روابط حسنه دو ولى فقيه با روس ها؛

روابط حسنه دو ولى فقيه با روس ها؛ ف. م. سخن

در زمان حيات آقاى خمينى، قسمت «نه شرقى»ِ شعارِ «نه شرقى، نه غربى، جمهورى اسلامى» براى ايجاد تعادل در معرفى دشمنان جمهورى اسلامى، در متن آن قرار گرفت! اگر «غرب» كه معنى اصلى آن امريكا بود، به خاطر دشمنى و كينه ورزى خمينى و تحركات و تحريكاتِ ضد امريكايى در جمهورى اسلامى، به راستى در مقابل نظام تازه پاى اسلامى قرار گرفته بود (كه البته به اين سادگى و شسته رفتگى نبود)، شوروى ها -يا همان حكومتى كه بيشتر از آن كه كمونيست باشد، «روس» بود- دشمنى يى با جمهورى اسلامى نداشتند. حتى يكى از دلايل وقوع كم دردسر انقلاب ٥٧ اولتيماتوم برژنف به كشورهاى غربى براى عدم دخالت در مسائل «داخلى» ايران بود. حزب توده ى ايران هم كه سياست هايش را در راستاى سياست هاى كلى شوروى تنظيم مى كرد، حمايت تمام و كمال خود از جمهورى اسلامى و خط امام و رهبرى را اعلام داشت و براى اثبات آن با نهايت صداقت و صميميت كوشيد. به عبارتى دليلى براى دشمنى با شوروى وجود نداشت، مگر اين موضوع بى اهميت از نظر سياسى كه، نظام اين كشور خود را كمونيست مى دانست و كمونيست هم از نظر آقايان حكومت اسلامى، هميشه برابر با بى خدا بودن و دشمن خدا بودن بود.

در موازنه قواى جهانى نيز، حضور شوروى در شمال ايران، مانند سپرى بود در مقابل تيرهاى شليك شده از طرف غرب و امريكا. رادارهاى شوروى، در آن سال ها كه تمام منافذ هوايى كشور باز بود و كمترين كنترلى بر مرزهاى هوايى وجود نداشت، مى توانستند تا سواحل جنوب ايران و حتى تا آن سوى خليج فارس را زير نظر بگيرند، و تمام حركت ها و نقل انتقالات هوايى را رصد كنند. قصه ى عجيب پرواز نيروهاى دلتا فورس امريكا و سقوط و شكست عمليات آن ها در وسط بيابان هاى طبس به خاطر همين امكانات شوروى نيمه تمام ماند و كسى از كمّ و كيف دقيق ماجرا با خبر نشد.

اما همان طور كه امروز گفته مى شود، روسيه نسبت به دوستان و متحدان خود «بى معرفت» است! جمهورى اسلامى تحت رهبرى آيت الله خمينى هم نسبت به دوست و دشمن «بى معرفت» بود. اين «بى معرفتى» با تهاجم به حزب توده ى ايران و دستگيرى سران و اعضاى آن و نيز شكنجه و اعتراف گيرى از آن ها و دست آخر قتل عام آن ها نشان داده شد.

با اين حال خمينى با زيركى مانع از به مقابله كشاندن روس ها مى شد و در مقابل يك سركوب، چند امتياز به روس ها مى داد. بعد از مرگ لئونيد برژنف، صدر هيات رييسه حزب كمونيست اتحاد شوروى، خمينى «شخصا» دستور داد هياتى عاليرتبه در مراسم تشييع جنازه ى او شركت كند و حتى وقتى عده اى از حكومتيان، كه معناى ولايت مطلقه فقيه را نمى دانستند، به خاطر اين تصميمِ به ظاهر عجيب، لب به اعتراض گشودند، رسما گفته شد كه اين تصميمِ مقامِ ولايت و شخص امام خمينى ست و كسى مجاز به انتقاد از اين موضوع نيست. و نيز جمهورى اسلامى بعد از كشتن تعداد زيادى از اعضا و هواداران و رهبران حزب توده، در مورد دبير اول حزب، نورالدين كيانورى، و همسرش بانو مريم فيروز و عده اى ديگر كوتاه آمد و آن ها را پس از آرام شدن جو سياسى كشور در حبس خانگى نگه داشت.

خلاصه كنيم، جمهورى اسلامى، به فرمان مستقيم مقام ولايت، كه امروز از آن به عنوان «نظام» ياد مى شود، روابط خود را با روس ها هميشه در سطح عالى و حسنه نگه داشت و مانع از اوج گيرى مناقشات بين دو كشور -حتى در زمانى كه روس ها به عراق در جنگ با ايران كمك تسليحاتى مى كردند- شد.

در حال حاضر هم سطح روابط ميان رهبر ايران و روس ها در عالي ترين سطح ممكن است. از آخرين نمودهاى آن در اختيار روس ها قرار دادن پايگاه هوايى نوژه كه يكى از كليدى ترين پايگاه هاى هوايى كشور است مى باشد. امروز وزير دفاع جمهورى اسلامى، سردار حسين دهقان، رسما و علنا و بدون هيچ پرده پوشى و لكنتى اظهار داشت كه پايگاه همدان «در اختيار روسيه قرار گرفته است». گفتار وزير دفاع به طور دقيق از اين قرار است:
«...در فعالیت‌های ضدتروریستی با روس‌ها به ارتش سوریه کمک می‌کنیم و به طور طبیعی برای تسهیل فعالیت در این مسئله از واحدهای هوایی روسیه در حمایت از عملیات‌های زمینی در سوریه استفاده می‌کنیم، برای تسهیل در این اقدام پایگاه هوایی همدان را در اختیار آن‌ها قرار داده‌ایم، البته پایگاه‌های هوایی در سوریه در اختیار روس‌ها قرار دارد اما در عملیات‌های ویژه برای تسهیل در کاهش زمان ما پایگاه هوایی همدان را در اختیار هواپیماهای روس قرار می‌دهیم...»

شكارى هاى جمهورى اسلامى همراه با هواپيماهاى روسيه

اما روس ها، همانند جمهورى اسلامى، «بى معرفت» اند. آن ها مى توانند به راحتى هر قول و قرارى را زير پا بگذارند. سياست روس ها، هر قدر هم مكارانه باشد، باز از موضع بالا و صريح و فرماندهانه است. آن ها در امر سياسى بسيار جدى هستند و همانند اجداد سياستمدارشان، غرور و تبخترى ویژه ى خود دارند. داستان گريبايدوف در زمان عقد قرارداد تركمنچاى و تقاضاهاى صريح و، رو در روى مقاماتِ ايرانِ آنْ زمانْ ايستادن اش كه عاقبت منجر به طغيان خشم جماعت مسلمان و كشتن او شد نمونه اى از برخورد از موضع بالاى روس هاست. رابطه ى حسنه ى ميان مقام ولايت و روس ها «احتمالا» نمى تواند در دراز مدت به خوبى امروز باقى بماند. يا روس ها مقام ولايت را در موقعيتى مناسب خواهند گزيد يا مقام ولايت در موقعيتى مناسب دستوراتى مخالف منويات روس ها صادر خواهد كرد و رو در رويى اين دو متحدِ امروزْ صميمى، دور از منطق نيست. در اين ميان البته برنده اصلى، روسيه خواهد بود كه در اثناى اين روابط، كوله بار نظامى و سياسى و اطلاعاتى و غيره ى خود را خواهد بست تا كى دوباره مصلحت، ايجاد روابطى ديگر را ضرورى كند.