیاری از ساکنان منطقه مشغول عبادت هستند که صدای شلیک بلند می‌شود. اولین حمله دقایقی پیش از سپیده‌دم انجام می‌شود. در حالی‌که ستیزه‌جویان بوکوحرام به غرب باگا هجوم بردند گروهی از جوانان مصمم قمه و ساطور و چاقو به دست گرفتند تا از شهرشان دفاع کنند اما توفیقی نداشتند.

هارون محمد جوان ۳۱ ساله می‌گوید: ما با کمک ارتش بوکوحرام را عقب راندیم. شبه نظامیان بوکوحرام مجبور شدند به بوته زارها عقب نشینی کنند.

داهیرو عبداللهی، ۲۰ ساله، می‌گوید: ما همه دسته‌جمعی از شهر دفاع کردیم . او گفت بیشتر مهاجمان انواع و اقسام یونیفرم‌ نظامی به تن داشتند. بعضی نیز کت های سیاه و عمامه داشتند.

استفاده از سربندهایی مثل عمامه در مناطق بیابانی برای پوشاندن صورت رایج است. بعد از عقب‌نشینی شبه‌نظامیان، درگیری فروکش کرد و بعضی نفس راحتی کشیدند اما این وضعیت چندان طول نکشید.

۲ - حمله دوباره بوکوحرام

آنها دنبال ما بودند و ما می دویدیم، به ما شلیک می کردند، بعضی ها روی زمین می افتادند و می مردند، تعدادی هم زیر موتور می ماندند و می مردند. بعضی ها توانستند به ساحل رودخانه برسند.

خديجه اباكار، از بازماندگان حمله باگا

چند ساعت بعد مهاجمان بوکوحرام دوباره حمله کردند. آنها در ستونی ترسناک از کامیون و موتورسیکلت آرایش یافته بودند.

داهیرو عبداللهی می گوید آنها با بیست خودرو از بوته‌زارها بیرون آمدند از هر خودرو ۱۰ تا ۱۵ مرد مسلح پیاده شدند اما نمی‌توان فهمید چند نفر در این حمله شرکت داشتند، به گفته آوارگان آنها 'صدها' نفر بودند. مردم محلی از نظر سلاح نیز ضعیفتر از مهاجمان بودند.

داهیرو عبداللهی می گوید آنها به ما شلیک کردند و بر سرمان فریاد می کشیدند. "چون ما فقط با ساطور از خودمان دفاع می‌کردیم نمی‌توانستیم آنجا بمانیم.ʺ

هارون محمد می گوید موج دوم حمله بوکوحرام چنان "شدید" بود که همه از ترس جانشان مجبور شدند پا به فرار بگذارند.

بازماندگان توضیح دادند که مهاجمان بر سر مردان جوانی که قبلا سلاح‌های دست سازشان را در هوا تکان می دادند فریاد می‌کشیدند: "جرات داشته باشید و با ما بجنگید."

سربازان ارتش نیجریه با مشاهده پیشروی مهاجمان دست از مقاومت و جنگیدن برداشتند و فرار کردند. شاهدان می‌گویند خیلی از آنها اسلحه‌شان را زمین انداختند و فرار کردند، این اسلحه‌ها را دیگران برداشتند. با پیشروی مردان مسلح در شهر، مردم جهنم را به چشم دیدند. همه از هر سو فراری شدند، بیشتر آنها فکر کردند که می‌توانند در دورون باگا، یک شهر کوچک ماهیگیری در کنار دریاچه چاد پناه بگیرند.

۳. تعقیب تا دورون باگا

زنی بود که بچه اش توی آب افتاد. ما بچه را بیرون آوردیم و به مادرش دادیم. آنها توانستند سوار قایق شوند. ما هم سوار قایق شدیم ولی آنها مرتب به سمت ما شلیک می کردند.

داهيرو عبداللهی، از بازماندگان حمله باگا

تا ظهر حمله، تبدیل به تعقیب و کشتن شد، مهاجمان بوکوحرام مردم را در مسیر جاده دنبال می کردند. ساراتو گاربا که در آن آشفتگی از شوهرش جدا افتاد می‌گوید آنها مردم را هم با گلوله می‌کشتند هم با خودروهایشان آنها را زیر می گرفتند. اجساد بیش از آن بود که بتوان آنها را شمرد.

ساراتو گاربا و آوارگان دیگر زنانی و کودکان و مردانی را دیده‌اند که روی زمین افتاده بودند یا مرده بودند. خیابان‌های دورون‌باگا بزودی پر از جسد شد. وقتی مردم به ساحل دریاچه چاد رسیدند، شبه‌نظامیان بوکو حرام به آنها نزدیکتر شدند.

داهیرو عبداللهی می گوید آنها حتی وقتی سوار قایق شده بودیم هم به ما تیراندازی کردند. مردی که کنار من بود تیر خورد.

بعضی توانستند آنقدر پارو بزنند که از خطر فرار کنند. آنها در جزیره های اطراف مخفی شدند و به امید اینکه مهاجمان بوکوحرام بروند، ساعت های طولانی منتظر ماندند اما آنها نرفتند و حتی بعد از تاریکی هوا هم صدای تیراندازی شنیده می شد. بعضی از آوارگان دیده‌اند که مهاجمان خانه های مردم را به آتش می‌کشیدند.

۴. فرار به سمت دریاچه چاد

هنوز توی رختخواب بودیم که صدای همهمه آمد. گفتند که باید بچه ها را بردارم و از خانه بزنم بیرون. به جز لباس هایی که تنم بود نتوانستم چیزی با خود بیاورم.

خديجه عمر، از بازماندگان حمله باگا

بعضی از مردم به سمت بوته‌زارها فرار کردند و چند روز بعد با رسیدن شهرستان‌ها یا شهرهای نیجریه، از خطر نجات یافتند. به گزارش پزشکان بدون مرز، تقریبا پنج هزار نفر به مایدیگوری مرکز ایالت بورنو گریختند. بقیه هم به سمت شمال فرار کردند و به کشور همسایه، نیجر رفتند.

کمیساریای آوارگان سازمان ملل می گوید تقریبا پانزده هزار نفر تاکنون به چاد آمده اند و در جزایر دریاچه چاد منتظر کمک هستند، ما آنها را در همین جزایر ملاقات کردیم.

هارون محمد که از زن و فرزندش جدا شده می‌گوید که نمی‌داند آیا آنها زنده هستند یا نه.

داهیرو عبداللهی هم منتظر خبری از برادر کوچکترش است و می گوید برادرش همراه با نه نفر دیگری که با او بوده‌اند ناپدید شده اند.

او جزء ۲۵۰۰ نفری است که کمیساریای پناهندگان سازمان ملل از جزایر دریاچه چاد به دارالسلام در حومه پر گرد و غبار شهر باگا-سولا منتقل کرده است.

آنها که اهل باگا یا دورون باگا هستند و خود را به ساحل دریاچه در سمت چاد رسانده‌اند چیزی از مایملک خود را همراه ندارند.

خدیجه عمر مادر سه فرزند که شوهرش در این حمله کشته شده می گوید: "بجز لباسی که تنم هست نتوانستم هیچ چیزی با خود بردارم. من با همین سر و وضع از آنجا فرار کردم."

سازمان‌های امدادرسانی چادرهای عظیمی را در جزیره نگوبوآ به پا کرده‌اند. آوارگان در کنار یکدیگر انباشته شده و در سرمای شب روی زمین شنی می‌خوابند.

حملات بوکوحرام

صدها نفر

در حمله به باگا کشته شدند، گزارش ها متفاوت است و آمار تایید شده قابل دسترس نیست

۳،۷۰۰

ساختمان خسارت دیده یا ویران شده اند

• ۱۴،۶۳۸ نفر به چاد گریخته اند
• ۷۷۴ نفر در روز از مرز عبور کرده اند
• ۵،۰۰۰ به ایالت بورنو فرار کرده اند
• ۱۰۵ کودک بدون همراه در میان آوارگان اردوگاه نگوبوآ هست

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، عفو بین الملل

AFP

۵- ادعا و تکذیب ادعا

تعیین شمار کشتگان این حمله امکان ندارد. عفو بین‌الملل می گوید تا دو هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند اما ما مدرکی برای تایید این ادعا نیافتیم. بر اساس گواهی شاهدان احتمالا چند صد نفر کشته شده‌اند اما شاید هیچ‌وقت رقم واقعی مشخص نشود.

به نظر می رسد دولت نیجریه قادر نیست هیچ رقمی را تایید کند. ارتش ادعای عفو بین‌الملل را رد کرده و گفته "شمار کسانی که در این حمله کشته شده‌اند تا این لحظه از صد و پنجاه نفر فراتر نرفته است.ʺ" با این حال سمبو داسوکی مشاور امنیت ملی رییس جمهور می‌گوید نیجریه در نبود "تایید منابع مستقل" ارقام عفو بین‌الملل را مدنظر قرار می دهد.

تصاویر ماهواره‌ای از باگا و دورون‌باگا که بعد از حمله گرفته شده وسعت ویرانی را نشان می دهد. عفو بین‌الملل تخمین زده ۳۷۰۰ بنا در این حمله تخریب یا نابود شده‌ است.

در ویدیویی که در اینترنت منتشر شده مردی به نام ابومصعب البرناوی که بعنوان "سخنگوی بوکوحرام" معرفی شده می گوید حمله به باگا به دلیل بوده که این شهر برای دولت نیجریه ʺاهمیت نظامی و اقتصادیʺ دارد.

به احتمال زیاد بوکوحرام با اشغال سرفرماندهی نیروی ضربت مشترک، یک پایگاه نظامی درنزدیکی شهر باگا، انگیزه بیشتری برای این حمله پیدا کرده بود. در این پایگاه نیروهای چهار کشور نیجریه، نیجر، چاد و کامرون حضور داشتند. نیجر در نوامبر ۲۰۱۴ نیروهایش را از این پایگاه خارج کرد و به گفته آقای داسوکی در زمان حمله "فقط نیروهای اعزامی نیجریه در این پایگاه حضور داشتند."

آقای داسوکی فهرستی هم از غنائم جنگی بوکوحرام را ارائه کرد: "شش خودوری زرهی که درهر یک آنها ۴۰۰۰ دور گلوله بود" و عراده‌های توپ.

او می گوید این موضوع باعث انتقاد از ارتش شد که به اندازه کافی مجهز نبوده است: "هر کسی که می‌گوید ارتش به اندزه کافی مجهز نبوده حقیقت را نمی گوید".سربازانی که گریختند "بزدل" بودند.

۶- تلفات حمله بوکوحرام

با اینکه آمار موثقی از کشتگان این حمله وجود ندارد اما بوکوحرام در شش سال گذشته هزاران نفر را کشته است. نقشه‌ها نشان می دهند که فعالیت بوکوحرام بتدریج بیشتر در شمال شرقی ایالتهای آداماوا، بورنو و یوبه متمرکز شده. در این مناطق از سال ۲۰۱۳ وضعیت اضطراری اعلام شده است. بوکوحرام همچنین در سال ۲۰۱۴ به حملات خود شدت بخشیده است.

مصاحبه با آوارگان حسینا محمد و عبیده محمد، برگرفته از یونیسف