مجید امین مؤید به میهمانی خاک رفت

Thu 29 05 2014 

همنشین بهار

کوس رحلت بکوفت دست اجل
ای دو چشمم وداع سر بکنید
ای کف دست و ساعد و بازو
همه تودیع یکدگر بکنید

چند روز پیش (اوائل خرداد ۹۳) می‌خواستم در مورد «محید امین مؤید» مقاله‌ای در ویکی‌پدیا بنویسم اما فرصت دست نداد. چهارم خرداد رسید و باید وصیتنامه اصغر بدیع زادگان را که اندکی پیش از تیربارانش نوشته بود ضبط و منتشر کنم. نمی‌دانستم مقاله مربوط به مجید امین مؤید فرزند رنج کشیده و خود ساخته‌ی مردم آذربایجان وقتی نوشته می‌شود که به میهمانی خاک رفته است.
اجل مهلت نمی‌دهد و چه راست می‌گوید سعدی شوریده‌

حسن تو دایم بدین قرار نماند
مست تو جاوید در خمار نماند
ای گل خندان نوشکفته نگه دار
خاطر بلبل که نوبهار نماند
عاقبت از ما غبار ماند زنهار
تا ز تو بر خاطری غبار نماند

مجید امین مؤید حدود ۱۸ سال در زمان شاه زندانی کشید و با آثار خویش اندیشه هنری و درک زیبائی شناسانه از آن را ارتقا بخشید،

او ششم خرداد ۱۳۹۳ به غبار پیوست.
...
در زندان به او، به آن نویسنده و مترجم ارجمند که از کودکی فقر و بیعدالتی را حس کرده‌ بود، «آقا مجید» می‌گفتیم،
از محله «دوره چی» تبریز (جایی که به دنیا آمده بود) و از خانواده با آبرو، با صفا و تهیدست خویش قصه‌ها داشت، و از پدر مهربانش که پیله‌وری می‌کرد و وقتی او نوجوان بود ذرگذشت.زود درگذشت.
با تلاش آقا مجید اندیشه ورز و مهربان بود که ایرانیان با امثال آرتور میلر، برتولت برشت و شون اوکیسی آشنا شدند.
...
در زندان شاه «تاریخ اجتماعی هنر» آرنولد هاوزر و «رابطه هنر و واقعیت از دیدگاه زیباشناسی» نیکلای چرنیشفسکی را ترجمه کرد و با نگارش «سیری در اندیشه‌های برشت» وی را بیش از پیش به هموطنانش معرفی نمود.
حدود ۲۰ سال داشت که عضو تحریریه روزنامه آذربایجان شد. اما دو سال بعد که آن مرداد گران پیش آمد و در ایران علیه دولت ملی دکتر مصدق کودتا شد، ورق بر گشت و امثال او با بگیر و بببند روبرو شدند...(...)
آقا مجید را نیز دستگیر می‌کنند و وی از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۴ در زندان می‌ماند.
...
چند سال بعد وقتی نارضایتی مردم به اوج می‌رسد و دومرتبه بگیر و ببند راه می‌افتد و خیلی‌ها را در کردستان و آذربایجان می‌گیرند، بار دیگر آقا مجید راهی زندان می‌شود.
متهم شده بود که از احیاکنندگان فرقه دموکرات آذربایجان است.
وی و ۵ نفر دیگر را در دادگاه نظامی محاکمه کرده، حکم اعدام می‌دهند.
«حسن زهتاب سرابی»، «ایوب کلانتری»، «علی عظیم زاده جوادی»، «خسرو جهانبان آذری» و «جواد فروغی الیاسی»، چهارده اردیبهشت ۱٣٣۹ در تبریز تیرباران می‌شوند.
مجید امین مؤید ۷ ماه زیر حکم بود. او نیز حکم اعدام می‌گیرد.
...
با روی کار آمدن «جان اف. کندی» در آمریکا، دکتر منوچهر اقبال جای خودش را به دکتر علی امینی داده و «نورالدین الموتی» وزیر دادگستری می‌شود. این وسط حکم آقا مجید هم شکسسته شده و وی به جای اعدام، ابد می‌گیرد که تا سوم آبان سال ۱۳۵۶ در زندان می‌ماند. وی درجمع ۱۳۱ نفری بود که اعلیحضرت برای مقابله با اعتراضات مردمی دستور آزادی‌شان را داد.
در پانویس قسمت چهل و سوم خاطرات خانه زندگان، آزاداندیشی جوهر اخلاق است ،
اسامی ۱۳۱ نفر را آورده‌ام.
مجید امین مؤید در زندان های قزل قلعه، قصر و عادل آباد شیراز و…محبوس بود. پیش آقا مجید، خیلی‌ها از جمله «مرتضی ثاقب‌فر» پژوهش‌گر تاریخ و فرهنگ ایران انگلیسی آموختند.
...
مجید امین مؤید بویژه با ترجمه کتاب «تاریخ اجتماعی هنر» اثر آرنولد هاوزر فیلسوف و هنرشناس نامدار مجاری، خدمت بزرگی کرد.
خودش گفته‌است ترجمه کتاب مزبور را بتدریج، ضمن نامه‌هایی که از زندان عادل آباد برای دخترم می‌نوشتم بیرون ‌می‌فرستادم.
وی در زندان از پا نمی‌ننشست و با ترجمه آثار کسانی‌که با ستمکاران زمانه خویش درافتادند (برتولت برشت، آرتور میلر، شون اوکیسی، تنسی ویلیامز و...) به روشنگری پرداخت.
او معتقد به سوسیالیسم بود و به انسان و آزادی عشق می‌ورزید و چنین کسانی حتی اگر بمیرند، نمی‌میرند.

شماری از آثار مجید امین مؤید

نمایشنامه چشم اندازی از پل، اثر آرتور میلر، کتاب هفته با همکاری کاظم پرکار
قدرت تولید از ژان فوراستیه
نمایشنامه آدم آدم است، برتولت برشت،
سیری در اندیشه برشت، چاپ‌های مکرر،
هنرهای نمایشی سنتی وسایل ارتباط جمعی در هند اثر تحقیقی چاپ یونسکو،
نمایشنامه هنل گرهارد هاپتمن،
رومان مادر اثر پرل. س. باک،
مرگ آرام اثر سیمون دوبووار
رابطه هنر با واقعیت از دیدگاه زیباشناسی اثر چرنیشفسکی
تاریخ اجتماعی هنر اثر آرنول هاوزر،
موسی اثر هوارد فاوست،
انقلاب کبیر فرانسه و پیامدهای جهانی آن اثر جرج روده
چاپ چند داستان کوتاه و مقاله در کتاب هفته
مردگان، جیمز آگوستین جویس


آثار چاپ نشده

نمایشنامه ریشه‌ها عمیق است اثری از دو نویسنده آمریکایی با همکاری کاظم پرکار
نمایشنامه خال گل سرخ اثر تنسی ویلیامز
گرسنه اثر دوریس لسینگ
تئاتر برتولت برشت اثری تحقیقی در مورد برشت.
خاطرات زندگی

منابع

حسن ریاضی، فصلنامه (بین المللی)، شماره ۴، ۱۳۸۳
مهدی غیرانی، خاطراتی از مجید امین مؤید...، خبرگزاری کتاب ایران
فرج سرکوهی، مجید اقا «دشواری وظیفه بود»، سایت خبری راه کارگر
اطلاعیه کانون نویسندگان ایران به مناسبت در گذشت مجید امین مؤید
عرب گئجه ‎لری/ او. هنری – چئویرن: مجید امین مؤید

آدرس ویدیو
https://www.youtube.com/watch?v=5Ayuyifpo20

سایت همنشین بهار